Chính sách nhà ở xã hội: Còn thiên vị chủ đầu tư

Tại phiên họp thứ 30, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho ý kiến về một số vấn đề lớn của dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi), nhiều đại biểu cho rằng chính sách nhà ở xã hội và quỹ phát triển nhà ở xã hội đang ưu ái nhà đầu tư hơn là người mua nhà.

Theo Chủ tịch Hội đồng dân tộc Quốc hội - ông Ksor Phước, khi chúng ta xây dựng Luật này, người hưởng lợi đầu tiên thuộc về nhà đầu tư, trong khi đối tượng mà Nhà nước quan tâm là các chính sách hỗ trợ nhà ở cho người nghèo thì lại không rõ ràng. Thực tế cho thấy vẫn còn tình trạng nhà ở xã hội bán theo giá nhà ở thị trường nên “người có thu nhập trung bình mua còn khó, nói gì đến người thu nhập thấp”.

“Khi xây dựng chính sách này, mục tiêu là hỗ trợ người nghèo, người khó khăn, nhưng gần 5 năm nay, không đạt được mục tiêu này là chưa ổn. Cần phải sửa chỗ này, không nên quá ưu đãi cho các chủ đầu tư”, ông Phước thẳng thắn đề nghị.

Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội Trương Thị Mai đề nghị đối tượng người nghèo thành thị cần được bình đẳng với người nghèo nông thôn; đối tượng chính sách, người có công đã được hỗ trợ xây nhà ở, nhưng nhà ở bị cũ, hỏng sau khi đã hết các chương trình hỗ trợ, cần được vay vốn ưu đãi để sửa chữa...

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Quốc hội - ông Phan Trung Lý phân tích thêm, mục tiêu phát triển nhà ở xã hội là nhằm hỗ trợ cho các đối tượng có khó khăn mua, thuê, thuê mua nhà ở mà nhiều nước trên thế giới đã áp dụng và xác định đây là trách nhiệm chính của Nhà nước. Tuy nhiên, việc phát triển loại hình nhà ở xã hội không thu được nhiều lợi nhuận do mức giá được xác định chặt chẽ, mức lợi nhuận được khống chế, thu hồi vốn chậm, do đó cần phải có nguồn lực lớn từ các thành phần kinh tế; có sự tham gia của toàn xã hội.

Để bảo đảm thực hiện mục tiêu này, ông cũng đề nghị ngoài các quy định cụ thể về ưu đãi chủ đầu tư xây dựng nhà ở xã hội thì cần bổ sung các quy định về cơ chế ưu đãi, khuyến khích các chủ đầu tư xây dựng nhà ở xã hội như: được vay vốn ưu đãi với lãi suất thấp hơn, giảm thuế cao hơn cho doanh nghiệp (DN) tham gia xây dựng nhà ở xã hội để bán, cho thuê mua; quy định rõ hơn về trách nhiệm của DN sản xuất tại các khu công nghiệp trong việc xây dựng nhà ở xã hội cho người lao động, trách nhiệm của cơ sở giáo dục trong việc xây dựng nhà ở xã hội cho sinh viên thuê.

Lý giải về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng cho rằng, nhà ở xã hội là nhà ở có sự hỗ trợ của Nhà nước dành cho những người không có đủ tiền mua nhà ở theo cơ chế thị trường. Số trường hợp này là rất lớn, nhưng vì lợi nhuận thu được từ nhà ở xã hội không cao nên các DN không mặn mà trong việc cho tham gia xây dựng loại hình này.

Qua thảo luận nhiều ý kiến tán thành với quan điểm cần có Quỹ phát triển nhà ở xã hội để hỗ trợ vốn cho các đối tượng khó khăn về nhà ở. Việc thành lập Quỹ phát triển nhà ở xã hội là để tạo thêm một kênh huy động vốn với lãi suất ưu đãi, ổn định và thời gian cho vay dài hạn của các địa phương có nhu cầu cao về nhà ở nhằm hỗ trợ các đối tượng khó khăn về nhà ở được vay vốn từ Quỹ để mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội hoặc hỗ trợ cho các doanh nghiệp vay vốn tham gia phát triển nhà ở xã hội.

Tán thành với quan điểm này, Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng cho rằng không yêu cầu tất cả 63 tỉnh, thành phố phải thành lập quỹ mà chỉ quy định thành lập quỹ tại một số địa phương nhất định. Việc quy định thành lập Quỹ phát triển nhà ở xã hội tạo điều kiện cho người thu nhập thấp, người nghèo chưa đủ khả năng tài chính có thể tạo lập chỗ ở bằng việc tiếp cận nguồn vốn ưu đãi của Nhà nước.

Tuy nhiên, một số ý kiến đề nghị cần nghiên cứu để quy định rõ hơn trong dự thảo Luật về mô hình tổ chức, phương thức hoạt động của Quỹ phát triển nhà ở xã hội để các địa phương có cơ sở triển khai thực hiện thống nhất...