Nhà ở xã hội: Người thu nhập thấp vẫn khó tiếp cận

Vào dịp Tết Nguyên đán Ất Mùi, những căn hộ nhà ở xã hội (NƠXH) đầu tiên trong dự án xây dựng 1.000 căn hộ NƠXH giai đoạn III tại Khu đô thị (KĐT) Đặng Xá (Gia Lâm), do Tổng Công ty Viglacera làm chủ đầu tư, sẽ được bàn giao cho khách hàng. Như vậy, tính đến nay, Hà Nội đã có 44 dự án NƠXH, nhà thu nhập thấp được triển khai, với tổng cộng hơn 3,8 triệu mét vuông sàn xây dựng.

Hình mẫu khu đô thị NƠXH

NƠXH trong KĐT Đặng Xá được Bộ Xây dựng coi là hình mẫu cho những khu NƠXH cần nhân rộng trong tương lai, nhờ quy hoạch đồng bộ, hoàn chỉnh trường học, nhà trẻ, công viên, khu vui chơi giải trí. Tổng cộng đến nay, tại riêng KĐT Đặng Xá, Viglacera đã xây dựng khoảng 4.000 căn hộ NƠXH, nhà thu nhập thấp, trong đó khoảng 3.000 căn hộ đã bàn giao đưa vào sử dụng. Điều đặc biệt, các căn hộ được thiết kế có diện tích đa dạng, hợp lý, giá bán chỉ khoảng 9 triệu đồng/m2, được coi là thấp nhất trên thị trường Hà Nội, nhưng khách hàng vẫn được sử dụng đầy đủ các tiện ích. Cùng với đó, chủ đầu tư còn đưa ra cả loại nhà ở cho thuê, thuê mua với mức giá thuê khoảng 1,3 triệu đồng/tháng đối với căn hộ diện tích 45m2, thấp hơn bình quân thị trường 40-60%.

Một dự án nhà xã hội khác cũng đang thu hút sự quan tâm - dự án NƠXH tây nam Linh Đàm (Hoàng Mai) do Tổng Công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị (HUD) và Công ty CP BIC Việt Nam làm chủ đầu tư cũng đang được đẩy nhanh tiến độ. Trong đó, phần dự án do HUD triển khai gồm 3 tòa nhà cao 12-15 tầng, các căn hộ có diện tích 32-68m2, dự kiến hoàn thành, bàn giao trong năm 2015 đầu năm 2016.

Hà Nội hiện được đánh giá là một trong những địa phương dẫn đầu về phát triển NƠXH, nhà ở thu nhập thấp. Theo Sở Xây dựng Hà Nội, trên địa bàn thành phố có 44 dự án NƠXH đã và đang triển khai, với tổng diện tích hơn 3,8 triệu mét vuông sàn xây dựng. Trong đó, 9 dự án đã hoàn thành trong năm 2013 với 419.000m2 sàn; 3 dự án hoàn thành, đưa vào sử dụng trong năm 2014, với 115.000m2 sàn xây dựng. Dự kiến, 8 dự án khác sẽ hoàn thành trong năm 2015, với 708.000m2 sàn và 24 dự án hoàn thành sau năm 2015, với 2,5 triệu mét vuông sàn. Với tiến độ triển khai các dự án hiện nay, nhiều khả năng, đến năm 2015 thành phố hoàn thành chỉ tiêu phát triển loại hình NƠXH như kế hoạch đề ra.

Mục tiêu 4,6 triệu mét vuông NƠXH

UBND TP Hà Nội vừa ban hành kế hoạch phát triển nhà ở giai đoạn năm 2016 đến năm 2020. Theo kế hoạch này, Hà Nội sẽ phát triển hơn 20,4 triệu mét vuông nhà ở thương mại, 1,2 triệu mét vuông nhà tái định cư, 976.000m2 nhà ở sinh viên, 567.000m2 nhà ở công nhân thuê và 4,6 triệu mét vuông nhà ở xã hội. Riêng loại hình NƠXH, bình quân mỗi năm từ 2016 đến 2019 sẽ xây mới 950.000m2; năm 2020 xây mới 876.000m2. Kế hoạch cũng cho biết, nguồn vốn ngân sách chỉ dành đầu tư một phần NƠXH cho thuê, về cơ bản sẽ vẫn huy động ngoài ngân sách. Hà Nội sẽ rà soát quỹ đất 20% trong các dự án phát triển nhà ở, khu đô thị để bố trí phát triển NƠXH; lập danh mục dự án đầu tư NƠXH để công khai trên phương tiện thông tin đại chúng, kêu gọi nhà đầu tư tham gia. Mặt khác, Hà Nội rà soát các dự án, phân loại dự án phải dừng, dự án được triển khai; đồng thời khuyến khích đầu tư căn hộ nhà ở thương mại diện tích nhỏ, giá thành hợp lý và điều chỉnh cơ cấu diện tích, công năng nhà ở thương mại sang NƠXH.

Mục tiêu phát triển NƠXH đã có, song để dự án thực sự hiệu quả, khả thi, người lao động mong muốn giá bán loại nhà ở này phải thấp hơn nữa. Thực tế, ngoài dự án Đặng Xá, hầu hết các dự án NƠXH, nhà thu nhập thấp khác đều có giá bán hơn 10 triệu đồng/m2. Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Nguyễn Quốc Tuấn cũng thừa nhận, nói là nhà cho người thu nhập thấp nhưng người mua phải có mức thu nhập trung bình mới đủ khả năng chi trả. Theo thống kê, chỉ số giá nhà ở trên mức thu nhập của người thu nhập thấp ở Việt Nam từ 24,5 đến 26,6, cao hơn rất nhiều so với khu vực như Nam Á là 6,25, Đông Á là 4,14, Châu Phi 2,21, Châu Âu và Bắc Mỹ là 6,25. Còn theo tính toán của Liên hợp quốc, chỉ số nhà/thu nhập vào khoảng 3-4 là hợp lý. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến nhiều người lao động có khó khăn về nhà ở nhưng không thể mua được NƠXH nếu không có giải pháp tài chính, tín dụng.

Theo ông Nguyễn Quốc Tuấn, Sở Xây dựng Hà Nội đã nhiều lần đề xuất bố trí nguồn vốn trái phiếu chính phủ hoặc nguồn ngân sách khác để phát triển NƠXH; cùng với đó tìm kiếm nguồn vốn dài hạn phát triển quỹ nhà cho thuê, hình thành quỹ tài chính, tín dụng, quỹ tiết kiệm nhà ở để người thu nhập thấp vay mua nhà… Đặc biệt, cần có chính sách phù hợp đưa chỉ số giá nhà ở/thu nhập của người lao động về mức hợp lý, như vậy mới giúp người lao động tạo lập được chỗ ở.