'Chảy máu' đất công

Ngày 8.6, tại buổi giám sát của Ban Kinh tế ngân sách, HĐND TP.HCM về việc sử dụng đất công trên địa bàn TP, nhiều ý kiến bức xúc trước việc đất công bị sử dụng sai mục đích, bị lấn chiếm, gây lãng phí nghiêm trọng nguồn lực đất đai của TP.

Một khu đất rộng hơn 2.000 m2 nằm ở địa chỉ 360 Xa lộ Hà Nội (Q.9) được nhà nước giao cho Công ty Colas thuê để làm nhà xưởng, địa điểm kinh doanh. Thời gian gần đây, khi thời hạn thuê đất gần hết, thay vì trả lại cho nhà nước, doanh nghiệp (DN) này lại đem khu đất cho Công ty nhũ tương nhựa đường Việt Pháp thuê lại để làm nơi nấu, chế biến nhựa đường. Có mặt tại khu đất trên chúng tôi thấy các lò đun nhựa đường đang hoạt động rầm rộ. Đáng chú ý, do sản xuất nhựa đường nên mùi hôi bốc lên nồng nặc. Trước thực trạng trên, hiện Thanh tra Sở Tài nguyên - Môi trường (TN-MT) đang lên kế hoạch thanh tra việc sử dụng đất đối với Công ty Colas. Nếu sử dụng lãng phí, không đúng mục đích và hết thời hạn thuê sẽ thu hồi, đem bán đấu giá để thu tiền về cho ngân sách TP.

Trong số các khu đất công, đất kho bãi sử dụng lãng phí thì phần lớn nằm trong tay các DN nhà nước. Như Tổng công ty công nghiệp Sài Gòn TNHH MTV hiện đang được giao quản lý và sử dụng khu đất rộng 1.700 m2 ngay mặt tiền đường Võ Văn Tần (Q.3) nhưng đã bỏ hoang mấy năm nay. Trước đó, khu đất này được tổng công ty này giao lại cho Trường Công nghệ thông tin Sài Gòn, sau đó sử dụng kinh doanh bãi giữ xe và đến nay khu đất được quây rào lại rồi... bỏ hoang. Hay tại Tổng công ty nông nghiệp Sài Gòn (Sagri) trên sổ sách quản lý khoảng 6.600 ha nhưng thực chất chỉ còn 550 ha, hiện trồng mía, bưởi da xanh, ổi… số đất còn lại không biết "biến" đâu mất.

Một khu đất rộng hơn 26.000 m2 có 3 mặt tiền, trong đó mặt tiền chính nằm trên đường Phạm Thế Hiển (Q.8) của Công ty TNHH nhà nước MTV công nghiệp tàu thủy Sài Gòn (SSIC) sau một thời gian dài đem "cắt" cho Công ty Quỳnh Thư thuê làm bãi giữ ô tô thì nay được thu hồi lại và để hoang. Mặc dù khu đất này đã được UBND TP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho SSIC được chuyển mục đích sử dụng đất theo quy hoạch được phê duyệt để tái cơ cấu tập đoàn và đã được Văn phòng Chính phủ có văn bản đồng ý kiến nghị trên.

Theo luật, các đơn vị quản lý đất như sở ngành, công ty quản lý nhà TP, các công ty công ích, các quận huyện đều có thể đấu giá đất. Do đó nên tập trung về một đầu mối thực hiện đúng theo quy trình, quy định của pháp luật, tránh tình trạng thất thoát Ông Nguyễn Toàn Thắng, Giám đốc Sở TN-MT TP.HCM

Nhiều khu đất công đã bị đơn vị thuê đất “hô biến” thành đất tư nhân rồi đem bán lấy tiền bỏ “túi”. Tình trạng chảy máu đất công hoặc đất công được định giá rẻ mạt đã gây bức xúc trong dư luận một thời gian qua. Theo ông Võ Công Lực, Giám đốc Trung tâm phát triển quỹ đất TP, hiện nay rất nhiều quỹ đất công của TP đang cho các DN thuê bị sử dụng lãng phí, nhiều nơi bỏ hoang, không sử dụng đúng mục đích. Thậm chí có những DN còn tự ý “cắt” đất giao cho cán bộ, công chức. Nhiều nơi còn bị người dân chiếm giữ đất trái phép. “Theo quy định của nhà nước, DN phải tự di dời các hộ dân nhưng thực tế không đơn vị nào thực hiện, dẫn đến việc nhà nước không thu hồi được đất. Thậm chí, nhiều DN hết hạn thuê đất hoặc sử dụng không đúng mục đích bị thu hồi đất nhưng không thực thi quyết định, chây ì, đùn đẩy trách nhiệm cho TP mà không hợp tác thu hồi. Để thu hồi các quỹ đất này, TP lại một lần nữa phải bỏ tiền ra đền bù giải phóng mặt bằng. Điều này đã khiến công tác thu hồi đất công bị kéo dài nhiều năm”, ông Lực phân trần.

Thu hồi đem đấu giá

Trước thực trạng đất công đang bị quản lý lỏng lẻo, bị “chảy máu”, mới đây Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các địa phương dừng lại việc chuyển đổi đất công, tập trung rà soát lại quỹ đất. Tại TP.HCM, theo ông Võ Công Lực, tính đến cuối năm 2016 nơi đây đang lập thủ tục đấu giá, thu hồi 108 khu đất với tổng diện tích hơn 213 ha. Tuy nhiên, đến nay mới thu hồi và tiếp nhận được 88 khu đất với diện tích hơn 204 ha, còn 21 khu đất với diện tích hơn 8,2 ha đang xử lý thu hồi. Những khu đất này sau khi tiếp nhận sẽ được đem đấu giá, làm quỹ đất đối ứng cho các dự án BT… Đối với những khu đất chưa sử dụng, được Trung tâm phát triển quỹ đất TP khai thác tạm bằng cách cho thuê làm bãi đậu xe, kinh doanh…

Ông Nguyễn Toàn Thắng, Giám đốc Sở TN-MT TP.HCM, cho rằng quỹ đất công phải được đem đấu giá, tạo nguồn vốn cho TP, bởi hiện nay TP rất khó khăn, thiếu quỹ đất để đối ứng trong các dự án BT, trong khi nhiều quỹ đất công trước đây giao cho các đơn vị quản lý nhưng sau đó các đơn vị này lại cắt giao cho cán bộ, công chức, nay thu hồi lại rất khó khăn. Liên quan đến các quỹ đất được TP giao cho Trung tâm phát triển quỹ đất quản lý nhưng chưa thực hiện, hiện nay TP có chủ trương cho thuê ngắn hạn, toàn bộ tiền thu được nộp cho ngân sách. "Theo luật, các đơn vị quản lý đất như sở ngành, công ty quản lý nhà TP, các công ty công ích, các quận huyện đều có thể đấu giá đất. Do đó, nên tập trung về một đầu mối thực hiện đúng theo quy trình, quy định của pháp luật, tránh tình trạng thất thoát", ông Thắng kiến nghị.

Đại diện Sở Tài chính TP cho biết đối với các đơn vị đang thuê đất công, nếu sử dụng đúng mục đích thì cho tiếp tục sử dụng còn không sẽ thu hồi, thực hiện sắp xếp theo Quyết định 09 hoặc giao cho Trung tâm phát triển quỹ đất quản lý khai thác. Đối với các quỹ đất mà đơn vị quản lý “cắt” giao cho cán bộ, công chức ở, nay nhà nước thu hồi nhưng nhiều đơn vị cố tình không thực hiện, không tự bồi thường giá trị tài sản trên đất cho người được giao đất thì TP yêu cầu chuyển giao nguyên trạng về để TP tự xử lý theo quy định của pháp luật. Nếu mặt bằng nào sử dụng không hiệu quả như của Tổng công ty lương thực, Tổng công ty thép... thuộc đơn vị T.Ư, TP sẽ làm việc với các bộ ngành để thu hồi giao lại cho TP quản lý. Đến nay Bộ Tài chính đồng ý quan điểm này.