Thị trường ximăng 2014: Tiêu thụ nội địa và xuất khẩu “được mùa”

Năm 2014, mặc dù chưa hoàn toàn thoát khỏi những khó khăn nhưng lĩnh vực xây dựng đã có dấu hiệu phục hồi tích cực. Sản xuất, tiêu thụ vật liệu xây dựng nói chung và ximăng nói riêng cũng có nhiều chuyển biến. Những con số dự báo được đưa ra trong kế hoạch sản xuất năm 2014 khá sát thực tế, vừa giúp đảm bảo đủ nguồn cung cho thị trường đồng thời giữ ổn định mặt bằng giá.

Căn cứ dự báo kế hoạch vốn đầu tư xây dựng cơ bản năm 2014 và các chính sách đầu tư phát triển, Bộ Xây dựng đã tính toán nhu cầu ximăng là khoảng 62-64 triệu tấn. Con số này dự kiến tăng 1,5-3% so với sản lượng ximăng, clinker tiêu thụ thực tế của năm 2013 là 61,15 triệu tấn.

Nếu năm 2013, tiêu thụ nội địa chỉ đạt 46,05 triệu tấn và xuất khẩu 15,1 triệu tấn thì năm 2014 các chỉ tiêu này được điều chỉnh với số tiêu thụ nội địa tăng lên khoảng 48,5-49 triệu còn xuất khẩu giảm xuống chỉ từ 13,5-15 triệu tấn để phù hợp với tình hình thực tế.

Theo ông Lê Văn Tới, Vụ trưởng Vụ Vật liệu Xây dựng (Bộ Xây dựng), tính đến thời điểm cuối tháng 10, toàn ngành đã sản xuất và tiêu thụ 56,54 triệu tấn ximăng và clinker, đạt 88,2% kế hoạch năm; trong đó tiêu thụ nội địa đạt 41,54 triệu tấn ximăng đạt 86% kế hoạch năm, xuất khẩu đạt 15 triệu tấn, hoàn thành 100% kế hoạch năm.

Lượng clinker và ximăng tồn kho cuối tháng 10 khoảng 2,84 triệu tấn, trong đó có 610.000 tấn ximăng, còn lại là 2,23 triệu tấn clinker, tương ứng với khoảng 12-14 ngày sản xuất.

Đáng chú ý, tập hợp số liệu tiêu thụ trong 10 tháng đầu năm từ các đơn vị sản xuất cho thấy, dự kiến tổng sản lượng ximăng, clinker tiêu thụ vào thời điểm kết thúc năm 2014 sẽ tăng lên khoảng 68 triệu tấn, đạt 107% so với kế hoạch năm, vượt 7% so với kế hoạch đề ra.

Trong đó, ximăng tiêu thụ nội địa khoảng 49 triệu tấn, đạt 100% kế hoạch năm và vượt sản lượng ximăng tiêu thụ nội địa năm 2013 khoảng 3 triệu tấn.

Không chỉ khâu lưu thông nội địa được đẩy mạnh mà xuất khẩu cũng tăng thêm 4 triệu tấn, vọt lên tới con số 19 triệu tấn, đạt 126,5% kế hoạch năm (trong đó xuất khẩu clinker khoảng 15 triệu tấn, ximăng khoảng 4 triệu tấn).

Nếu việc xuất khẩu trước đây chỉ được xem như một giải pháp tình thế thì nay các doanh nghiệp đã chủ động và điều tiết được hoạt động này để đạt hiệu quả cao hơn.

Đánh giá về kết quả này, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam cho hay những năm gần đây, nền kinh tế gặp nhiều khó khăn nên Nhà nước đã thực hiện các biện pháp kiềm chế lạm phát, cắt giảm đầu tư công nhằm ổn định kinh tế vĩ mô…

Do đó, hàng loạt dự án đầu tư xây dựng, đặc biệt là các dự án bất động sản bị đình trệ. Khối lượng xây dựng giảm, nhu cầu sử dụng các loại vật liệu xây dựng giảm, trong đó có ximăng.

Năm 2014, với sự phục hồi chung của nền kinh tế, nhiều dự án đầu tư xây dựng, đặc biệt là các dự án bất động sản, cơ sở hạ tầng, giao thông đã được triển khai xây dựng trở lại.

Sản lượng ximăng tiêu thụ trong nước đã tăng khoảng 3% so với năm 2013, đồng thời sản lượng clinker, ximăng xuất khẩu tăng khá mạnh, tăng khoảng 26,5% so với năm trước.

Đây là một nỗ lực rất lớn của các nhà sản xuất và cũng được xem như tín hiệu tốt cho khu vực sản xuất này.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Trần Nam, tình hình kinh tế năm 2015 vẫn còn nhiều khó khăn nhưng căn cứ trên cơ sở ước sản lượng ximăng tiêu thụ năm 2014, Bộ Xây dựng tính toán nhu cầu tiêu thụ ximăng toàn ngành năm tới sẽ đạt khoảng 71-73 triệu tấn, tăng 4-7% so với năm 2014; trong đó tiêu thụ nội địa khoảng 52-53 triệu tấn, xuất khẩu 19-20 triệu tấn.

Hiện cả nước có 74 dây chuyền sản xuất ximăng với tổng công suất đạt 77 triệu tấn, hoàn toàn có khả năng sản xuất đủ ximăng, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ năm 2015 (bao gồm cả ximăng tiêu thụ nội địa và clinker, ximăng xuất khẩu).

Mặc dù hai năm gần đây mặt hàng ximăng có mấy đợt tăng giá bán nhưng vẫn đảm bảo, bình ổn được cả về lượng và giá.

Ximăng là mặt hàng có khối lượng lớn, giá trị thấp nên khả năng cạnh tranh đối với sản phẩm này tại thị trường Việt Nam sẽ thấp, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay giá bán ximăng trong nước chỉ thuộc loại trung bình so với giá bán ximăng nội địa của các nước khu vực Đông Nam Á.

Mặt khác, do giá xăng dầu tăng cao nên cước phí vận chuyển tăng dẫn đến khả năng cạnh tranh của ximăng nước ngoài tại thị trường Việt Nam sẽ giảm.

Ngoài ra, một yếu tố rất quan trọng là thị hiếu người tiêu dùng, thông thường khách hàng chỉ quen sử dụng các sản phẩm đã có thương hiệu nổi tiếng, biết rõ chất lượng và nguồn gốc xuất xứ, do đó Bộ Xây dựng cho rằng năm 2015, mặt hàng ximăng không có biến động lớn trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.

Trong tháng cuối của năm 2014 và cả năm 2015, Bộ Xây dựng tiếp tục phối hợp cùng Hiệp hội ximăng thống nhất, chỉ đạo các đơn vị sản xuất trong toàn quốc triển khai áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật nhằm phát huy đạt và vượt công suất thiết kế, giảm chi phí sản xuất để giảm giá thành sản phẩm; hoàn thiện mạng lưới kinh doanh ximăng, nhằm giảm chi phí lưu thông, chi phí bán hàng.

Nắm thị phần lớn với vai trò tham gia điều tiết thị trường, Tổng Công ty Công nghiệp ximăng Việt Nam được giao phối hợp với các đơn vị liên doanh tính toán kỹ nhu cầu tiêu thụ ximăng từng tháng, từng quý tại khu vực miền Trung, miền Nam để bố trí hợp lý việc vận chuyển ximăng, clinker từ khu vực phía Bắc vào các khu vực này, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ, đặc biệt trong các tháng cao điểm của mùa xây dựng.

Cùng đó, công tác triển khai các đề tài ứng dụng công nghệ như các dự án tận dụng nhiệt thải lò nung trong các nhà máy ximăng để sản xuất điện cũng được đẩy mạnh. Việc tự túc một phần sản lượng điện được kỳ vọng sẽ góp phần giảm thiểu tác động của việc thiếu điện.

Mặt khác, dự án tận dụng nguồn phế thải của các ngành công nghiệp khác làm nguyên liệu, nhiên liệu cho ngành ximăng cũng hướng tới mục tiêu tiết kiệm chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả đầu tư và bảo đảm môi trường.

Bộ Xây dựng cho biết, thời gian tới sẽ đẩy nhanh tiến độ đầu tư các dự án ximăng theo quy hoạch phát triển ngành đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, phấn đấu đưa các dự án vào hoạt động đúng tiến độ; kiểm tra, rà soát các dự án ximăng định hướng đầu tư trong giai đoạn từ nay đến năm 2020, tổng hợp, đề xuất, báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho tạm dừng, dãn, hoãn tiến độ các dự án không đủ điều kiện đầu tư.

Tuy nhiên, để thực hiện tốt việc bình ổn, cân đối cung-cầu và kiềm chế tốc độ tăng giá năm 2015, Bộ Xây dựng đề nghị Bộ Công Thương, Tổ điều hành thị trường trong nước báo cáo Thủ tướng Chính phủ có chính sách hợp lý trong việc điều chỉnh giá bán các mặt hàng trọng yếu như điện, than, xăng dầu.

Đề nghị Bộ Công Thương chỉ đạo Tập đoàn Than và Khoáng sản Việt Nam cung cấp đủ theo nhu cầu sản xuất và đảm bảo chất lượng than cho các nhà máy ximăng; Tổng Công ty Điện lực Việt Nam cấp đủ điện cho sản xuất ximăng.

Mục tiêu đặt ra của ngành là sản xuất đáp ứng đủ ximăng cho nhu cầu tiêu thụ của năm 2015 và phấn đấu bình ổn giá ở mức độ hợp lý.