Hà Nội: Thành phố thông minh, một đô thị xanh đang dần định hình

Sau khi mở rộng địa giới hành chính, công tác quy hoạch được bắt tay thực hiện mới với nhu cầu cấp thiết là xây dựng TP thông minh, một đô thị xanh thích ứng với xu thế toàn cầu hóa và những biến đổi của môi trường, khí hậu.

Với diện tích sau khi mở rộng lên tới trên 3,3 nghìn km2, dân số đến hết năm 2017 khoảng 10 triệu người. Thủ đô phải đối mặt với những thách thức như: Kết cấu hạ tầng chưa đồng bộ, giao thông quá tải. Thiếu các khu chức năng công cộng đô thị, hành chính, nhà ở, công nghiệp, y tế, giáo dục; Áp lực về dân số lên hệ thống hạ tầng; Ô nhiễm môi trường, không khí, nguồn nước; Chưa đồng bộ về chính sách phát triển đô thị giữa các ngành; Khó khăn về chuyển đổi cơ cấu lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp – dịch vụ, từ nông thôn ra thành thị...

Giải quyết thách thức bằng công nghệ

Để giải quyết các vấn đề và những thách thức trên cho một đô thị đặc biệt lớn không cách nào khác phải áp dụng các tiến bộ công nghệ trong quản lý, phát triển đô thị. Tuy nhiên, đi cùng với đó là việc phát triển đô thị sao cho hài hòa, đảm bảo các nhu cầu hiện tại nhưng không làm ảnh hưởng đến nhu cầu của các thế hệ trong tương lai (phát triển bền vững).

Năm 2012, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 11-NQ/TW về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội giai đoạn 2011 - 2020 đã chỉ rõ, Hà Nội phải phấn đấu để thực sự là địa phương đi đầu, về đích sớm 1 - 2 năm sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, góp phần cùng cả nước thực hiện thắng lợi mục tiêu cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020.

Trên cơ sở đó, Hà Nội đang tích cực thực thi nhiệm vụ này bằng những bước đi đầu tiên trong quá trình xây dựng TP thông minh. Nhiệm vụ xây dựng TP thông minh được HĐND TP Hà Nội bổ sung tại Nghị quyết về việc điều chỉnh “Chương trình mục tiêu Ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động các cơ quan nhà nước TP Hà Nội giai đoạn 2016 - 2020”. Những tiêu chí xây dựng đô thị xanh, thông minh cho Thủ đô Hà Nội bao gồm: Kinh tế thông minh (nền kinh tế phát triển có sức cạnh tranh); Vận động thông minh (Hệ thống giao thông thuận tiện - hạ tầng kỹ thuật tốt); Cư dân thông minh (đô thị có nguồn nhân lực dồi dào, chất lượng cao); Môi trường thông minh (môi trường sống tốt, tài nguyên thiên nhiên được sử dụng và bảo tồn hợp lý); Quản lý đô thị thông minh (chính phủ điện tử); Chất lượng cuộc sống tốt (mọi nhu cầu được đáp ứng phù hợp, thuận tiện).

Và những mục tiêu cụ thể

Sau khi Đồ án Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2011. Xác định mục tiêu xây dựng Thủ đô theo hướng bền vững, có hệ thống cơ sở hạ tầng xã hội và kỹ thuật đồng bộ, hiện đại, phát triển hài hòa giữa văn hóa, bảo tồn di sản, di tích lịch sử, với phát triển kinh tế, trong đó chú trọng kinh tế tri thức và bảo vệ môi trường, bảo đảm quốc phòng an ninh theo hướng liên kết vùng, quốc gia, quốc tế. Xây dựng Thủ đô Hà Nội trở thành TP “Xanh - Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”, đô thị phát triển năng động, hiệu quả, có sức cạnh tranh cao trong nước, khu vực và quốc tế; có môi trường sống, làm việc tốt, sinh hoạt giải trí chất lượng cao và có cơ hội đầu tư thuận lợi.

Trong Đồ án, với 5 khu đô thị vệ tinh – là những TP thông minh có kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, sẽ là đòn bẩy cho các khu đô thị mới phát triển để giải quyết những vấn đề về gia tăng dân số và quá tải hạ tầng. Các TP vệ tinh được bố trí các khu vực trọng yếu được kết nối với trung tâm chính, bao gồm: Láng - Hòa Lạc, Sơn Tây, Xuân Mai, Phú Xuyên – Phú Minh và Sóc Sơn.

Cùng với đó là 3 đô thị sinh thái Phúc Thọ, Quốc Oai, Chúc Sơn với chức năng chính là các đô thị sinh thái - nông nghiệp - đào tạo - làng nghề… 10 thị trấn với chức năng chính là trung tâm hành chính, hỗ trợ sản xuất và cung cấp tiện ích công cộng cho vùng nông thôn và khu vực hành lang xanh, đây là các khu vực để xây dựng và phát triển Hà Nội là TP xanh.


Gắn với cư dân thông minh

Thực hiện được kế hoạch trên, công tác triển khai các đồ án quy hoạch xây dựng cho TP đang được triển khai khẩn trương nhưng cũng rất thận trọng để vừa đảm bảo tính kế thừa của một Thủ đô ngàn năm Văn hiến nhưng cũng sẽ là Thủ đô hội nhập, năng động và hiện đại. Đến nay TP Hà Nội đã triển khai và phê duyệt 57/68 đồ án (26/35 quy hoạch phân khu và 31/33 quy hoạch chung), đạt tỷ lệ phủ kín quy hoạch theo số lượng đồ án được duyệt là 83%; Tỷ lệ phủ kín theo diện tích là 86%. Từ đây, các không gian phát triển đô thị được xác định, các không gian xanh được định hình, các khu chức năng và khu chức năng đặc thù… được xác lập để tạo điều kiện huy động mọi nguồn lực kinh tế - xã hội, các nguồn lực kinh tế trong và ngoài nước chung tay đầu tư, xây dựng và hiện thực hóa.

Các không gian trên hình thành một mặt giúp thay đổi bộ mặt đô thị, cung cấp các tiện ích, giúp nâng cao chất lượng đời sống của người dân Thủ đô, mặt khác góp phần rất lớn cho phát triển kinh tế Thủ đô nói riêng và phát triển kinh tế của cả nước nói chung. Tranh thủ được sự phát triển của kỷ nguyên công nghệ 4.0.

Bên cạnh những nỗ lực của các cơ quan chức năng, để thực hiện mục tiêu xây dựng TP Hà Nội là TP xanh, thông minh thì việc tham gia góp ý, chung tay xây dựng của mọi tầng lớp Nhân dân cả trong và ngoài nước là đặc biệt quan trọng. Bởi mọi kế hoạch phát triển đều hướng tới một mục đích cao nhất là lấy người dân làm trung tâm phục vụ, phát triển đô thị xanh, thông minh, mang đến những tiện ích tốt nhất cho người dân. Cùng với đó, một đô thị được coi là thông minh thì bản thân đô thị đó phải đáp ứng được tiêu chí “Cư dân thông minh”. Vì vậy, trong thời gian tới, song song với quá trình triển khai và áp dụng các ứng dụng công nghệ trong công tác quản lý, quy hoạch xây dựng Thủ đô sẽ là các chương trình, giáo dục, đào tạo, các chương trình truyền thông, thông tin đến mọi tầng lớp Nhân dân để người dân thực sự hiểu, được sử dụng và đồng thuận cùng chung tay với các cấp chính quyền, các nhà quản lý và hoạch định chính sách phát triển Thủ đô từng bước hướng đến mục tiêu xây dựng Hà Nội trở thành TP xanh, TP thông minh trong tương lai không xa.

Tiến trình xây dựng TP thông minh gồm 3 giai đoạn: Giai đoạn 1 (từ nay đến năm 2020) hình thành cơ bản các thành phần cốt lõi của TP thông minh; giai đoạn 2 (từ năm 2021 đến năm 2025) hoàn thành cơ bản các hệ thống thông minh, thu hút người dân tham gia quản lý xã hội và hình thành nền kinh tế số; giai đoạn 3 (từ sau năm 2025) sẽ phát triển TP thông minh ở mức độ cao với đặc trưng của nền kinh tế tri thức.