Sở hữu, thuê nhà: ‘Cán cân’ chưa cân bằng

Bất cập của thị trường BĐS từ thời "bong bóng ảo" để lại đang dần làm nguội bớt ý muốn sở hữu nhà, đất của nhiều người.

Tâm lý chung của người Việt luôn coi việc sở hữu nhà, đất là điều quan trọng hàng đầu của cuộc đời. Đó cũng là đích "không hẹn mà đến" của rất nhiều người lao động hiện nay ở các đô thị lớn.

Không chỉ vậy, thị trường nhà ở cho thuê - đang chứng kiến sự sụt giảm về giá, gia tăng về chất lượng phục vụ - thu hút đáng kể một bộ phận không nhỏ những người chưa được thỏa mãn nhu cầu bức thiết về nơi ở.

Giải pháp tình thế

Cách đây vài tháng, báo chí có đề cập tới tư duy sở hữu nhà "bám rễ" trong đại bộ phận người Việt và phân tích điểm ưu của việc thuê nhà (so với mua nhà) thời điểm hiện tại. Theo đó, nếu cá nhân có nhu cầu về nhà ở, việc đi thuê nhà là hợp lý và kinh tế hơn cả. Bởi vì, một căn hộ chung cư có giá bán trung bình 1,5 tỷ đồng, hiện có giá cho thuê khoảng 3-4 triệu/tháng. Như vậy, mới hết khoảng 42 triệu/năm thuê, 10 năm hết 420 triệu và 35 năm mới hết số tiền để mua nhà. Trong khi đó, có thể đem 1,5 tỷ gửi tiết kiệm, chi phí thuê nhà giảm xuống còn một nửa… Một ý kiến khác, tâm lý quá coi trọng BĐS (nhà, đất) như một tài sản, vật thừa kế cho con cháu đã vô hình trung đẩy lực đầu cơ, "bong bóng" giá địa ốc luôn ở mức cao.

Tuy nhiên, có một thực tế khác: hiểu biết, trình độ nhận thức của người dân về thị trường nhà đất ngày càng cao. Anh Phạm Huy, công tác trong ngành viễn thông tại Hà Nội phân tích, việc cho thuê nhà ở Việt Nam (đặc biệt ở Hà Nội) vẫn chưa chuyên nghiệp, số lượng nhà cho thuê đáp ứng được nhu cầu về giá, diện tích, tiện ích của khách bình dân chưa nhiều. Tìm được căn nhà ưng ý đã rất tốn thời gian công sức, ở ổn định và lâu dài còn khó hơn. Đó còn chưa kể việc ở nhà thuê muốn sửa chữa bố trí cũng quá khó, chủ nhà có thể lấy nhà bất kỳ khi nào.

Ở thị trường Hà Nội, nếu người đi thuê chỉ có tầm tiền dưới 3 triệu/tháng là quá khó ở. Mức tiền đó, một đôi vợ chồng trẻ, hay thậm chí 2 sinh viên ở chung, thường chỉ thuê được một căn phòng dưới 15m2, không có trần chống nóng và khép kín ở khu nội đô. Đó còn chưa kể tới những căn phòng cấp 4, dưới 10m2 có ở khắp các địa bàn xa trung tâm hồ Hoàn Kiếm chừng 12km, với giá phổ biến 700.000 - 1 triệu đồng/phòng, tùy vị trí và tùy chủ nhà.

Những người từng "trầy trật" đi thuê nhà ở Hà Nội đều cho rằng: đi thuê nhà thì lụp xụp, dù 3 - 4 triệu đồng/tháng cũng bấp bênh. Ít tiền hơn thì ở nhà dãy với tiền điện, tiền nước giá "trên trời". Vài tháng lại "di cư" tìm nhà khác, vì chủ nhà tăng tiền nhà, hạch sách đủ kiểu. Còn lại, nếu người nào may mắn thuê được nhà đẹp, tiện lợi an toàn một chút, liên tục đối mặt với nguy cơ chủ nhà phá hợp đồng để bán nhà…

Thế nhưng, với tình thế giá BĐS như hiện nay, hầu hết người lao động có muốn cũng chẳng mua nổi (chỉ xét tới nhà chung cư giá bình dân - phân khúc được coi là còn sức sống nhất thị trường). Vì người có khả năng mua được đã mua rồi, còn lại những ai lấn cấn (vì thiếu tiền, vì suy nghĩ chờ đợi thêm diễn biến thị trường…) đều buộc phải chọn nhà thuê như một giải pháp tình thế.

Hướng đi khôn ngoan

Trước sự lo ngại về tính bấp bênh của việc đi thuê nhà (dành tiền gửi tiết kiệm nhằm mua nhà trong tương lai dài hạn), lại có ý kiến cho rằng giải pháp tình thế này là rất căn cơ. Theo ông Vũ Tiến, nguyên Giám đốc sàn giao dịch BĐS DVL (chuyên mảng cho thuê tại Hà Nội), người thuê nhà hoàn toàn không lo chủ nhà "hứng" lên thì đuổi, bởi đã có hợp đồng thuê nhà.

Nếu phá hợp đồng, người thuê có thể kiện.

Còn về giá, cũng chẳng phải vấn đề quá nan giải. Giá thuê 3 triệu đồng/căn là ổn cho một căn tập thể cũ đảm bảo an toàn, diện tích sử dụng 15-30m2. Nhích lên giá 3,5-5 triệu đồng, có thể thuê một căn tầm 50-60m2 (có thể chung cư thương mại, chung cư mi ni, thậm chí nhà liền thổ). Ví dụ, căn nhà thổ cư 42m2 ở ngõ Văn Chương, được cho thuê với giá 5 triệu đồng, hợp đồng ký 1 năm 1 lần.

Ngoài ra, kể cả trường hợp cá nhân có số tiền 2,5-3 tỷ đồng - đủ để mua một nhà thổ cư, việc đi thuê nhà trước mắt cho thấy mặt lợi: 3 tỷ gửi tiết kiệm, với 9%/năm, lãi 22.500.000 đồng/tháng. Ngược lại, nếu mua căn nhà 3 tầng, diện tích 50m2, trị giá 3 tỷ đồng, rồi cho thuê, người thuê chỉ phải trả khoảng 6 -8 triệu đồng/ tháng. Tính bù trừ, nếu đi thuê nhà, để 3 tỷ đồng gửi tiết kiệm, mỗi tháng thu về khoảng 14-16 triệu đồng, có thể đủ chi phí học tập, chăm sóc sức khỏe cho hộ gia đình trẻ 3 người.

Ngoài ra, với 3 tỷ đồng trong tiết kiệm sẽ là khoản vốn hiệu quả cho những dự định đầu tư khả thi hơn. Thực tế cho thấy, rất nhiều người ngoại tỉnh đã thành công với cách cất trữ, đầu tư dòng vốn khôn ngoan này. Chỉ sau 5-6 năm, thay vì cảnh sống trong các căn trọ rẻ tiền nhất, họ đã sở hữu 2-3 căn nhà trị giá hàng tỷ đồng ở Thủ đô, bằng cách "lấy ngắn nuôi dài". Giải pháp này đang dần lan rộng với những người đã nhập hộ khẩu và có nhà ở Hà Nội từ nhiều năm, vì lợi ích quá rõ rệt.