VCCI đề xuất tính phí BOT kiểu mới

Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam  (VCCI) vừa có công văn gửi Vụ Tài chính – Bộ Giao thông Vận tải góp ý Dự thảo thông tư sửa đổi Thông tư 35 về giá tối đa dịch vụ sử dụng đường bộ.

Công văn nêu rõ, theo Thông tư 35 và Dự thảo, việc xác định giá tối đa được áp dụng theo hai phương pháp toàn tuyến và theo chiều dài đường. Tuy nhiên, phương pháp định giá tối đa này rất bất cập, không quan tâm đến chiều dài tuyến đường, chất lượng đường, tốc độ và thời gian lưu thông…

Hai phương pháp trên cũng không giải quyết được tình trạng thu phí quá cao của một số dự án cải tạo, tăng cường mặt đường. Trong trường hợp đường cũ vẫn còn tốt đang được đi miễn phí, chủ đầu tư chỉ cần cải tạo, tăng cường mặt đường vẫn được thu giá với mức tối đa là bất hợp lý. Thực tế này gây ra phản ứng tiêu cực từ chủ phương tiện, không khuyến khích chủ đầu tư bỏ vốn vào các dự án giao thông quan trọng.

Do đó, VCCI đề xuất cơ quan soạn thảo áp dụng phương pháp tính giá sử dụng đường bộ cho mỗi phương tiện giao thông dựa trên chi phí vận tải tiết kiệm được của phương tiện đó.

Cụ thể, giả sử chúng ta cần xây dựng một dự án giao thông đi từ A đến B và tiến hành thu phí. Đầu tiên, các bên liên quan sẽ phải tính toán chi phí vận tải trung bình của một phương tiện khi đi từ A đến B trên đường cũ, bao gồm chi phí khấu hao xe, chi phí nhiên liệu, chi phí thời gian đi lại… Sau khi dự án giao thông được thực hiện, chi phí trung bình để phương tiện đó đi từ A đến B sẽ giảm xuống. Như vậy, nhờ dự án đường bộ đó, chủ phương tiện được lợi một khoản "chi phí vận tải tiết kiệm được".

Chủ đầu tư dự án được phép thu giá dịch vụ bằng một tỷ lệ nhất định trên khoản chi phí tiết kiệm được này, nhưng giá thu không bao giờ được phép vượt quá chi phí tiết kiệm được. Nhà nước đặt ra quy định mức giá thu tối đa không được vượt quá 50% chi phí tiết kiệm được.
VCCI cho rằng, mức giá này luôn ở mức chấp nhận được với chủ phương tiện, do chủ đầu tư chỉ được phép thu giá bằng 50% những gì chủ phương tiện được hưởng lợi, nên chủ phương tiện luôn được hưởng lợi 50% giá trị còn lại.

Đối với chủ đầu tư thì luôn được hưởng 50% giá trị mang lại cho cho khách hàng. Do đó, sẽ tạo động lực để các chủ đầu tư lựa chọn bỏ tiền vào những dự án mang lại lợi ích nhiều nhất cho xã hội, như các cung đường có lưu lượng xe lớn, hiện đang đi lại khó khăn.
Theo ý kiến của nhiều chuyên gia, việc tính toán chi phí tiết kiệm được cho từng phương tiện giao thông đã được thực hiện tương đối đầy đủ khi thuyết minh hiệu quả kinh tế xã hội của dự án trong quá trình lập báo cáo khả thi và thiết kế dự án.

Các chuyên gia cũng khẳng định, đã có nhiều nghiên cứu về phương pháp tính toán chi phí vận tải trung bình của mỗi phương tiện. Nhiều cơ quan quản lý giao thông, viện nghiên cứu về chính sách giao thông tại các nước trên thế giới cũng đã phát triển nhiều phương pháp để tính toán chính xác chi phí này. "Như vậy, việc thay đổi sang phương pháp mới là khả thi và có cơ sở khoa học", VCCI khẳng định.

Tuy nhiên, VCCI cũng lưu ý, nếu áp dụng phương pháp chi phí tiết kiệm được thì các số liệu đầu vào phải được thu thập một cách chính xác và khách quan. Quá trình này cần phải được công khai và có sự tham gia của nhiều bên, bao gồm chủ đầu tư, Bộ Giao thông vận tải, UBND các cấp tại địa phương, Hiệp hội doanh nghiệp vận tải tại các địa phương có liên quan…