Quy định sở hữu đủ 183 ngày: Nhiều người bán nhà chịu thiệt

Kiến nghị nên có quy định cụ thể để tránh trường hợp lạm thu khi người nộp thuế chuyển nhượng căn nhà duy nhất.

Nhiều người bán nhà ấm ức phải đến cơ quan thuế nộp thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng bất động sản để hoàn tất thủ tục cho bên mua vì chỉ sở hữu căn nhà duy nhất. Các chuyên gia thuế cũng cho rằng việc buộc chủ nhà phải sở hữu đủ 183 ngày mới được miễn thuế thu nhập cá nhân khi bán nhà là quy định nhằm lạm thu của ngành thuế.

Người bán nhà kêu nộp thuế “oan”

Ông Nguyễn Hoàng Việt ở quận Gò Vấp, TP.HCM cho biết từ năm 1965, gia đình ông là chủ sở hữu khu đất có ba căn nhà trên đường Phan Đăng Lưu, Q.Phú Nhuận, TP.HCM.

Đây là tài sản của ông bà cố để lại, khi ông bà cố mất không để lại di chúc nên gia đình ông phải nhờ đến tòa án phân chia tài sản thừa kế. Đến tháng 12-2015, gia đình ông Việt mới làm giấy tờ, khu đất trên được UBND Q.Phú Nhuận cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho ông Việt đồng sở hữu cùng với 15 người con cháu khác trong gia đình được hưởng thừa kế.

Đến tháng 1-2016, gia đình ông Việt chuyển nhượng tài sản này cho người khác, thì cơ quan thuế bắt nộp thuế thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản do sở hữu không đủ 183 ngày theo quy định của Thông tư 111/2013 của Bộ Tài chính về Hướng dẫn thực hiện Luật Thuế thu nhập cá nhân, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế thu nhập cá nhân và Nghị định số 65/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Thuế thu nhập cá nhân và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế thu nhập cá nhân.

Tuy nhiên theo ông Việt, đây là căn nhà duy nhất của gia đình ông đã sở hữu từ lâu, do không có ý định bán nên không làm giấy tờ. Đến khi quyết định chuyển nhượng nên làm giấy tờ và phân chia cho con cháu trong gia đình được hưởng quyền lợi thừa kế từ tài sản ông bà cố để lại.

Ông Việt cho hay gia đình ông hiện đã nộp thuế thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản khoảng 500 triệu đồng vào ngân sách nhà nước. Gia đình ông đã gửi kiến nghị lên các cơ quan thuế có thẩm quyền nhưng chưa có phản hồi.

Nhiều bạn đọc đã phản ảnh thêm về những trường hợp theo họ là bất hợp lý khi áp dụng quy định “phải sở hữu đủ 183 ngày” mới được miễn thuế thu nhập cá nhân, đặc biệt đối với trường hợp thừa kế.

Trường hợp vợ chồng bà N có căn nhà duy nhất đã được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở từ năm 1999. Đến năm 2014, chồng bà N qua đời. Sau đó bà đã đi làm thủ tục thừa kế và cập nhật tên hai con vào sổ hồng. Tiếp đó bà ký hợp đồng bán căn nhà trên.

Thời gian từ khi cập nhật tên hai con vào sổ đến khi bán chưa đủ 183 ngày nên cơ quan thuế chỉ đồng ý miễn thuế với một nửa căn nhà là sở hữu của bà trước đây. Một nửa căn nhà là phần thừa kế của bà và hai con sau khi chồng qua đời, cơ quan thuế vẫn thu thuế.

Theo bà N nếu là giao dịch mua bán, đóng thuế thì chấp nhận, nhưng ở đây là căn nhà bà sở hữu đã lâu. Bà N bị thu thuế như vậy rất bất hợp lý. Theo bà N. cơ quan thuế phải căn cứ vào giấy tờ nhà cũ cũng do bà đứng tên sở hữu nhưng cơ quan thuế vẫn chiếu theo quy định không đủ 183 ngày. Nhiều người cho biết cả đời họ đến giờ mới bán nhà một lần, theo quy định của Luật thuế TNCN thì cá nhân tự khai tự chịu trách nhiệm.

Với trường hợp này, vì vẫn rối cách giải quyết, Cục Thuế TP đã có văn bản báo cáo Tổng cục Thuế theo hướng cho bà N được miễn thuế vì đó là căn nhà duy nhất (thừa kế theo pháp luật) không cần căn cứ 183 ngày.

Không nên vì vài “con sâu làm rầu nồi canh”

Theo Luật sư Trần Xoa, Chuyên gia Tư vấn thuế, đối với trường hợp trên của gia đình ông Việt, nếu xét về quyền sở hữu thì thực sự đến thời điểm tháng 12-2015 khi làm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất thì ông Việt và 15 người con cháu mới có quyền sở hữu.

Dù ông Việt và 15 người con cháu có ở đó lâu thì trước tháng 12-2015 vẫn chưa có quyền sở hữu căn nhà trên. Vì vậy, nếu theo quy định của Nghị định 65 và Thông tư 111 thì chưa sở hữu đủ 183 ngày nên gia đình ông Việt phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

“Tuy nhiên nếu theo Luật Thuế Thu nhập cá nhân, nếu chứng minh được đó là căn nhà duy nhất của ông Việt và 15 người con cháu đó thì được miễn thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng bất động sản. Vì vậy, gia đình ông Việt có quyền khởi kiện cơ quan thuế để được trả lại số tiền thuế đã nộp nếu chứng minh đó là căn nhà duy nhất của gia đình ông. Trong thời gian qua đã có nhiều trường hợp người dân thắng kiện cơ quan quan thuế vì chứng minh đó là căn nhà duy nhất của mình”, Ls Xóa chia sẻ. 

Rất nhiều trường hợp người bán nhà bức xúc phải nộp thuế thu nhập cá nhân dù họ đủ điều kiện theo luật là căn nhà duy nhất của họ. Đây là trường hợp Nghị định trái Luật, trong khi Luật thuế thu nhập cá nhân chỉ quy định điều kiện có căn nhà duy nhất là được miễn thuế thì Nghị định 65/2013 của Chính phủ và thông tư 111/2013 của Bộ Tài chính lại đưa ra quy định sở hữu đủ 183 ngày mới được miễn thuế. 

Theo các chuyên gia thuế, Luật thuế TNCN chỉ quy định khi chuyển nhượng căn nhà duy nhất thì được miễn thuế, người nộp thuế tự khai tự chịu trách nhiệm. Tuy nhiên, trong quá trình áp dụng có một số người sở hữu nhiều nhà, đất đã lách bằng cách lần lượt sang tên từng bất động sản cho những người thân chưa sở hữu nhà.

Sau đó những người này đứng ra bán và được miễn thuế TNCN do chuyển nhượng căn nhà duy nhất, dẫn đến thất thu thuế. Từ đó, Bộ Tài chính ban hành thông tư 111 đặt thêm điều kiện phải “có quyền sở hữu nhà ở, quyền sử dụng đất ở tính đến thời điểm chuyển nhượng tối thiểu là 183 ngày” mới được miễn thuế. Quy định này được ban hành nhằm ngăn chặn tình trạng lách thuế theo cách trên.

Tuy nhiên, các chuyên gia thuế cho rằng không nên vì có một vài trường hợp tìm cách lách thuế mà cơ quan thuế đưa ra những biện pháp can thiệp gây khó dễ, làm ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của đa số đối tượng khác. Với những trường hợp cấp đổi giấy tờ hoặc đổi địa chỉ như trường hợp trên, nếu có đầy đủ giấy tờ chứng minh hợp lệ, cơ quan thuế nên giải quyết hợp tình hợp lý chứ đừng chỉ có đếm ngày tính thuế.