Giữ “vành đai xanh” cho TPHCM

Diện tích đất nông nghiệp tại TPHCM tập trung chủ yếu ở huyện Bình Chánh, Củ Chi, Hóc Môn, Cần Giờ, Nhà Bè, quận 12, quận 9 và Thủ Đức. Dễ dàng hình dung ra đây là một vòng tròn “vành đai xanh” tự nhiên bảo vệ vùng đô thị trung tâm TPHCM với chức năng điều hòa khí hậu, thấm thoát nước tự nhiên, giúp giảm tình trạng ngập lụt đô thị... cân bằng với tốc độ đô thị hóa nhanh.

Trao đổi với TBKTSG bên lề kỳ họp HĐND TPHCM tuần này xoay quanh quy hoạch đất nông nghiệp của thành phố, ông Nguyễn Minh Nhựt, Phó trưởng ban Đô thị, HĐND thành phố, cho biết: xét về cơ cấu, đóng góp của các lĩnh vực công nghiệp, xây dựng, dịch vụ chiếm đến 99,3% trong tổng sản phẩm trên địa bàn thành phố (GRDP) của thành phố nhưng lại sử dụng chỉ khoảng 7% diện tích đất, còn lĩnh vực nông nghiệp chỉ đóng góp 0,7% nhưng lại sử dụng 45% diện tích đất.

Theo định hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế của TPHCM, thành phố sẽ ưu tiên lĩnh vực dịch vụ (chiếm 58,2%), công nghiệp và xây dựng (chiếm 23,3%) với hướng phát triển thành siêu đô thị có thế mạnh là dịch vụ, công nghiệp và xây dựng, nông nghiệp công nghệ cao.

Ông Nguyễn Minh Nhựt nhận định nếu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của thành phố theo đúng hướng nói trên thì thời gian tới thành phố sẽ giảm diện tích đất nông nghiệp từ 115.000 héc ta hiện nay xuống còn khoảng 88.000 héc ta, tức giảm tỷ trọng diện tích đất nông nghiệp từ mức 45% xuống còn 42,7%. Trong đó, khoảng 35.000 héc ta đất rừng phòng hộ sẽ không có sự thay đổi; chỉ giảm đất trồng lúa từ 18.000 héc ta xuống còn 3.000 héc ta; đất làm muối cũng đang được đề xuất giảm từ gần 2.000 héc ta xuống còn khoảng 660 héc ta trong vài năm tới để ưu tiên nuôi trồng thủy sản có hiệu quả cao hơn...

Câu hỏi đặt ra là việc giảm diện tích đất nông nghiệp nói trên liệu có làm teo tóp đi “vành đai xanh” tự nhiên của thành phố hay không.

“Để giúp cân bằng lại một phần diện tích đất nông nghiệp bị giảm và giải quyết bài toán trữ, thoát nước đô thị, chính quyền thành phố cũng tính đến giải pháp xây dựng nhiều hồ điều tiết để bù lại phần đất giảm”, ông Nhựt nói với TBKTSG.

Kinh nghiệm từ một số quốc gia phát triển cho thấy họ phát triển “vành đai xanh” bằng cách giữ lại một phần lớn đất chưa phát triển hoặc đất nông nghiệp xung quanh vùng lõi đô thị. Điều này vừa giúp kiểm soát được sự phát triển mở rộng tràn lan của đô thị, vừa tạo vùng đệm cần thiết bảo vệ ngược lại vùng đô thị trước những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu. Vành đai xanh tự nhiên cũng sẽ giúp cải thiện chất lượng không khí trong khu vực đô thị.

TPHCM đã và đang triển khai những quy hoạch phát triển các đô thị vệ tinh bao quanh vùng đô thị lõi. Những năm gần đây, việc phát triển các khu đô thị phía Nam thành phố như quận 7, Nhà Bè (vốn là vùng đất thấp) chiếm một diện tích lớn đất mảng xanh đã được một số chuyên gia đô thị cảnh báo giống như hành động chặn mất dòng chảy và đường thoát nước của thành phố nên dễ dẫn đến ngập úng đô thị bên trong.

Cho nên, trong quá trình triển khai quy hoạch phát triển nông nghiệp đô thị của TPHCM (mà trong đó có việc điều chỉnh giảm diện tích đất nông nghiệp), phải tính đến yếu tố giữ mảng xanh đô thị cần thiết, đảm bảo tính cân bằng của môi trường tự nhiên với phát triển đô thị bền vững thông qua việc rà soát tổng thể, đồng bộ  với các quy hoạch khác như phát triển đô thị, thủy lợi và quy hoạch các ngành nghề kinh tế khác.