Người nghèo nộp thuế tài sản thế nào?

Kinh nghiệm của Canada người nghèo vẫn phải nộp đầy đủ thuế tài sản sau đó được áp dụng như một khoản giảm trừ trong thuế thu nhập.

Đề xuất đánh thuế nhà, đất trên 5 tỷ đồng

Sau nhiều tháng lấy ý kiến, câu hỏi về việc đánh thuế tất cả các tài sản theo dự luật Thuế tài sản của Bộ Tài chính liệu có đảm bảo công bằng xã hội giữa người giàu và người nghèo vẫn thu hút nhiều ý kiến tranh luận.

Thảo luận tại hội thảo Thuế tài sản, những gợi ý cho Việt Nam tổ chức chiều nay 26/6, luật sư Trương Thanh Đức cho rằng cần thống kê tài sản để đánh thuế "mạnh tay" hơn với người có nhiều tài sản.

Ông Đức phân tích, ở nước ngoài, đa số người dân đi thuê nhà, còn lại, những ai có nhà thường là có năng lực tài chính dồi dào. Tuy nhiên, ở Việt Nam, người có thu nhập không cao cũng có nhà, thậm chí người không đủ ăn cũng có nhà.

Theo đó, vị luật sư cho rằng nguyên tắc là không phải đánh thuế mọi giá trị tài sản mà đánh vào tài sản có giá trị lớn.

Ông Đức cũng cho rằng cần có biểu thuế lũy tiến, ban đầu có thể thuế ở mức thấp và có lộ trình tăng dần sau khoảng 10 năm, mức đánh thuế với người có nhiều tài sản cũng cao hơn mức thuế thấp nhất.

Còn với cách đề xuất đánh thuế của Bộ Tài chính hiện tại (theo phương án thuế suất 0,4% với nhà và đất), theo ông Đức đồng nghĩa với việc cào bằng giữa người có thu nhập thấp và người có thu nhập cao. Vị luật sư cho rằng khi đó không đảm bảo được sự công bằng và không đạt mục tiêu đánh thuế.

Ông Đức cho hay không nên tách riêng khoản thuế với nhà và đất như đề xuất của Bộ Tài chính. Nhà và đất là một khối bất động sản có giá trị gắn liền với nhau.

Theo ông Đức chỉ nên đánh thuế tài sản nhà đất có giá trị trên 5 tỷ đồng theo mức giá thị trường thay vì giá cố định của Ủy ban Nhân dân tỉnh, thành phố quy định.

Giảm trừ thuế thu nhập cá nhân cho người nghèo

Chia sẻ kinh nghiệm, ông Nicolas Drouin, chuyên gia phát triển, Đại sứ quán Canada cho biết thuế tài sản ở nước này được xem xét dựa trên nguyên tắc số tiền nộp thuế phụ thuộc vào giá trị tài sản sở hữu. Ở Canada tất cả tài sản đều phải nộp thuế, người nghèo cũng phải nộp thuế tài sản.

Trước các ý kiến tranh luận về việc áp dụng cùng mức thuế áp dụng đều cho tất cả các tài sản như vậy sẽ không công bằng với người nghèo, ôngNicolas Drouin cho biết, ở Canada thuế tài sản được coi như một khoản giảm trừ khi người dân đóng thuế thu nhập cá nhân.

"Khi người nghèo nộp thuế tài sản xong có thể lấy phần thuế đó giảm trừ vào thuế thu nhập cá nhân. Như vậy, trách nhiệm nộp thuế tài sản là của tất cả mọi người. Đây là cách để Canada đảm bảo công bằng trong xã hội", ôngNicolas Drouin.

Nguyên tắc thu thuế tài sản của Canada tuân thủ hai nguyên tắc là lợi ích mà chủ tài sản nhận được từ các dịch vụ công được cung cấp và khả năng đóng thuế của chủ tài sản chịu thuế.

Lấy ví dụ cụ thể của bang Ontario, chính quyền bang được ban hành luật, đưa ra các chính sách về thuế tài sản và quy định mức thuế giáo dục. Chính quyền đô thị sẽ xác định nhu cầu thu ngân sách, xác định mức thuế áp dụng tại đô thị và thực hiện thu thuế tài sản. Cứ 4 năm/lần, Tập đoàn định giá Tài sản Ontario sẽ định giá khoảng 5 triệu tài sản.

Quá trình đánh giá thuế tài sản tại bang này có đến 200 tiêu chí được sử dụng. Trong đó, 5 tiêu chí quan trọng chiếm đến 85% nội dung định giá là về vị trí, kích thước lô đất, khu dân cư, tuổi đời tài sản, chất lượng xây dựng.

Tranh cãi tên dự luật

Tại cuộc hội thảo, bà Lê Thị Mai Liên, Trưởng Ban Chính sách Tài chính công, Viện chiến lược và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính cho biết theo thống kê của Ngân hàng Thế giới (WB) hiện đã có 174/193 nước áp dụng Luật thuế tài sản.

Trong đó, 51 nước đánh thuế bất động sản, 60 nước đánh thuế tài sản, 30 nước đánh thuế đất, còn lại là thuế sử dụng đất và thuế nhà, đất.

Như vậy, theo bà Liên, hầu hết các nước chỉ đánh thuế tài sản đối với bất động sản. Chỉ có một vài nước đánh thuế đối với động sản (ô tô, tàu bay, du thuyền) như Hàn Quốc, Kyzgystan, Bungari, Ác-hen-ti-na.

Dự thảo Dự án luật mà Bộ Tài chính công bố hồi tháng 4/2018 có tên dự ánLuật Thuế tài sản. Theo bà Liên, luật thuế mới nên lấy tên gọi là Thuế bất động sản vì tập trung đánh thuế vào tài sản hữu hình như nhà và đất. Thuế tài sản vào bất động sản sẽ làm lành mạnh thị trường, tránh đầu cơ.

Cùng với đó, theo bà Liên, nên quy định ngưỡng diện tích chịu thuế đối với nhà, đất, vượt một ngưỡng nhất định mới phải nộp thuế. Giá nhà, đất để tính thuế căn cứ theo khung giá nhà, đất do UBND cấp tỉnh quy định.

Thực tế, Luật sư Trương Thanh Đức cho rằng nếu muốn đánh thuế nhà và đất không thể dùng luật thuế bất động sản được. Theo Hiến pháp Việt Nam, đất đai là sở hữu toàn dân, người dân chỉ có quyền sử dụng đất. Để đánh được thuế, nhà nước phải trao cho quyền sử dụng đất giá trị như một tài sản.

Vì vậy, cách tiếp cận đánh thuế của Việt Nam cũng phải khác các nước trên thế giới. "Nếu đánh thuế chúng ta đánh thuế quyền sử dụng chứ không phải đánh thuế mặt đất. Do đó không thể gọi là đánh thuế bất động sản được", ông Trương Thanh Đức phân tích.

Ông Đức cho rằng không thể gọi là thuế nhà ở vì ngoài nhà ở còn các loại nhà khác, cũng không thể gọi là thuế nhà vì ngoài nhà còn công trình khác. Nếu có, theo ông Đức phải là Thuế bất động sản và quyền sử dụng đất.