Mở đường làm hư gần 36.000 nhà dân, ai đền?

Trách nhiệm thuộc về ai người đó trả, chứ không thể lấy tiền nhà nước để bồi thường.

Sáng 14-12, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã cho ý kiến về việc giải quyết bồi thường cho nhà ở, công trình nằm ngoài phạm vi giải phóng mặt bằng bị ảnh hưởng do quá trình thi công xây dựng các dự án nâng cấp, mở rộng quốc lộ 1 đoạn Thanh Hóa-Cần Thơ và đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên.

Theo đó, các ý kiến khẳng định đây là trách nhiệm dân sự, UBTVQH không xem xét việc lấy vốn trái phiếu chính phủ để chi trả bồi thường thiệt hại cho dân như đề xuất của Chính phủ.

Gần 36.000 nhà dân bị ảnh hưởng

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể cho hay qua số liệu tổng hợp sơ bộ tại 31 dự án, ước tính có khoảng 35.814 hộ dân bị ảnh hưởng. 31 dự án này gồm 15 dự án nâng cấp, mở rộng quốc lộ 1 đoạn Thanh Hóa-Cần Thơ và ba dự án nâng cấp, mở rộng đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên sử dụng vốn trái phiếu chính phủ; 13 dự án đầu tư nâng cấp, mở rộng quốc lộ 1 đoạn Thanh Hóa-Cần Thơ theo hình thức BOT. Dự kiến kinh phí bồi thường nằm ngoài trách nhiệm bảo hiểm do chủ đầu tư mua khoảng 166,7 tỉ đồng (18 dự án sử dụng vốn trái phiếu chính phủ: 81,936 tỉ đồng; 13 dự án BOT: 84,857 tỉ đồng).

Theo ông Thể, việc bồi thường cho các hộ dân có nhà ở, công trình bị ảnh hưởng nêu trên tại một số dự án chưa có đầy đủ cơ sở pháp lý để xem xét, giải quyết dứt điểm. Điều này dẫn đến tình trạng khiếu nại, khiếu kiện kéo dài, làm ảnh hưởng đến đời sống, sinh hoạt của người dân và tình hình an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội tại địa phương.

Bên cạnh đó, Chính phủ khẳng định nguyên nhân gây ra thiệt hại cho nhà ở, công trình xây dựng của các hộ dân này là khách quan, bất khả kháng, nằm ngoài khả năng tính toán, dự báo của nhà đầu tư, chủ đầu tư, nhà thầu thi công và các đơn vị liên quan do đặc thù của các dự án xây dựng giao thông phải sử dụng thiết bị rung chấn…

Từ đó Chính phủ kiến nghị UBTVQH chấp thuận, cho phép Bộ GTVT được sử dụng nguồn vốn trái phiếu chính phủ của các dự án này để chi trả bồi thường thiệt hại.

Thường vụ Quốc hội không đồng ý

Thống nhất phải nhanh chóng bồi thường thiệt hại cho người dân bị ảnh hưởng, tuy nhiên các ý kiến tại UBTVQH cho rằng xảy ra các thiệt hại trong quá trình thi công mà nhà đầu tư, nhà thầu thi công mua không đủ phạm vi, hạn mức bảo hiểm do khâu dự báo, chuẩn bị thi công chưa đầy đủ, chưa lường hết được các rủi ro có thể xảy ra thì nhà đầu tư, nhà thầu thi công phải chịu trách nhiệm bồi thường. Ngân sách nhà nước không bố trí nguồn lực để xử lý các nội dung này.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Phan Thanh Bình, nhà thầu thi công khi nhận thi công công trình thì “phải mua bảo hiểm, nếu không mua đủ thì là do anh, anh phải chịu”. “Nếu không thì đưa vấn đề này ra tòa xử lý trách nhiệm hành chính, dân sự. Trách nhiệm thuộc về ai người đó trả, chứ Nhà nước không trả cái này. Việc này sẽ tạo ra tiền lệ từ nay về sau với những vi phạm trong xây dựng, kể cả công trình nhà nước. Vi phạm thì đưa ra tòa chứ không thể lấy tiền của Nhà nước” - ông Bình nói.

Phó Chủ tịch QH Tòng Thị Phóng cũng cho rằng TVQH không có căn cứ để xem xét nội dung này. “Không phải vì cứ ảnh hưởng lợi ích của dân mà cái gì cũng đưa lên TVQH giải quyết. Trước hết phải làm tròn trách nhiệm của cơ quan quản lý, giám sát hoạt động của các nhà thầu. Vốn bố trí rồi, chúng ta cũng xem toàn diện rồi, giờ phát sinh nằm trong vấn đề điều hành cụ thể” - bà Phóng nhấn mạnh.

Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển nêu: “Yêu cầu của TVQH là việc bồi thường do thi công dự án gây thiệt hại cho trên 35.000 hộ dân cần được xử lý thấu đáo. Nhưng nội dung Chính phủ trình không thuộc thẩm quyền của TVQH mà thuộc trách nhiệm xử lý của Chính phủ. Đây là trách nhiệm dân sự thực hiện theo luật dân sự, không liên quan đến hoạt động của ngân sách. Nếu dùng ngân sách để xử lý thì tạo nên tiền lệ không hợp lý”.