Phát triển nhà ở xã hội: Tránh nguy cơ nghèo hóa đô thị

Mỗi năm có khoảng 1 triệu người dân di cư từ nông thôn ra thành thị. Đó là lý do tạo ra nghịch lý thiếu – thừa: Khu vực nông thôn, miền núi đất rộng nhưng không có người ở, còn khu vực thành thị đất chật, người ta chen chúc nhau mà sống. Bởi thế, giải bài toán nhu cầu nhà ở vẫn đang là vấn đề cấp thiết hiện nay của Việt Nam để thoát khỏi nguy cơ nghèo hóa đô thị.

Nhu cầu về nhà ở cho người thu nhập thấp của cả nước hiện là 11,28 triệu m2, tương đương 282 nghìn căn. Trong giai đoạn 2013 – 2015, nhu cầu sẽ tăng thêm 2,64 triệu m2, tương đương 66.000 căn. Đến giai đoạn 2016 – 2020, số căn hộ cần đáp ứng cho nhu cầu của người dân sẽ vào  84 nghìn căn (tương đương 3,36 triệu m2). Như vậy, tổng nhu cầu về nhà ở từ nay đến năm 2020 là khoảng 432.000 căn hộ tương đương khoảng 17,28 triệu m2. Con số nói trên được Bộ Xây dựng công bố tại cuộc hội thảo về nhà ở xã hội tại Việt Nam và bài học từ kinh nghiệm quốc tế do Bộ Xây dựng phối hợp với Ngân hàng Thế giới (WB) tổ chức sáng hôm qua (12-3).

Theo thống kê của  Cục Quản lý Nhà và Thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng), hiện cả nước có hơn 3 triệu m2 sàn chung cư cũ được xây dựng từ trước năm 1991 với hơn 100 nghìn hộ dân đang sinh sống.Trong đó, tính riêng Hà Nội hiện đang có khoảng 23 khu chung cư cũ từ 4 đến 5 tầng với diện tích sàn khoảng 1 triệu m2 với trên 30.000 hộ và 10 khu nhà ở thấp tầng. Tại TP Hồ Chí Minh, con số này là là 6 khu chung cư tập trung và nhiều nhà chung cư lẻ nằm rải rác trong 12 quận nội thành. Tính riêng các khu chung cư cũ bị hư hỏng nặng tại TP này là là hơn 0,4 triệu m2 với khoảng 10.000 hộ dân hiện đang sinh sống.

Như vậy, nếu tính cả những khu chung cư đã tồn tại từ lâu cần phải sửa chữa hoặc xây mới, thì con số nhà ở đáp ứng nhu cầu người dân trong thời gian tới là không hề nhỏ. Và phần lớn nhu cầu chỉ tập trung vào phân khúc nhà ở bình dân và nhà ở giá rẻ. Nói cách khác, phân khúc nhà ở xã hội sẽ cần phải được thúc đẩy một cách mạnh mẽ mới mong đáp ứng đủ nhu cầu của đại bộ phận người dân.

Trong khi đó, với những diễn biến trên thị trường bất động sản hiện nay, theo như nhận định của Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng, tồn kho bất động sản vẫn quá lớn bởi thị trường một thời gian dài đã quá chú trọng vào phân khúc nhà ở cao cấp. Từ đó dẫn đến nghịch lý "thừa nhà cho người giàu – thiếu nhà cho người nghèo” cũng là điều dễ hiểu.

Nhận định về thị trường bất động sản Việt Nam, bà Victoria Kwa kwa, Giám đốc WB tại Việt Nam cho rằng, việc giải quyết vấn đề về nhà ở cho đối tượng thu nhập thấp, đặc biệt là dân di cư từ nông thôn ra thành thị, không chỉ nhằm giảm các thách thức nảy sinh, quan trọng hơn là tránh tình trạng nghèo hóa đô thị. "Thời gian qua, thị trường bất động sản Việt Nam dư thừa nguồn cung về nhà ở giá cao, thiếu nhà ở giá thấp, đó là sự thất bại của thị trường bất động sản Việt Nam” – Giám đốc WB nhận định.

Đưa ra bài học phát triển nhà ở xã hội tại Ai Cập, ông Sameh Naguib Wahba, Giám đốc Ban Phát triển đô thị - WB khuyến cáo:  Nhà ở xã hội được cấu thành bởi những yếu tố gồm: quy định phát triển, đất đai, tài chính, dịch vụ hạ tầng, công nghiệp xây dựng, tài chính cho người sử dụng cuối cùng…, đồng thời nhấn mạnh: "Bất kỳ mắt xích trong chuỗi yếu tố này yếu kém đều dẫn đến yếu kém trong việc phát triển nhà ở”.