Bảo vệ vốn góp của người mua nhà bằng cách nào?

Người mua nhà tại các công trình bất động sản đang thi công dở đang lo lượng tiền đã đóng sẽ bị chủ đầu tư chiếm dụng trái phép. Bởi lẽ, bên cạnh những chủ đầu tư làm ăn nghiêm túc, còn rất nhiều chủ dự án sau khi vẽ dự án trên giấy đã sử dụng vốn huy động vào mục đích khác. Vậy, có thể làm gì để bảo đảm nguồn vốn mà người mua nhà đã bỏ ra?

Băn khoăn của người mua nhà tại các công trình thi công dở dang không phải là không có cơ sở. Theo báo cáo kết quả rà soát các dự án bất động sản của thành phố Hà Nội, hàng loạt dự án đang chậm tiến độ. Ngoài những công trình chậm đến mức bị nêu đích danh thời gian qua, thì cũng có nhiều công trình khác hứa hẹn cuối năm nay hoàn thành nhưng đến giờ mới xong khoảng 1 nửa hoặc thậm chí chưa giải phóng mặt bằng xong, khu hạ tầng chưa có… Chậm tiến độ cũng đồng nghĩa với việc vốn của người mua nhà, hay còn được gọi là nhà đầu tư thứ cấp bị chôn. Và có không ít chủ đầu tư khi thị trường bất động sản gặp khó khăn đã sử dụng vốn huy động từ người mua nhà vào việc khác. Luật sư Vũ Mạnh Hùng, Văn phòng luật Phạm Hồng Hải và cộng sự cho rằng, nhà đầu tư thứ cấp đang nắm đằng lưỡi, rất khó đòi hoặc xử lý số vốn này.

Thực tế cho thấy quan điểm của luật sư Vũ Mạnh Hùng hoàn toàn có cơ sở. Kể từ khi thị trường căn hộ sốt nóng từ năm 2003 đến giờ, mua được căn hộ đối với người mua nhà là một cơ hội tốt, nên chưa từng có ai nghĩ những đồng vốn mình bỏ ra được sử dụng như thế nào. Mặc dù nếu tính ra, số vốn này không nhỏ. Theo thống kê của Bộ Xây dựng, tính đến hết tháng 6/2013, tồn kho bất động sản trong cả nước đạt xấp xỉ 108.000 tỷ đồng, trong đó không ít là tiền được huy động từ vốn của người mua nhà. Thế nhưng hầu như chưa doanh nghiệp nào có động thái quan tâm giải quyết vướng mắc về vốn do người mua nhà bỏ ra, nếu có cũng mới chỉ là cam kết trên giấy. Vì vậy, thời gian gần đây, trên thị trường bất động sản đã xuất hiện không ít vụ kiện tụng, tranh chấp do không hài hòa được lợi ích của các bên tham gia dự án. Con số vụ kiện tụng chắc chắn sẽ còn tăng nếu như một số dự án bất động sản không thể về đích.

Để bảo đảm quyền lợi cho khách hàng, Bộ Xây dựng đang nghiên cứu xây dựng những quy định hỗ trợ các dự án đang triển khai theo hình thức người mua nhà được tham gia quản lý dòng tiền của dự án cùng các chủ đầu tư. Trong đó có điều khoản bắt buộc các dự án bất động sản phải mua bảo hiểm nhà ở cho người mua nhà. Tiền bảo hiểm sẽ được tính vào giá căn hộ để trong trường hợp chủ đầu tư sử dụng vốn sai mục đích, mất khả năng thanh khoản thì khách hàng sẽ không mất tiền do đã mua bảo hiểm. Tuy nhiên, theo các chuyên gia xây dựng, việc mua bảo hiểm này cũng hoàn toàn không đơn giản. Bởi lẽ, đây là loại bảo hiểm chưa có tiền lệ ở nước ta, chưa kể với mức độ rủi ro cao thì chưa chắc doanh nghiệp bảo hiểm đã sẵn sàng triển khai.

Chuyện đòi lại vốn cho người mua nhà hoặc để người mua tham gia quản lý dòng tiền của mình tại các dự án bất động sản ai cũng thấy là cần thiết, nhưng hiện thực hóa không dễ. Vì bản thân các doanh nghiệp đầu tư bất động sản vẫn đang gặp rất nhiều khó khăn, dự án không xây được, đồng vốn của chính doanh nghiệp cũng đang bị găm lại trong dự án. Chỉ khi thị trường khởi sắc, nhà đầu tư thứ cấp mới có hy vọng nhìn thấy căn hộ mình đã lựa chọn.

Vấn đề bảo đảm dòng vốn người mua nhà bỏ ra khi tham gia góp vốn vào thị trường bất động sản đã bị lãng quên quá lâu, khiến cho quyền lợi của họ bị vi phạm nhiều. Đã đến lúc cần đưa những quy định liên quan đến vấn đề này vào Luật Xây dựng (sửa đổi). Nhưng trước hết, người mua nhà và nhà đầu tư thứ cấp cũng cần tự bảo vệ mình bằng việc đọc kỹ hợp đồng góp vốn, yêu cầu chủ đầu tư cam kết cụ thể quyền lợi của người góp vốn trước khi đặt bút ký.