Thuế thấp chưa chắc đã giảm thu ngân sách

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến đóng góp của nhân dân cả nước về việc giảm thuế chuyển quyền sử dụng đất (CQSDĐ) đối với đất ở, đất xây dựng công trình từ mức 4% như hiện nay xuống 2%.

Nhiều ý kiến cho rằng, việc giảm thuế sẽ làm giảm tỷ lệ mua - bán nhà đất trao tay, hay còn gọi là giao dịch ngầm, góp phần làm lành mạnh hóa thị trường bất động sản. Điều này còn đồng nghĩa với việc giảm thuế nhưng chưa chắc đã giảm thu ngân sách, thậm chí ngược lại, sẽ tăng thu ngân sách.

Theo các quy định hiện hành, thuế suất CQSDĐ đang áp dụng là 2% đối với đất sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản, làm muối và 4% đối với đất ở, đất xây dựng công trình. Mức thuế suất này được áp dụng từ thời điểm năm 1994, nay giá đất đã tăng thêm nhiều lần theo quy định của Luật Đất đai 2003. Kể cả với mức giá đất quy định tại thời điểm trước khi Luật Đất đai có hiệu lực (trước 1/7/2004) thì mức 4% cũng là quá cao.

Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Hồng Quân, điều này càng bất hợp lý hơn trong trường hợp mua, bán không vì mục đích kinh doanh mà chỉ để cải thiện về nhà ở. Từ đó, dẫn đến tình trạng người dân sẵn sàng mua bán trao tay, không làm thủ tục với Nhà nước, hoặc khai thấp hơn giá thực tế giao dịch làm Nhà nước bị thất thu thuế, không quản lý được việc sử dụng nhà, đất và dễ gây tiêu cực.

Theo những con số thống kê chưa chính thức, hiện nay, số lượng giao dịch ngầm trên thị trường nhà đất, nhất là tại các đô thị lớn chiếm tới 70 - 80%. Tại khu vực nông thôn, hình thức mua bán bằng giấy viết tay vẫn phổ biến.

Trước những bức xúc từ thực tế, Bộ Tài chính đã nghiên cứu, hoàn tất việc soạn thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc sửa đổi, bổ sung Điều 7 Luật Thuế CQSDĐ với mức thuế suất thuế CQSDĐ dự kiến là 2%. Nghị quyết này sẽ được Quốc hội khóa XII xem xét tại kỳ họp thứ ba (tháng 5/2008).

Nhiều chuyên gia nhận định, việc giảm thuế chuyển nhượng đất ở, đất xây dựng công trình sẽ khuyến khích các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân kê khai, nộp thuế khi giao dịch, chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Do đó, thuế giảm không đồng nghĩa với việc nguồn thu bị ảnh hưởng mà ngược lại có thể tăng thu ngân sách Nhà nước. Đây cũng là hình thức giảm gánh nặng đóng góp cho dân song cũng là phương thức hiệu quả để tăng khả năng đóng góp thông qua việc người dân sẵn sàng chấp hành luật pháp khi mức thuế suất phù hợp. Người mua - bán tránh được vi phạm trong khi Nhà nước tăng cường khả năng thu thuế qua việc thu đúng, thu đủ.

Tại Los Angeles (Mỹ), khi chính quyền bang giảm thuế suất thuế chuyển nhượng bất động sản từ 3% xuống 1% thì tổng thuế thu được từ chuyển nhượng bất động sản tăng 5 lần và năm 2006 tỷ trọng thuế bất động sản thu được chiếm đến 22% tổng thu ngân sách. Ở Việt Nam, theo báo cáo của Tổng Cục thuế, năm 2006 (là năm cao nhất kể từ năm 2000 đến nay) thuế thu từ CQSDĐ là 1.250 tỷ, chỉ chiếm 0,5 % trong tổng thu ngân sách.

Cùng với việc ủng hộ giảm thuế CQSDĐ, nhiều ý kiến cho rằng Nhà nước tiếp tục giảm hoặc cho ghi nợ lệ phí trước bạ quyền sử dụng đất. Về vấn đề này, Bộ Xây dựng đã có kiến nghị, mức lệ phí trước bạ đối với bất động sản nhà, đất hiện nay (1% tính trên giá trị cả nhà và đất) là quá cao, giống với một loại thuế chứ không còn mang ý nghĩa là lệ phí. Mức thu này không phản ánh đúng bản chất của việc thu lệ phí mà hầu như trở thành một sắc thuế mới.

Bộ Xây dựng đề nghị cho giảm xuống còn 0,02% và không quá 2 triệu đồng để đảm bảo theo đúng nghĩa lệ phí. Theo Bộ Xây dựng, mức lệ phí này sẽ khuyến khích người dân đăng ký với Nhà nước, đồng thời bảo vệ được quyền lợi của người dân.