“Nóng” chuyện thu hồi, trưng mua đất!

Sáng 17-4, tiếp tục trong phiên họp thứ 17, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã cho ý kiến về Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi).

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu, ngay trong Ủy ban Kinh tế (cơ quan thẩm định Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi): Đa số ý kiến tán thành với việc tiếp tục quy định chế độ sở hữu toàn dân đối với đất đai. Một số ý kiến đề nghị thực hiện chế độ đa sở hữu đối với đất đai; có ý kiến đề nghị thực hiện sở hữu tư nhân đối với đất ở. Có ý kiến đề nghị dùng khái niệm sở hữu nhà nước thay cho sở hữu toàn dân để khẳng định quyền của Nhà nước. Có ý kiến đề nghị bổ sung khái niệm quyền sử dụng đất với tư cách là quyền tài sản.

Về vấn đề trên, theo quan điểm của Thường trực Ủy ban Kinh tế thì đất đai là thành quả do công sức khai phá, bồi bổ của các thế hệ người Việt Nam; là thành quả cách mạng của nhân dân ta. Việc tiếp tục quy định sở hữu toàn dân đối với đất đai nhằm đảm bảo ổn định trong quản lý và sử dụng đất đai, ổn định xã hội. Tại phiên họp sáng nay, vấn đề giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất nhận được nhiều ý kiến góp ý của các ủy viên TVQH. Đồng chí Phan Trung Lý, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng: Thu hồi hay trưng mua phải quy định rất minh bạch, cụ thể để bảo đảm quyền lợi của người có quyền sử dụng đất. Cần phải quy định rõ các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, phát triển kinh tế-xã hội và bồi thường thỏa đáng cho người có đất bị thu hồi. Còn những dự án phát triển kinh tế, xã hội khác thì dứt khoát phải thực hiện cơ chế thỏa thuận với người dân theo giá thị trường chứ không phải là thu hồi đất theo giá phi thị trường.

Cũng liên quan đến vấn đề giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cho rằng: Muốn phát triển kinh tế-xã hội, thực hiện công nghiệp hóa - hiện đại hóa thì dứt khoát phải có mặt bằng mới thực hiện được, nhưng không phải dự án nào nhằm mục đích phát triển kinh tế - xã hội cũng đều thực hiện cơ chế thu hồi đất. Vì thế, ngoại trừ đất đai sử dụng cho mục đích an ninh, quốc phòng, Luật Đất đai phải quy định cụ thể loại dự án phát triển kinh tế - xã hội nào được thực hiện

cơ chế thu hồi đất, loại nào phải thực hiện thu hồi theo cơ chế thị trường (trưng mua). “Cần phải phân làm 3 loại đất để đưa ra 3 hình thức xử lý: thu hồi, trưng mua, thỏa thuận theo giá thị trường. Giá thu hồi, trưng mua, thỏa thuận thế nào cũng cần phải có nguyên tắc quy định cụ thể, nếu không thì Luật Đất đai sửa đổi khó khả thi khi Nhà nước lấy mặt bằng để phục vụ phát triển kinh tế-xã hội”, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nêu rõ.

Về vấn đề giá đất khi bồi thường để tiến hành thu hồi đất, theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện, đây là vấn đề phức tạp. Nhiều cử tri, nhân dân quan tâm nhưng quy định dự thảo lần này không khác so với Luật Đất đai hiện hành. Ông Nguyễn Văn Hiện đề nghị phải sửa đổi theo hướng: Giá đất tại thời điểm thu hồi, phải tính lợi ích của người có đất, của Nhà nước và chủ đầu tư. Đồng thời Luật Đất đai (sửa đổi) phải hài hòa được 3 vấn đề là người dân góp đất, Nhà nước có cơ chế và nhà đầu tư có tiền. Nếu không giải quyết được những vấn đề trên thì mong muốn của người dân khó có thể giải quyết được.

Cũng theo Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, có nhiều ý kiến tán thành quy định về Nhà nước thu hồi đất. Một số ý kiến đề nghị sử dụng khái niệm “trưng mua” đất đai thay cho “thu hồi đất” vì quyền sử dụng đất là một loại tài sản được pháp luật bảo hộ và bảo đảm phù hợp với quy định của Hiến pháp về trưng mua, trưng dụng. Việc thu hồi đất chỉ nên áp dụng đối với trường hợp vi phạm pháp luật đất đai. Có ý kiến đề nghị đối với tài sản hợp pháp của các tổ chức, cá nhân gắn liền với đất thì phải trưng mua.

Về vấn đề trên, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng: Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu. Nhà nước thực hiện quyền của chủ sở hữu thông qua việc quyết định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất và quy định thời hạn sử dụng đất; quyết định giá đất; quyết định chính sách điều tiết phần giá trị tăng thêm từ đất không phải do người sử dụng đất tạo ra, trao quyền sử dụng đất và thu hồi đất. Các tổ chức, cá nhân có quyền sử dụng đất. Quyền sử dụng đất là một loại tài sản và hàng hóa đặc biệt, nhưng không phải là quyền sở hữu; người sử dụng đất được chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, để thừa kế, thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất...

Cũng trong phiên họp sáng nay, UBTVQH đã cho ý kiến về chính sách đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số; về vấn đề bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; về công chứng, chứng thực các hợp đồng, giao dịch về quyền sử dụng đất…