Dự án làm đường, khai thác đất nhưng... đào than

Một số đơn vị lợi dụng việc thực hiện dự án làm đường, khai thác đất xây dựng nghĩa trang, xây nhà máy nước... để rút ruột tài nguyên khoáng sản.

Tình hình khai thác than trái phép tại Quảng Ninh đang diễn biến phức tạp khi một số đơn vị lợi dụng việc thực hiện dự án làm đường, khai thác đất xây dựng nghĩa trang, xây nhà máy nước... để rút ruột tài nguyên khoáng sản quốc gia.

Những ngày qua, dư luận tỉnh Quảng Ninh bất bình trước việc Công ty CP Tập đoàn Hạ Long dù chưa có thủ tục thuê đất, giao đất đã ồ ạt đưa phương tiện khai thác làm phá vỡ cảnh quan, kết cấu tự nhiên của rừng phòng hộ hồ Yên Lập, rừng sản xuất tại xã Quảng La (H.Hoành Bồ, Quảng Ninh).

Sáng 1.11, từ trung tâm xã Quảng La, chúng tôi đến điểm khai thác than trái phép tại đây. Chỉ tay về phía công trường, một cán bộ UBND xã Quảng La cho biết trước năm 2015 khu vực này là đất rừng rợp bóng cây, nhưng hơn 1 năm nay đã bị san phẳng, thành đại công trường khai thác đất, nhưng thực ra là khai thác than.

Theo UBND H.Hoành Bồ, năm 2015 địa phương này triển khai xây dựng nghĩa trang thôn Đồng Khuôn (xã Quảng La) với quy mô khoảng 2 ha theo hình thức xã hội hóa, do Công ty CP Tập đoàn Hạ Long đầu tư, thi công với tổng mức đầu tư hơn 4 tỉ đồng. Để có đất tôn nền cho các chỗ trũng tại nghĩa trang, UBND H.Hoành Bồ cho phép đơn vị thi công khai thác đất tại 2 địa điểm cách đó chừng 2 km.

Nhưng không biết vô tình hay hữu ý, chính 2 địa điểm được chính quyền địa phương chấp thuận để khai thác đất thì bên dưới là các vỉa than. “Từ tháng 12.2015, khi xuất lộ vỉa than ở khu vực khai thác đất tôn nền thì tiến độ thi công dự án chính lại chậm, trong khi việc khai thác đất khu vực xuất lộ than lại được Công ty CP Tập đoàn Hạ Long ồ ạt triển khai”, ông Phạm Văn Hùng, Bí thư Đảng ủy xã Quảng La, nói.

Đáng chú ý, theo UBND H.Hoành Bồ, ngay sau khi xuất lộ than, UBND tỉnh Quảng Ninh đã yêu cầu hoàn nguyên, nhưng Công ty CP Tập đoàn Hạ Long triển khai chậm và còn tự ý thu hồi than, xít trên bãi.

Còn tại xã Bình Khê (TX.Đông Triều, Quảng Ninh), từ tháng 7.2015, khi làm đường lên chùa Hồ Thiên, một số đơn vị đã khai thác vượt gấp đôi diện tích được giao. Hơn 10 ha đất rừng bị phá tan nát, cùng với khoảng 40.000 tấn than, xít đã được khai thác. Trao đổi với PV, nhà sư Thích Đạt Ma Trí Thông, trụ trì chùa Hồ Thiên buồn rầu nói, những năm trước, khu vực này còn nhiều loài thú, chim, sóc… nhưng từ khi có công trường khai thác than đến nay thì các loại thú cũng biến mất rất nhanh, cảnh quan thanh tịnh của khu di tích đã bị phá tan.

Tháng 5.2017, dư luận tỉnh Quảng Ninh bức xúc trước việc dự án nhà máy rác của Công ty TNHH Viễn Đông (tại xã Tràng Lương, TX.Đông Triều) khai thác than trái phép, đe dọa nguồn nước cấp cho hàng ngàn hộ dân quanh vùng. Trước đó, năm 2016, UBND tỉnh Quảng Ninh có quyết định cho Công ty TNHH Viễn Đông thuê 15 ha đất trong 50 năm để xây dựng một nhà máy xử lý rác thải với tổng mức đầu tư 150 tỉ đồng. Tiếng là nhà máy rác, nhưng nhà máy này lại nằm ngay trên một... vỉa than ở lưng chừng núi. Trong quá trình thi công đã xảy ra việc đào móng sâu đến hơn 40 m, tập kết đất đá vượt ranh giới và khai thác trái phép hơn 4.700 tấn than. Vụ việc lợi dụng làm dự án để khai thác than trái phép này chỉ bị dừng lại khi bị báo chí phanh phui.

Khó xử lý rốt ráo

Theo đại diện Sở TN-MT Quảng Ninh, hầu hết dự án có xuất lộ than được tỉnh giao quyết định triển khai trong giai đoạn từ năm 2013 - 2017. Sau khi rà soát, sở này đã tham mưu cho UBND tỉnh thu 13 dự án sai phạm, với khoảng 400.000 tấn than bị thu hồi.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, tại địa bàn TX.Đông Triều và H.Hoành Bồ vẫn để xảy ra tình trạng lợi dụng dự án để khai thác than trái phép và có dấu hiệu phức tạp về an ninh trật tự. Ngày 29.10, ông Nguyễn Đức Long, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, đã yêu cầu H.Hoành Bồ phải giải quyết dứt điểm và chịu trách nhiệm trước tỉnh các vấn đề liên quan quản lý tài nguyên của các dự án trên địa bàn và khắc phục, cải tạo môi trường trước ngày 15.12.

Trao đổi với Thanh Niên, ông Nguyễn Hữu Nhã, Phó chủ tịch UBND H.Hoành Bồ, cho biết mặc dù UBND tỉnh yêu cầu Công ty CP Tập đoàn Hạ Long hoàn nguyên môi trường xong cách đây 1 năm, nhưng đến nay chưa có kết quả. Huyện này cũng đã kiểm điểm nhiều cán bộ từ các phòng ban đến xã, do để xảy ra vi phạm.

Còn tại TX.Đông Triều, ông Nguyễn Văn Ngoãn, Phó chủ tịch UBND TX.Đông Triều, cho biết vi phạm trong việc làm đường lên chùa Hồ Thiên thuộc trách nhiệm của Trưởng phòng TN-MT và chủ tịch UBND các xã Bình Khê, Tràng Lương. Tuy nhiên, việc xử lý dứt điểm dự án này vẫn chưa rốt ráo, dù TX.Đông Triều đã tạm dừng thi công dự án và lập tổ công tác gồm quân đội, công an để canh giữ số than được khai thác trái phép tại đây.

Ông Lại Hồng Thanh, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất - Khoáng sản (Bộ TN-MT), cho biết theo quy định pháp luật, khi làm dự án mà phát hiện tài nguyên, trong đó có than, thì địa phương phải báo cáo Bộ TN-MT. Riêng đối với dự án làm đường lên chùa Hồ Thiên, từ năm 2015 đến nay, đơn vị này không nhận được bất cứ báo cáo nào của Quảng Ninh về việc phát hiện than tại dự án. Ông Thanh cho biết đã yêu cầu Sở TN-MT Quảng Ninh có văn bản báo cáo cụ thể vụ việc. “Sau khi nhận được báo cáo, nếu mức độ nghiêm trọng, chúng tôi sẽ cử đoàn kiểm tra xuống hiện trường, làm việc với địa phương về vụ việc”, ông Thanh nói.