Nhà ở xã hội: Vẫn “mỡ treo, mèo nhịn”

Trong khi doanh nghiệp đã có hàng bán, người dân có nhu cầu mua hoặc thuê nhà ở xã hội, thì chính quyền địa phương vẫn lúng túng không biết xác nhận thực trạng nhà ở cho người mua thế nào.

UBND quận Hoàng Mai (TP. Hà Nội) vừa có Công văn số 1091/UBND-QLĐT gửi Sở Xây dựng Hà Nội đề nghị hướng dẫn giải quyết cho nhiều trường hợp xin xác nhận hộ khẩu và thực trạng nhà ở để mua, thuê mua nhà ở xã hội. Trên địa bàn quận Hoàng Mai hiện có hàng trăm trường hợp có yêu cầu xác nhận thực trạng nhà ở, nhưng chính quyền địa phương vẫn đang loay hoay không biết xác nhận thế nào.

Theo ông Nguyễn Mạnh Hoàng, Chủ tịch UBND quận Hoàng Mai, Nghị định số 188/2013/NĐ-CP (ngày 20/11/2013) của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội và các thông tư có liên quan đề cập nhiều vấn đề về đầu tư, quản lý, xây dựng nhà ở xã hội.

Tuy nhiên, các văn bản này lại chưa có hướng dẫn về hồ sơ và trình tự thủ tục giải quyết, cơ quan xác minh, xác nhận tình trạng về hộ khẩu, thực trạng nhà ở của các đối tượng được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội, nhà ở thương mại và trách nhiệm của các đơn vị trong việc xác minh, xác nhận cho các đối tượng được áp dụng. Do đó, lãnh đạo quận Hoàng Mai đề nghị Sở Xây dựng Hà Nội có hướng dẫn bằng văn bản để chính quyền địa phương có cơ sở hướng dẫn và thực hiện.

Thực tế, câu chuyện vướng mắc trong việc giải quyết hồ sơ, thủ tục cho người dân tiếp cận nhà ở xã hội đã được đề cập nhiều và chắc chắn không chỉ là chuyện riêng của quận Hoàng Mai, nhưng cơ quan chức năng vẫn chưa đưa ra được lời giải đáp thỏa đáng.

Tại Hội thảo “Nhà ở xã hội tại Việt Nam – bài học từ kinh nghiệm quốc tế”, do Bộ Xây dựng tổ chức tại Hà Nội mới đây, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam cho biết, Bộ Xây dựng ủng hộ việc khách hàng có thể mua nhà ở xã hội với một con dấu duy nhất. Theo đó, người dân chỉ cần “một con dấu” xác nhận về tình trạng nhà ở và thu nhập tại cơ quan nơi làm việc. Tuy nhiên, đến nay, vẫn chưa có quyết định chính thức nào từ phía cơ quan chức năng về vấn đề này.

Thực tế tại những dự án nhà ở xã hội đã khởi công xây dựng và đủ điều kiện mở bán tại Hà Nội, như nhà ở xã hội Đặng Xá (Gia Lâm), khu nhà thu nhập thấp Tây Mỗ (Nam Từ Liêm)..., người dân gặp nhiều khó khăn trong việc xác nhận thực trạng nhà ở để đăng ký mua nhà.

Một khó khăn khác mà khách hàng đăng ký mua nhà ở gặp phải là việc xác định điều kiện và đối tượng cho vay ưu đãi để mua nhà ở xã hội. Tại buổi sơ kết chương trình cho vay ưu đãi từ gói tín dụng 30.000 tỷ đồng do Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) tổ chức mới đây, ông Phan Đức Tú, Tổng giám đốc BIDV băn khoăn: "BIDV đang triển khai gói tín dụng 30.000 tỷ đồng, nhưng khi đưa vào thực tế thì rất khó. Theo văn bản pháp luật hiện nay, thu nhập thấp là thu nhập dưới 5% so với mức thu nhập trung bình của tỉnh, thành phố, nhưng nhiều tỉnh, thành phố hiện nay chưa có thống kê về thu nhập trung bình. Chưa kể, lao động tự do thì ai xác nhận thu nhập?”.

Theo GS-TSKH Đặng Hùng Võ, sở dĩ việc triển khai chương trình phát triển nhà ở xã hội gặp nhiều khó khăn vì cách làm còn nặng tính bao cấp. Ngoài những khó khăn liên quan đến thủ tục hành chính, thì với giá 13 - 15 triệu đồng/m2, nhà ở xã hội cũng ngang với giá nhà thương mại, thậm chí còn cao hơn nhà ở thương mại ở nhiều dư ánï, trong khi chất lượng không thể bằng nhà ở thương mại.

“Chúng ta đang tính đủ đầu ra, đầu vào và lợi nhuận định mức cho nhà đầu tư… và chính phương thức bao cấp đó dẫn đến nhà ở xã hội không có cạnh tranh về giá và Nhà nước xác định giá bao nhiêu thì nó nằm ở đấy, trong khi nhà ở thương mại thi nhau xuống giá. Chính thực tế đó đang khiến chương trình xây dựng nhà ở xã hội ngày càng ‘mất điểm’ trong mắt người dân”, GS-TSKH Đặng Hùng Võ nhấn mạnh.