Đón đầu đặc khu kinh tế: Đất đai chuyển nhượng thiếu kiểm soát

Báo cáo tình hình quản lý nhà nước về đất đai vừa được Chính phủ gửi tới Quốc hội, cho thấy việc chuyển nhượng đất tại Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc (3 nơi dự kiến thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt - ĐKKT) tăng đột biến trong thời gian qua.

Tính riêng 4 tháng đầu năm 2018, có hàng ngàn ha đất tại 3 khu vực này được mua bán, chuyển nhượng quyền sử dụng đất.

Ồ ạt mua bán, chuyển nhượng

Theo số liệu của tỉnh Quảng Ninh, sau khi có thông tin về việc chuẩn bị thành lập ĐKKT, tại huyện Vân Đồn, năm 2016 có 684 trường hợp hộ gia đình, cá nhân chuyển nhượng quyền sử dụng đất, đến năm 2017 tăng lên 1.625 trường hợp, và chỉ trong quý I-2018 có 519 trường hợp chuyển nhượng quyền sử dụng đất.

Tương tự tại huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa, nơi dự kiến thành lập ĐKKT Bắc Vân Phong, năm 2017 có 1.467 trường hợp chuyển nhượng quyền sử dụng đất, với tổng diện tích 258,8ha và 215 trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất. Nhưng chỉ trong 4 tháng đầu năm 2018 đã có 1.859 trường hợp chuyển nhượng đất, với diện tích 356ha, và 162 trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất, trong đó chủ yếu chuyển mục đích từ đất rừng sản xuất, đất nuôi trồng thủy sản, đất sản xuất nông nghiệp sang đất ở.

Dù các địa phương đều đã tập trung chỉ đạo thực hiện nhiều biện pháp quyết liệt để chấn chỉnh việc quản lý đất đai, kiểm soát tình hình sử dụng đất. Tuy nhiên, tình trạng chuyển nhượng đất ngầm vẫn còn diễn ra nhưng chưa phát hiện kịp thời, xử lý, nhất là tại Khánh Hòa và Kiên Giang. Nguyên nhân của tình trạng trên do địa phương chưa quyết liệt ngăn chặn, xử lý kịp thời các giao dịch đất đai không đúng quy định; chưa kịp thời xử lý tình trạng tăng giá đất đột biến, bất thường.

Số vụ chuyển nhượng đất ở huyện đảo Phú Quốc cũng tăng lên nhanh chóng kể từ khi có chủ trương thành lập ĐKKT Phú Quốc. Từ ngày 1-1-2017 đến 30-4-2018 có 5 tổ chức nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất với tổng diện tích 8,5ha; 12.268 hộ gia đình, cá nhân nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất, với tổng diện tích 699,96ha.

Ngoài các trường hợp chuyển nhượng, chuyển mục đích sử dụng đất đã làm thủ tục theo đúng quy định, kể từ khi có chủ trương thành lập ĐKKT, tình trạng vi phạm trong sử dụng đất đai tại các khu vực dự kiến thành lập có diễn biến phức tạp.

Đặc biệt, tại huyện đảo Phú Quốc có tình trạng chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp trái phép sang đất phi nông nghiệp, lấn chiếm đất rừng, chuyển nhượng quyền sử dụng đất không làm thủ tục theo quy định, mua bán trao tay, trong đó đa phần là đất không có giấy tờ, không rõ nguồn gốc. Tình trạng san lấp, phân lô, xây dựng công trình trái phép trên đất nông nghiệp diễn ra phức tạp.
 

Các địa phương vào cuộc xử lý còn chậm

Trước tình trạng mua bán, chuyển nhượng đất tăng đột biến thời gian qua, tỉnh Quảng Ninh đã thực hiện một số biện pháp cấp bách để ngăn chặn việc giao đất, mua bán, chuyển nhượng và sử dụng đất trái pháp luật trên địa bàn huyện Vân Đồn.

Cụ thể, tỉnh này đã yêu cầu tạm dừng việc chuyển mục đích các loại đất trong nhóm đất nông nghiệp sang đất ở; dừng việc tách thửa đất ở của các hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn huyện Vân Đồn; không cho phép chuyển nhượng đất sản xuất nông nghiệp, đất rừng sản xuất, đất nuôi trồng thủy sản; thực hiện rà soát tổng thể các quy hoạch, dự án trên địa bàn Vân Đồn; thông báo cho nhà đầu tư, doanh nghiệp liên quan tạm dừng triển khai các bước tiếp theo cho đến khi phương án quy hoạch chung xây dựng Vân Đồn theo định hướng ĐKKT được thông qua.

Tỉnh Quảng Ninh cũng rà soát, đề xuất xử lý thu hồi 10 dự án chậm tiến độ hoặc vi phạm pháp luật, với tổng diện tích trên 350ha; thu hồi chủ trương đầu tư 13 dự án chưa được giao đất. Trong quý I tỉnh đã phát hiện và xử lý 51 trường hợp tự ý san gạt đất lâm nghiệp và san lấp trên đất nông nghiệp.

Đồng thời, UBND huyện Vân Đồn đã thu hồi đất đối với một số trường hợp vi phạm và chuyển cơ quan cảnh sát điều tra xử lý 1 vụ, dừng việc làm thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất của 29 trường hợp, trục xuất ra khỏi địa bàn huyện 13 sàn giao dịch BĐS không đủ điều kiện hành nghề theo quy định.

Tại Khánh Hòa, tỉnh đã ban hành Chỉ thị về tăng cường quản lý đất đai trên địa bàn huyện Vạn Ninh; thực hiện ghi nhận hình ảnh hiện trạng sử dụng đất ven biển Vạn Ninh; thông báo kết luận của UBND tỉnh về kết quả kiểm tra tình hình quản lý, sử dụng đất đai trên địa bàn huyện Vạn Ninh.

Tỉnh Khánh Hòa cũng chỉ đạo các cơ quan, đơn vị thường xuyên theo dõi và kiểm tra xử lý kịp thời các trường hợp chuyển nhượng đất lâm nghiệp, chuyển mục đích sử dụng đất không đúng quy định pháp luật.

Để chấn chỉnh tình trạng mua bán, chuyển nhượng đất diễn ra ồ ạt tại Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang đã tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát để phát hiện sớm, ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật về đất đai. UBND tỉnh đã thành lập đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra, xử lý vi phạm trong hoạt động đầu tư xây dựng, đất đai, chặt phá và lấn chiếm đất rừng trên địa bàn huyện Phú Quốc.