Ðất vàng qua thời... thất thoát?

Nội dung được trao đổi tập trung nhất tại cuộc họp báo mới đây của Bộ Tài chính liên quan đến số phận các khu đất vàng của doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa.

Quy định mới tại Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước đang được Chính phủ xem xét và chuẩn bị ban hành, sẽ chấm dứt tình trạng đất thuê được định giá bằng 0 trong các phương án cổ phần hóa như hiện nay.

Quy định mới dự kiến cũng sẽ chấm dứt tình trạng chuyển đổi trụ sở nhà máy, cơ quan, kho bãi, cảng biển… thành các chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại một cách dễ dàng, tùy tiện.

Dự thảo Nghị định về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước đã đưa giá trị đất (cả thuê và giao) tính vào giá trị doanh nghiệp, bao gồm cả lợi thế vị trí địa lý của khu đất.

Ðối với trường hợp đất thuê trả tiền thuê đất hàng năm cũng phải xác định lại là giá đất cụ thể sát với giá thị trường và nộp tiền thuê đất như các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế.

Doanh nghiệp trước khi cổ phần hóa có trách nhiệm xây dựng phương án sử dụng đất trình cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định. Phương án sử dụng đất của doanh nghiệp phải bảo đảm phù hợp với quy định về sắp xếp lại, xử lý nhà, đất theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ; phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng tại địa phương và phải được gửi đến UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trên địa bàn trước khi thực hiện xác định giá trị doanh nghiệp.

Quyền sử dụng đất, dù là đất thuê, cũng chính là tiền. Bởi thế, sẽ chẳng có doanh nghiệp nào “dại khờ” nhả đất "vàng" trước cổ phần hóa. Người ta sẽ tìm kiếm đối tác, lên phương án ở thì tương lai cho những lô đất, vốn là kho bãi, là nhà xưởng trước đây.

Nhưng nói trước, sợ bước không qua, rất có thể đó sẽ là những phương án nửa vời, để giá trị doanh nghiệp phần nào đó chưa phản ánh chính xác các tài sản và quyền khai thác tài sản mà doanh nghiệp có được.

Bởi vậy, giới đầu tư cho rằng, cơ chế hậu kiểm và chế tài cho những trường hợp sai phạm là việc vô cùng quan trọng để ngăn ngừa tình trạng thất thoát tài sản nhà nước qua cổ phần hóa.

Ðặc biệt, cần chú ý các giải pháp ứng xử với tình trạng cố thủ, ôm giữ đất vàng. Khi cổ phần hóa, trong bản công bố thông tin, cần yêu cầu doanh nghiệp có trách nhiệm kê khai rõ đất sử dụng ra sao, ở đâu và công khai rõ mục đích sử dụng đất ở từng vị trí. Ðây chính là cơ sở cho việc hậu kiểm và giám sát tình hình sử dụng đất.

Kỳ vọng rằng, lần sửa đổi các quy định liên quan đến cổ phần hóa này sẽ giải quyết một cách căn cơ nỗi lo thất thoát tài sản nhà nước qua đất vàng. Thực tế, trước khi áp dụng quy định loại đất thuê khỏi định giá tài sản doanh nghiệp cổ phần hóa như hiện nay, Nhà nước từng yêu cầu định giá đất thuê và lợi thế vị trí đất đai trong định giá doanh nghiệp cổ phần hóa.

Bài học nước Nga chưa bao giờ là muộn với những câu chuyện về định giá tài sản doanh nghiệp không chính xác, thấp hơn rất nhiều so với thực tế và được cầm cố, sang tay tư hữu với giá rẻ mạt. Thống kê vào năm 2001 cho thấy, mặc dù đã tích cực sửa sai, nhưng trong số diện tích 337 triệu m2 đất công của Liên bang Nga cũ sau tư nhân hóa, đã bị chuyển sang sử dụng cho mục đích thương mại lên tới 214 triệu m2.