Quy hoạch, kiến trúc cho nhà ở xã hội: Giải pháp nào?

Mặc dù Viện Kiến trúc Quy hoạch Đô thị và Nông thôn (VIAP) đã chủ động giới hạn chủ đề hội thảo (tổ chức ngày 12/6) một cách khá cụ thể là “Thang máy và VLXD cho nhà ở thu nhập thấp và nhà ở xã hội” tuy nhiên những vấn đề các chuyên gia đề cập đã không dừng lại ở đấy. Họ đã đưa ra những cái nhìn có thể coi là tổng thể đối với nhà ở xã hội (NƠXH), từ quy hoạch, giải pháp thiết kế kiến trúc, nội thất đến sự lựa chọn vật liệu…

Không thể là không gian đóng

Đây là quan điểm của Thạc sĩ Nguyễn Bảo Lâm (ĐH Kiến trúc Hà Nội) khi bàn về quy hoạch tổ chức không gian ở cho NƠXH. Theo ông Lâm, với một quốc gia đang phát triển như Việt Nam hiện nay thì vấn đề người nghèo, người thu nhập thấp (TNT) có ở khắp mọi nơi, trong mọi gia đình, trong và ngoài thành phố. Do vậy, để tạo dựng quỹ NƠXH khả thi và thiết thực thì không nhất thiết phải quy hoạch tại những vị trí tập trung hoặc thành các khu lớn. Mà vị trí để xây dựng khu NƠXH cần được tiếp cận tốt nhất tới các nơi làm việc của chính đối tượng sử dụng như trong chính khuôn viên các trường đại học, các KĐTM, kề cận các KCN, KCX, trong các khu đất sử dụng kém hiệu quả ở nội đô, các xí nghiệp ô nhiễm cần di chuyển, các khu ổ chuột kém chất lượng cần thay thế, các làng ven đô…

“Không gian khu ở và tiện nghi cho NƠXH không phải là không gian đóng tách biệt với bên ngoài mà nó phải tạo ra những cơ hội để người thu nhập thấp có thể tiếp cận, vươn lên, có niềm tin vào cuộc sống tương lai, không tự ti với hiện tại” - ông Lâm nhận định và đề xuất: Quy mô các khu NƠXH không nên quá lớn cả về đất đai cũng như chiều cao nhằm hạn chế tối đa chi phí đầu tư cũng như chi phí vận hành của người sử dụng sau này. Mặc dù vậy, khu NƠXH vẫn phải bảo đảm sự tiếp cận tối đa tới các công trình tiện ích công cộng thiết yếu như trường học, nhà trẻ, chợ, trung tâm y tế, nhà văn hóa…

Xuất phát từ quan điểm “thật sai lầm khi nghĩ rằng NƠXH là sự kém đi các tiện nghi công cộng và chất lượng sử dụng”, ông Nguyễn Bảo Lâm đề ra tiêu chuẩn: NƠXH cần phải được sử dụng diện tích tối ưu, mật độ xây dựng tối đa mà vẫn không ảnh hưởng tới cảnh quan môi trường toàn khu. Thiết kế kiến trúc NƠXH cần đến sự giản đơn để tránh rườm rà lãng phí không cần thiết, khai thác tối đa các năng lượng tự nhiên như gió và ánh sáng… để giảm tiêu thụ năng lượng cho mỗi gia đình. Không gian kiến trúc cảnh quan của khu NƠXH vẫn cần đến sự hài hòa với cảnh quan kiến trúc của đô thị, để không bị lạc lõng, đơn độc.

Thiết kế nào cho NƠXH ?

Đề cập đến tiêu chuẩn cho NƠXH, KTS Trần Đức Hợp (ĐH Kiến trúc Hà Nội) đưa ra những phân tích cụ thể. Theo đó, không gian ở cho NƠXH không nên áp đặt, vận dụng cứng nhắc mô hình cao hay thấp tầng. Tại các đô thị đất chật người đông không nên thiết kế nhà thấp tầng (từ 1 - 3 tầng). Và nếu thiết kế nhà ở từ 4 - 5 tầng (thường không có thang máy) thì cũng rất bất tiện cho những người ở tầng 4 và 5. Hơn nữa, cũng như đối với nhà thấp tầng, NƠXH 4 - 5 tầng tuy trước mắt giá thành xây dựng rẻ nhưng về lâu dài thì quá đắt, phí phạm quỹ đất.

Ngược lại, ông Hợp cũng cho rằng không nên thiết kế nhà cao trên 15 tầng cho dù loại nhà này có vẻ tiết kiệm quỹ đất. Bởi trong kết cấu của loại nhà này sẽ phải tính toán thêm nhiều yếu tố khác như tính động đất, tải trọng gió lớn, tầng hầm… khiến cho giá thành căn hộ vọt lên cao.

Theo ông Hợp, kinh nghiệm trong và ngoài nước cho thấy khu NƠXH nên thiết kế từ khoảng 9 - 15 tầng và các căn hộ có diện tích sàn khoảng 45, 55 và 65m2, không nên thiết kế căn hộ lớn. Trừ khu vệ sinh và bếp cố định còn lại các không gian khác nên bố chí linh hoạt, tự do ngăn chia bằng nội thất theo yêu cầu của người sử dụng. Nếu thiết kế nhiều tòa nhà trong một khu thì cần phải cân nhắc có nên thiết kế tầng hầm không vì giá thành cao. Nên chăng xem xét thiết kế riêng một nhà để ôtô, xe máy, mỗi tầng cao 2,1 - 2,4m, bởi ông Hợp cho rằng đó là phương án kinh tế.

Đề cập cụ thể hơn đến giải pháp tổ chức không gian nội thất cho nhà ở chung cư cũng như NƠXH, KTS Vũ Hồng Cương đưa ra mô hình căn hộ linh hoạt với cách tổ chức không gian căn hộ thành 2 khu cơ bản: Khu ở và khu phụ trợ. Khu ở (khu khô) gồm phòng ngủ, phòng khách, phòng sinh hoạt, phòng ăn… được ngăn chia linh hoạt bằng vật liệu nhẹ dạng cấu tạo cơ động như cửa, vách ngăn nhẹ, cho phép bố trí không gian phù hợp với chức năng sử dụng cũng như có thể biến đổi theo thời tiết và nhu cầu sử dụng của mỗi gia đình. Khu phụ trợ (không gian ướt) tập trung các hạng mục chức năng như bếp, nhà vệ sinh xung quanh lô-gia phụ trợ…

Ông Cương cho rằng với mô hình căn hộ linh hoạt, tất cả các không gian chức năng đều được bảo đảm thông thoáng và chiếu sáng tự nhiên. Các công trình phụ trợ đặc biệt là lô-gia gắn liền với bếp được đặt tại vị trí khuất bảo đảm yêu cầu về thẩm mỹ và công năng.

Tại hội thảo, các chuyên gia đã có được sự thống nhất về quan điểm: NƠXH không phải là nhà rẻ tiền, chất lượng vật tư kém, chất lượng sống kém. Mọi giải pháp thiết kế kể cả giá đất đều phải được tính toán khoa học hợp lý để đưa đến giá cả căn hộ mà đông đảo người dân có thể chấp nhận được mà chất lượng công trình, chất lượng sống vẫn bảo đảm.

DiaOcOnline.vn - Theo Báo Xây Dựng