Nhiều dự án nằm ì

Không chỉ mua cảng Quy Nhơn với giá bèo rồi không đầu tư gì, hàng loạt doanh nghiệp con của Công ty Hợp Thành còn được cấp phép nhiều dự án với số vốn hàng trăm tỉ đồng ở một số tỉnh nhưng không triển khai

Trong số nhiều dự án "nằm trên giấy" được cấp phép cho những công ty "con" của Công ty CP Đầu tư khoáng sản Hợp Thành (gọi tắt Công ty Hợp Thành) có dự án Khai thác và chế biến quặng sắt Vạn Lợi Quảng Ngãi (gọi tắt Dự án quặng sắt VLQN) và Nhà máy Chế biến quặng sắt tại Cụm Công nghiệp (CCN) Hoài Đức (xã Hoài Đức, huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định).

Hai lần UBND tỉnh phê duyệt gia hạn, dự án vẫn bất động

Năm 2009, UBND tỉnh Quảng Ngãi cấp phép Dự án quặng sắt VLQN cho Công ty CP VLQN. Dự án được triển khai trên diện tích hơn 200 ha tại khu vực núi Vom (xã Đức Hiệp và Đức Chánh, huyện Mộ Đức) và núi Khoáng (xã Đức Tân, huyện Mộ Đức). Khi cấp phép, dự án được kỳ vọng sẽ đem lại việc làm, thu nhập cho người dân, góp phần phát triển kinh tế địa phương.

Sáng 26-1, chúng tôi trở lại khu vực núi Vom, núi Khoáng - những địa điểm được cấp phép triển khai dự án, khung cảnh không có gì thay đổi, không có bất kỳ một dự án nào triển khai. Ông Trần Văn Bảy, một người dân sống gần núi Vom, cho biết mấy năm nay có nghe chính quyền địa phương thông báo sẽ di dời dân để triển khai dự án quặng sắt nhưng rồi không thấy gì. Ông Nguyễn Quang Chính, Chủ tịch UBND xã Đức Chánh, cho biết địa phương được huyện, tỉnh gửi văn bản về dự án quặng sắt VLQN này nhưng mấy năm qua không thấy dự án triển khai. "Khu vực núi Vom có tiềm năng lớn về khoáng sản, đặc biệt các loại đá nhưng do toàn bộ núi Vom được cấp phép cho dự án nên người dân xin khai thác cũng không được, đất đai bỏ hoang. Chúng tôi kiến nghị cần phải chấm dứt dự án, trả lại đất cho địa phương nhưng đến nay vẫn chưa có quyết định thu hồi" - ông Chính nói.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, sau khi được cấp phép năm 2009, dự án vẫn không triển khai. Đến năm 2012, chủ đầu tư gửi hồ sơ xin điều chỉnh giảm công suất khai thác, chế biến còn 200.000 tấn/năm. Nhưng sau khi được chấp thuận, dự án lại tiếp tục nằm trên giấy. Đến năm 2014, chủ đầu tư tiếp tục làm hồ sơ được cấp phép dự án và được UBND tỉnh Quảng Ngãi chấp thuận với điều kiện nếu quá 6 tháng kể từ ngày UBND tỉnh Quảng Ngãi cấp phép mà chủ đầu tư không thực hiện thì dự án hết hiệu lực thi hành. Khi phê duyệt, dự án sẽ được khởi công trong năm 2015 và dự kiến hoàn thành đưa vào sử dụng năm 2018-2019, hoạt động trong vòng 29 năm với tổng vốn đầu tư 320 tỉ đồng. Thế nhưng, từ khi được phê duyệt lần 2 đến nay, dự án tiếp tục ngưng trệ.

Ông Trần Văn Mẫn, Chủ tịch UBND huyện Mộ Đức, cho biết huyện có công văn gửi Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Quảng Ngãi đề xuất không thống nhất việc giãn tiến độ thực hiện Dự án quặng sắt VLQN cho Công ty CP Khai thác và Chế biến khoáng sản Vạn Lợi và thu hồi dự án. Tuy nhiên, trong công văn mới đây do ông Trần Ngọc Căng, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi, ký đã đồng ý giãn tiến độ thực hiện dự án. "UBND tỉnh Quảng Ngãi thống nhất chủ trương việc điều chỉnh tiến độ thực hiện Dự án quặng sắt VLQN do Công ty CP Khai thác và Chế biến khoáng sản VLQN làm chủ đầu tư đến hết quý II/2018" - công văn nêu rõ.

Nhà máy quặng sắt đắp chiếu

Ngày 26-1, chúng tôi tìm đến Nhà máy Chế biến quặng sắt tại CCN Hoài Đức (xã Hoài Đức), do Công ty CP Khoáng sản Miền Trung làm chủ đầu tư. Nằm trong khuôn viên rộng 18,5 ha, nhà máy dù đã được xây dựng bài bản nhưng vắng hoe, không một bóng người. Theo nhiều người dân địa phương, nhà máy này được khởi công xây dựng khoảng 10 năm qua nhưng đến nay chưa một ngày hoạt động.

Theo tìm hiểu của phóng viên, ngày 22-5-2008, Công ty CP Khoáng sản Miền Trung (trụ sở xã Hoài Đức, huyện Hoài Nhơn) được Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Bình Định cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh với vốn điều lệ 100 tỉ đồng; ngành, nghề kinh doanh chính: khai thác quặng sắt, khai thác quặng kim loại đen, bán buôn kim loại và quặng kim loại…; do ông Trần Tuấn Nghĩa (ngụ TP HCM) làm đại diện theo pháp luật. Đây là công ty thành viên của Công ty Hợp Thành. Sau khi được thành lập, Công ty CP Khoáng sản Miền Trung được UBND tỉnh Bình Định cấp phép đầu tư xây dựng dự án Nhà máy Chế biến quặng sắt có công suất 400.000 tấn/năm, với tổng vốn đầu tư 286 tỉ đồng tại CCN Hoài Đức. Đến tháng 5-2015, dự án Nhà máy Chế biến quặng sắt đã được hoàn thành và đưa vào vận hành không tải. Nhưng từ đó đến nay, nhà máy chưa một ngày hoạt động.

Nhà máy Chế biến quặng sắt không hoạt động nên Công ty CP Khoáng sản Miền Trung cũng chưa trả nợ ngân hàng cho khoản vay đầu tư dự án. Đến ngày 16-11-2017, do không trả nợ gốc và lãi theo cam kết theo hợp đồng vay vốn, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Chi nhánh tỉnh Bình Định (Agribank Bình Định) phát thông báo thu giữ tài sản của Công ty CP Khoáng sản Miền Trung, cụ thể là nhà máy chế biến quặng sắt của công ty này tại CCN Hoài Đức. Theo ông Nguyễn Xuân Hùng, Giám đốc Agribank Bình Định, năm 2010, Agribank Bình Định ký hợp đồng tài trợ vốn cho Công ty CP Khoáng sản Miền Trung để xây dựng nhà máy chế biến quặng sắt tại CCN Hoài Đức với tổng số vốn 180 tỉ đồng, thời gian cho vay là 6,5 năm và 1 năm ân hạn. "Tuy nhiên, đã 3 năm nay, Công ty CP Khoáng sản Miền Trung không trả nợ cho Agribank Bình Định với khoản nợ vốn và lãi lên đến 230 tỉ đồng. Do vậy, chúng tôi phải thu giữ tài sản thế chấp của họ, tiến hành thẩm định rồi bán đấu giá để thu hồi vốn" - ông Hùng cho biết.

Địa phương cần đất lại không có

Ông Cao Thanh Thương, Chủ tịch UBND huyện Hoài Nhơn, cho biết khoảng 100 ha đất có mỏ quặng đá ong ở các xã Hoài Xuân, Hoài Hương, Hoài Thanh, Hoài Thanh Tây… của huyện đã được giao cho Công ty CP Khoáng sản Miền Trung nhưng hơn 7 năm qua, chẳng hoạt động gì. Trong khi đó, huyện đang rất cần đất để mở rộng các CCN, tiểu thủ công nghiệp. "Nhu cầu về đất để phát triển kinh tế - xã hội của Hoài Nhơn rất lớn nhưng Công ty CP Khoáng sản Miền Trung chiếm đất xong rồi bỏ hoang khiến huyện gặp rất nhiều khó khăn, người dân bức xúc. Vừa qua, chúng tôi đã có văn bản kiến nghị UBND tỉnh Bình Định thu hồi những diện tích đất này giao lại cho địa phương để phát triển kinh tế - xã hội" - ông Thương cho biết.

Các dự án ở Hà Tĩnh bị thu hồi

Tại Hà Tĩnh, dự án Nhà máy Thép Vạn Lợi do Công ty CP Gang thép Hà Tĩnh (thành viên của Công ty Hợp Thành) làm chủ đầu tư, xây dựng tại Khu Kinh tế Vũng Áng (xã Kỳ Thịnh, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh). Dự án có số vốn đầu tư hơn 1.700 tỉ đồng tọa lạc trên diện tích 25 ha, khởi công vào năm 2008, công suất 500.000 tấn/năm. Dự kiến năm 2010, nhà máy đi vào hoạt động, giải quyết việc làm cho khoảng 1.200 lao động địa phương. Tuy nhiên, sau khi được đầu tư hàng ngàn tỉ đồng thì toàn bộ cơ sở vật chất, dây chuyền của dự án này lại rơi vào tình trạng bỏ hoang, phơi mưa nắng hết năm này qua năm khác. Đến năm 2016, sau nhiều nỗ lực cứu vãn dự án bất thành, Ban Quản lý Khu Kinh tế Hà Tĩnh đã thu hồi dự án này. Hệ quả khi dự án bị thu hồi hơn 750 tỉ đồng mà các ngân hàng đã lỡ rót vào dự án này thành nợ xấu.

Do dự án Nhà máy Thép Vạn Lợi nằm ì nên dự án Nhà máy Tuyển quặng công suất 500.000 tấn/năm tại huyện Vũ Quang, Hà Tĩnh (vốn đầu tư 158 tỉ đồng) do Công ty CP Gang thép Hà Tĩnh cũng "đi" theo. Sau khi hoàn thành vào tháng 5-2009, nhà máy chỉ hoạt động được một thời gian ngắn rồi "đắp chiếu" suốt 6 năm. Đến nay, tỉnh Hà Tĩnh cũng đã ra quyết định thu hồi dự án này. Ngoài ra, cũng tại Hà Tĩnh vào năm 2017, dự án Nhà máy Sản xuất than cốc (vốn 1.400 tỉ đồng) và dự án Nhà máy Sản xuất khí công nghiệp oxy, nito (vốn 200 tỉ đồng) tại KCN Vũng Áng đều do Công ty CP Công nghiệp Hóa Cốc Hà Tĩnh (thành viên của Công ty Hợp Thành) làm chủ đầu tư cũng đã bị rút giấy phép đầu tư do không hiệu quả.