Đội vốn nghìn tỷ, dự án Cát Linh - Hà Đông chỉ định thầu 13.751 tỷ cho nhà thầu Trung Quốc

Chia sẻ về những công trình đội vốn nghìn tỷ, Kiểm toán Nhà nước cho rằng, việc đàm phán, ký kết Hiệp định vay vốn, gặp những ràng buộc bất lợi dẫn đến phải chỉ định thầu cho nhà thầu nước ngoài. Điển hình là Dự án Cát Linh - Hà Đông phải chỉ định thầu cho nhà thầu Trung Quốc 13.751 tỷ đồng chiếm 77% tổng mức đầu tư.

Dự án Cát Linh - Hà Đông được điều chỉnh tổng mức đầu tư lên 18.001,6 tỷ đồng khi chưa báo cáo Thủ tướng Chính phủ - Ảnh minh hoạ

Đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông và những công trình đội vốn nghìn tỷ

Trong báo cáo mới đây gửi tới các ĐBQH tại kỳ họp thứ 7 Quốc hội khoá XIV, Kiểm toán Nhà nước đã công bố kết quả kiểm toán chuyên đề các dự án sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi. Trong đó, Kiểm toán Nhà nước đã chỉ ra nhiều dự án được điều chỉnh quy mô, giá trị điều chỉnh lớn so với phê duyệt lần đầu. Riêng Bộ Giao thông vận tải có 27/42 dự án được điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư tới 122.352 tỷ đồng và 97,27 triệu USD.

Điển hình là Dự án nâng cao an toàn cầu đường sắt trên tuyến Hà Nội - TP. HCM được điều chỉnh 3 lần, tăng 6.812 tỷ đồng, tương đương 275,61% so với tổng mức đầu tư ban đầu. Cụ thể, lần 1 tăng 753 tỷ đồng, tương đương 43,8%; lần 2 tăng 1.319 tỷ đồng, tương đương 53,38% so với lần 1; lần 3 tăng 5.493 tỷ đồng, tương đương 144,9% so với lần 2.

Hay Dự án thành phần 1, 2, 3 thuộc Dự án Kết nối khu vực trung tâm Đồng bằng Mê Kông điều chỉnh tổng mức đầu tư tăng 3.000 tỷ đồng, Dự án Thủy điện Huội Quảng điều chỉnh 2 lần, tăng tổng mức đầu tư 5.768 tỷ đồng, tương đương 58,9%. Hoặc Dự án Xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1 TP. Hồ Chí Minh, tuyến Bến Thành - Suối Tiên điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư 29.937,6 tỷ đồng, tương đương 172,2%.

Đối với Dự án đường sắt đô thị Bến Thành - Suối Tiên, Kiểm toán Nhà nước cho biết, UBND TP.HCM đã điều chỉnh dự án chưa đúng giá trị, chưa tuân thủ trình tự thủ tục và chưa đúng thẩm quyền; Ban quản lý đường sắt đô thị phê duyệt điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư và quy mô của dự án quan trọng quốc gia.

Còn tại Dự án đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông, việc điều chỉnh dự án có các tiêu chí quan trọng quốc gia được thực hiện khi chưa báo cáo Thủ tướng Chính phủ để xem xét và chỉ đạo xin chủ trương của Quốc hội. Trong đó, Bộ GTVT đã lập, thẩm định, phê duyệt điều chỉnh dự án, điều chỉnh tổng mức đầu tư từ 8.770 tỷ đồng lên 18.001,6 tỷ đồng, tăng 9.231,6 tỷ đồng - tương đương 205,27%, khi chưa báo cáo Thủ tướng Chính phủ để xem xét và chỉ đạo xin chủ trương của Quốc hội về việc điều chỉnh Dự án đầu tư.

Một vấn đề khác được Kiểm toán Nhà nước nhắc tới khi chia sẻ về Dự án đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông là việc điều chỉnh cơ cấu tổng mức đầu tư bao gồm chi phí trả nợ gốc phần vay lại của Hiệp định vay 250 triệu USD; bổ sung chi phí xây lắp tăng thêm 21,07 triệu USD do các nguyên nhân khách quan, thay đổi biện pháp thi công khi chưa có dự toán chi tiết.

Kiểm toán Nhà nước cũng phát hiện có dự án nộp thuế bằng tiền vốn vay không tuân thủ Hiệp định. Đó là Dự án Xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1 TP. HCM, tuyến Bến Thành - Suối Tiên. Liên danh NJPT nộp thuế thu nhập doanh nghiệp 70,5 tỷ đồng chính là khoản tiền chủ đầu tư đã thanh toán cho nhà thầu bằng nguồn vốn vay JICA.

Dự án đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông cũng mắc lỗi thanh toán thuế GTGT sai quy định. Số thuế GTGT tăng thêm 12,5 tỷ đồng, riêng số thuế GTGT phải nộp tăng thêm 2,9 tỷ đồng, thuế GTGT giảm khấu trừ là 9,6 tỷ đồng. Còn phần doanh thu tính thuế TNDN tăng tương ứng 125,44 tỷ đồng.

Dự án Cát Linh - Hà Đông phải chỉ định thầu 13.751 tỷ đồng cho nhà thầu Trung Quốc

Theo Kiểm toán Nhà nước, hầu hết các dự án sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi đều được các Nhà tài trợ đánh giá hiệu quả sau khi hoàn thành dự án. Tuy nhiên, qua kiểm toán các dự án cho thấy hiệu quả sử dụng chưa tương xứng, chất lượng công trình chưa cao, công nghệ chưa thực sự tiên tiến, chưa tương xứng với nguồn lực đầu tư; các định mức, đơn giá vật tư đặc thù quá cao, tổng mức đầu tư thay đổi nhiều lần, giải ngân chậm. Dự án Cát Linh - Hà Đông phải chỉ định thầu cho nhà thầu Trung Quốc 13.751 tỷ đồng chiếm 77% tổng mức đầu tư - Ảnh minh họa

Cụ thể, Kiểm toán Nhà nước cho rằng, việc đàm phán, ký kết Hiệp định vay vốn, gặp những ràng buộc bất lợi dẫn đến phải chỉ định thầu cho nhà thầu nước ngoài. Điển hình là Dự án Cát Linh - Hà Đông phải chỉ định thầu cho nhà thầu Trung Quốc 13.751 tỷ đồng chiếm 77% tổng mức đầu tư.

Thêm vào đó, các dự án sử dụng vốn ODA còn phải chịu ràng buộc về việc sử dụng hàng hoá, dịch vụ có nguồn gốc từ bên cho vay. Tại Dự án Xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1 TP.HCM, tuyến Bến Thành - Suối Tiên, phía Việt nam phải sử dụng hàng hoá, dịch vụ có nguồn gốc từ Nhật Bản với tỷ lệ từ 30% trở lên, và nhà thầu chính phải là nhà thầu Nhật Bản.

Ngoài ra, một vấn đề khác cũng nảy sinh tại những dự án vay vốn ODA là Việt Nam phải sử dụng tư vấn quốc tế với chi phí cao hơn sử dụng tư vấn trong nước từ 8-10 lần. Chẳng hạn, Dự án đầu tư tuyến đường nối đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng và đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình sử dụng tư vấn quốc tế với chi phí gấp 8,5 lần tư vấn trong nước; Dự án Cải thiện môi trường nước TP. HCM, lưu vực Kênh Tàu Hũ - Bến Nghé - Đôi - Tẻ, giai đoạn 2 gấp 10 lần; Dự án đầu tư xây dựng tuyến Lộ Tẻ - Rạch Sỏi gấp 11 lần...

Đáng nói hơn, Kiểm toán Nhà nước đã chỉ ra việc đàm phán nhiều điều khoản bất lợi trong hợp đồng. Đơn cử như Dự án đường sắt đô thị Bến Thành - Suối Tiên thay đổi tỷ lệ thực hiện bảo lãnh thực hiện hợp đồng từ 10% xuống 5% và trong bảo hành từ 10% xuống 3%; thay đổi tỷ lệ giữ lại khi thanh toán từ 10% xuống 5%; cho phép Nhà thầu đưa ra yêu cầu về chi phí khi gia hạn thời gian thực hiện hợp đồng, chấp thuận đơn giá nếu phải gia hạn tiến độ...

Kiểm toán Nhà nước cho rằng, hiện chưa có quy định cụ thể về mức lương, nhu cầu, mức độ cần thiết trong việc thuê chuyên gia tư vấn quốc tế, trong khi chi phí này rất lớn. Cụ thể, chuyên gia tư vấn thiết kế 20.000-25.000 USD/tháng, chuyên gia trong nước trung bình 2.000USD/tháng.

Đặc biệt, Dự án đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông, tư vấn giám sát do bên tài trợ vốn chỉ định mà phía Việt Nam không thể thay thế.
 

DiaOcOnline.vn – Theo Dân việt