"Cửa” nào cho người thu nhập thấp?

Thời gian qua, gói hỗ trợ nhà ở 30 nghìn tỷ đồng đã giúp nhiều người thu nhập thấp (TNT) có cơ hội biến giấc mơ an cư thành hiện thực. Sau khi gói tín dụng này "đóng lại", một "cánh cửa" khác được mở ra khi đầu tháng 6-2016, Thủ tướng Chính phủ ký quyết định hỗ trợ lãi suất mua, thuê mua nhà ở xã hội (NƠXH) với mức 4,8%/năm. Tuy nhiên, với chương trình này, người thu nhập thấp có cơ hội nào?

Nối dài giấc mơ an cư

Hỗ trợ người TNT có cơ hội tiếp cận vốn ưu đãi để cải thiện chỗ ở, ngày 20-10-2015, Chính phủ đã ban hành Nghị định 100/2015/NĐ-CP về phát triển và quản lý NƠXH. Ngày 9-12-2015, Ngân hàng Nhà nước có Thông tư 25/2015 hướng dẫn tổ chức tín dụng cho vay vốn ưu đãi thực hiện chính sách NƠXH. Theo đó, có 5 ngân hàng được chỉ định tham gia chương trình cho vay hỗ trợ người dân mua nhà theo nghị định này là Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) và 4 ngân hàng thương mại cổ phần nhà nước gồm: Vietcombank, VietinBank, BIDV, Agribank. Cụ thể hơn chủ trương này, ngày 6-6-2016 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 1013/QĐ-TTg về lãi suất cho vay ưu đãi NƠXH tại NHCSXH. Theo đó, lãi suất cho vay ưu đãi đối với các đối tượng chính sách, người TNT (quy định tại Nghị định 100/2015/NĐ-CP) là 4,8%/năm (0,4%/tháng). Quyết định này có hiệu lực kể từ ngày ký đến hết ngày 31-12-2016, áp dụng cho tất cả các khoản vay còn dư nợ trong năm 2016. Theo Nghị định 100/2015/NĐ-CP, người mua, thuê mua NƠXH sẽ được vay tối đa 80% giá trị hợp đồng. Trường hợp xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà ở thì mức vốn cho vay tối đa bằng 70% giá trị dự toán hoặc phương án vay và không vượt quá 70% giá trị tài sản bảo đảm tiền vay.

“Cánh cửa” 30 nghìn tỷ đóng lại, một “cứu cánh” khác được mở ra đã thực sự đem lại hy vọng lớn cho người dân có nhu cầu mua nhà để ở, nhất là những người TNT, người làm công ăn lương. Anh Vũ Anh Tuấn (phường Thanh Xuân Trung, Thanh Xuân) cho biết: “Tôi là lao động làm công ăn lương, thu nhập hằng tháng không cao nên việc mua nhà đất sẵn có hay mua nhà ở thương mại là nằm ngoài khả năng. Muốn có nhà để ở, tôi phải tìm các dự án xây dựng NƠXH. Song nếu không được vay ngân hàng với lãi suất ưu đãi và thời gian dài như gói 30 nghìn tỷ, gánh nặng lãi suất khi vay thương mại dao động quanh mức 11-12%/năm sẽ là áp lực rất lớn, có khi lương chỉ đủ trả nợ và lãi vay mua nhà. Do đó, tôi rất hy vọng ở gói vay mới từ NHCSXH”.

Có thể nói, nhu cầu mua nhà để ở hiện nay còn khá nhiều, nhất là với những người TNT. Tuy nhiên, họ khó có cơ hội sở hữu nhà nếu không được tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi, bởi dù có tiết kiệm chắt chiu nhiều năm cũng khó dành dụm được khoản tiền lớn để mua được nhà ở. Theo nghiên cứu về thị trường nhà ở của Bộ Xây dựng, trong số những người có nhu cầu về nhà ở có đến 80% người dân không đủ khả năng tự mình chi trả theo cơ chế thị trường. Trong khi đó, kết quả khảo sát được đưa ra cuối năm 2015 của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cũng cho thấy: Hơn 40% hộ gia đình tại Việt Nam có thu nhập dưới 10 triệu đồng/tháng và với mức thu nhập này họ không đủ khả năng để mua nhà.

Đếm từng ngày chờ vốn

Như vậy, với gói chính sách mới, người thu nhập đã được nối dài thêm giấc mơ an cư khi sẽ được tiếp cận nguồn vốn vay từ NHCSXH với mức lãi suất thấp. Nhiều chuyên gia trong Ngành Xây dựng, bất động sản đều chung ý kiến đánh giá Quyết định 1013/QĐ-TTg là kịp thời bởi những người mua NƠXH là những đối tượng có nhu cầu thật; đồng thời qua đó cũng góp phần kích cầu thị trường bất động sản. Điều đáng bàn là hiệu lực của Quyết định này chỉ kéo dài đến hết ngày 31-12-2016, áp dụng cho tất cả các khoản vay còn dư nợ trong năm 2016. Như vậy, chỉ còn 5 tháng nữa là kết thúc chương trình song đến thời điểm hiện tại, “cánh cửa” này vẫn chưa được mở! Chị Nguyễn Thu Hằng (phường Quan Hoa, Cầu Giấy) lo lắng: “Tôi vừa đăng ký thuê mua nhà tại Dự án NƠXH Đại Kim, quận Hoàng Mai. Tuy nhiên, khi đến trụ sở NHCSXH Hà Nội (B10A Nam Trung Yên, Cầu Giấy) để hỏi quy trình, thủ tục vay, thì cán bộ Phòng Kế hoạch - Nghiệp vụ tín dụng trả lời: “Đến thời điểm này, Ngân hàng vẫn chưa được cấp vốn cho gói chính sách này và cũng chưa có văn bản hướng dẫn thực hiện, do đó chưa thể triển khai được”. Như vậy, thời gian không còn nhiều và tôi cũng không biết bao giờ chính sách này mới được áp dụng; quy trình, thủ tục và điều kiện đủ ra sao? Thời hạn cho vay ngày càng ngắn mà chắc chắn số lượng người vay rất nhiều nên không biết tôi có “chen chân” nổi để vay hay kịp vay trước thời hạn gói vay kết thúc?”.

“Chưa triển khai” - đây là câu trả lời chung của cả 5 ngân hàng được chỉ định thực hiện gói chính sách này. Dù được Thủ tướng Chính phủ ấn định mức lãi suất cho vay sớm hơn các ngân hàng còn lại, NHCSXH cũng đã chuẩn bị sẵn sàng về mặt nhân lực và xây dựng các quy trình nội bộ thực hiện chương trình NƠXH theo quyết định mới của Chính phủ, song cũng chỉ biết… chờ!

Nguồn vốn chưa có đồng nghĩa với việc người dân chưa có cơ hội tiếp cận vốn vay ưu đãi, doanh nghiệp vẫn trong tâm thế chờ. Do đó, rất cần sự vào cuộc khẩn trương của các cơ quan chức năng để tiếp tục góp phần giải quyết nhu cầu bức thiết về nhà ở cho người dân.