Kích cầu nhà ở xã hội từ đâu? - Bài 2: “Chủ đất” đứng ngoài cuộc

Muốn xây nhà trước tiên phải có đất. Điều nghịch lý là TPHCM có diện tích 1.295,5 km² lại thường kêu “thiếu đất”, bởi quỹ đất đang nằm trong tay các doanh nghiệp kinh doanh địa ốc! Vì sao doanh nghiệp lại “khoanh tay” làm lơ chủ trương lớn của Nhà nước?

Bỏ quên “cây đũa thần”

Nếu nói doanh nghiệp kinh doanh địa ốc đứng ngoài cuộc thì hơi oan, bởi lẽ trên thực tế đã có doanh nghiệp tham gia nhưng bị chê (!). Cách đây 3 năm, vào tháng 10-2006, ông Lê Hùng Mạnh, Giám đốc Công ty Địa ốc Gia Hòa sau khi hoàn tất hạ tầng dự án nhà ở tại phường Phước Long B, quận 9 đã tuyên bố sẽ đầu tư xây dựng 1.000 căn hộ tại đây dành cho đội ngũ trí thức trẻ có thu nhập thấp.

Dự kiến các căn hộ này thuộc 5 block chung cư cao 12 tầng trong khuôn viên đất rộng 17.000 m². Đề án được rất nhiều trí thức trẻ mới ra trường đăng ký mua và đã được lãnh đạo TP đồng ý về chủ trương.

Thế nhưng, khi biết dự án được áp dụng cho các đối tượng có thu nhập từ 3 triệu đồng/người/tháng thì cơ quan chức năng trả lời rằng, với mức thu nhập như vậy không thuộc diện thu nhập thấp. Thế là dự án đành gác lại!

Tuy nhiên, sự đánh tiếng cũng chỉ xuất hiện lác đác. Theo chuyên gia Nguyễn Ngọc Dương, về cơ bản xuất phát từ lợi nhuận. Hiện nay phân khúc nhà cao cấp có lợi nhuận số một, doanh nghiệp “ăn” không hết nên chưa hào hứng đến các mảng nhà khác. Chính vì thế, điều vô lý đã xuất hiện: đất đai do Nhà nước quản lý, nhưng thực tế thì doanh nghiệp đang “giữ đất”; Nhà nước làm gì cũng phải “mua lại”.

Trong khi đó, “cây đũa thần” mà Nhà nước đang giữ lại không được sử dụng: Luật pháp quy định rất cụ thể rằng nếu đất giao quá 12 tháng mà chủ đầu tư không thực hiện hoặc thực hiện chậm tiến độ quá 24 tháng thì Nhà nước sẽ thu hồi.

“Nếu làm thẳng tay thì những dự án làm 3- 4 năm chưa xong đền bù, hoặc còn để đất hoang đều sẽ bị thu hồi được hết! Viện dẫn tất cả lý lẽ đều không thuyết phục nếu tuân theo luật pháp và mục đích xã hội cao cả là lấy đất xây nhà xã hội”, ông Nguyễn Ngọc Dương khẳng định. Mà có quỹ đất trong tay, những việc còn lại của câu chuyện nhà ở xã hội sẽ đơn giản hơn!

Một “cây đũa thần” khác cũng bị bỏ quên, đó chính là quỹ đất công. Theo ông Lê Chí Hiếu, Tổng giám đốc Công ty cổ phần phát triển nhà Thủ Đức, cái khó của chương trình nhà ở xã hội là thiếu quỹ đất và giá thành nhà quá cao.

Thực tế, số diện tích đất công, đặc biệt là kho bãi đang bỏ trống khá nhiều. Việc khai thác quỹ đất công sẽ đem lại lợi thế rất lớn cho nhà ở xã hội, nếu xây lên nhà thì giá thành sẽ rẻ hơn cho đầu ra, còn đem đấu giá sẽ đem lại nguồn tiền rất lớn để hỗ trợ cho việc xây nhà!

Sửa luật từ đâu?

Nguồn lực từ đất đai thiếu kiểm soát, bị “bỏ quên” nhưng bên cạnh đó các đạo luật dành cho phát triển nhà ở cũng tạo nên sự kiềm hãm. Cách đây chưa lâu, Bộ Xây dựng xới lên câu chuyện một dự án nhà ở phải qua 33 bước, khiến dư luận phải bàng hoàng về thủ tục “hành là chính” này.

Mới đây, kể chuyện với phóng viên, ông Lê Chí Hiếu, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Phát triển nhà Thủ Đức cho biết dự án Cantavil giai đoạn 2 tại quận 2 phải chậm mất 3 năm để… điều chỉnh quy hoạch. Chủ đầu tư cho biết, với khu đất này, chủ đầu tư đã nộp tiền thuế, đã ra sổ đỏ, tất nhiên vẫn là đất ở nhưng khi ghi lại là “thương mại- văn phòng”. Để có thêm 2 chữ “đất ở” phải tốn thời gian 3 năm!!!

Ngay luật mới ra đời cũng góp phần “trói tay trói chân” các dự án nhà ở xã hội vì thiếu thực tế. Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản thành phố đã chỉ ra điều bất hợp lý trong Luật Nhà ở: “Quy định chung cư dùng làm nhà ở xã hội không cao quá 5 hoặc 6 tầng và diện tích bị khống chế không quá 60m²/căn hộ, đối với TPHCM, hiện đã trở nên lạc hậu. Chúng tôi từng kiến nghị Bộ Xây dựng sửa đổi quy định này”.

Mà lạc hậu thật! Công ty TNHH Một thành viên Phát triển và Kinh doanh nhà vừa khởi công xây dựng 176 căn hộ nhà ở xã hội tại khu dân cư An Sương, quận 12. Do quy định trên nên chỉ được xây 6 tầng.

Điều đáng nói là chắc chắn khi hoàn thành, chung cư này sẽ giống như nhà “cấp 4”, thấp lè tè nếu so với các chung cư cao đến 15 tầng trong cùng khuôn viên. Không chỉ thế, nó còn cho thấy một sự lãng phí.

Rõ ràng, xây nhà xã hội là một bài toán vĩ mô, tổng hòa các mối quan hệ, đặc biệt cần có quyết tâm của các cấp chính quyền. Tất cả điều đó phải được cụ thể hóa thành luật pháp. Trên thực tế, luật pháp về đất đai, nhà ở hiện hành không đủ sức xử lý hết những mối mâu thuẫn trên.

Về điều này, Thứ trưởng Bộ xây dựng Nguyễn Trần Nam cho biết, thủ tục nhiêu khê dẫn tới một dự án phải qua 33 bước là câu chuyện thật, liên quan đến rất nhiều lĩnh vực như đất đai, quốc phòng, tĩnh không, xây dựng, phòng cháy chữa cháy, luật đầu tư… Hiện tại các thủ tục đã được bộ chỉnh sửa hoàn tất và trình Chính phủ, theo hướng đơn giản và tạo điều kiện thuận lợi nhất. Dự kiến ngay trong quý I- 2009, Chính phủ sẽ ban hành dưới dạng nghị quyết.

Đối với cơ chế dành cho nhà ở xã hội, theo Thứ trưởng Nguyễn Trần Nam hiện đang chỉnh sửa và “rất khó khăn vì phải sửa luật, liên quan đến nhận thức khác nhau”. Tuy nhiên có sự khác biệt là Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch đầu tư phối hợp cùng Bộ Xây dựng tiến hành dự thảo sửa đổi nhiều đạo luật có liên quan, theo hướng sẽ “cởi trói” cho bất động sản, cách làm cũng đổi mới theo hướng là thống nhất chung chứ không phải lĩnh vực thuộc bộ nào thì bộ đó tự làm.

“Chính phủ yêu cầu gấp rút thực hiện để trình Quốc hội vào kỳ họp tháng 5 tới”, Thứ trưởng Nguyễn Trần Nam khẳng định.

Rõ ràng, chưa nói đến chuyện rót tiền vào để kích cầu xây nhà ở xã hội, thì đã thấy rất nhiều bộn bề công việc cần giải quyết để khơi thông dòng chảy nhà ở xã hội. Đó là sự quyết tâm của chính quyền đối với chương trình nhà ở xã hội, song song đó là việc tiến hành sửa đổi luật pháp cho phù hợp thực tiễn và mời gọi đầu tư.

Có lẽ đó chính là gói kích cầu cần thiết, “đúng thuốc” cho thị trường bất động sản nói chung và cho nhà ở xã hội nói riêng!

>Bài 1: Người cần sốt ruột, người làm thờ ơ!

DiaOcOnline.vn - Theo Sài Gòn Giải Phóng