Những câu hỏi đằng sau một đề xuất

Thưởng, phạt là cần thiết đối với người có công hoặc tội. Nhưng vừa rồi có một đề xuất thưởng khiến dư luận không thể không bận tâm.

>> Thưởng 180 tỷ đồng cho nhà thầu về đích sớm

>> Đường nứt, vẫn đề nghị thưởng 180 tỷ đồng: Dư luận thêm bức xúc

Đó là việc Ban Quản lý (PMU) Thăng Long đề xuất với Bộ GT-VT thưởng 179,9 tỷ đồng cho những nhà thầu “vượt tiến độ” dự án Đường Vành đai 3 trên cao (Hà Nội). Lý do được đưa ra là “vượt tiến độ” so với kế hoạch ban đầu. Ở mọi công trình, nếu vượt tiến độ là xứng đáng được thưởng vì tiết kiệm được ngân sách, thời gian, sức lực và làm lợi nhiều thứ khác, với điều kiện chất lượng công trình phải được bảo đảm đúng yêu cầu.

Nhưng ở công trình Vành đai 3 này thì sao? Ngày 21/10/2012, công trình chính thức được khai thác. Đến nay, chưa qua 1 năm mà đường Vành đai 3 đã xuất hiện nhiều chỗ lún, nứt, cho thấy chất lượng công trình đang có “vấn đề”. Trong khi đó, kinh phí làm con đường đặc biệt này rất “khủng”: 5.547 tỷ đồng từ nguồn vay ODA của Nhật Bản.

Tất nhiên, PMU Thăng Long đưa ra con số thưởng gần 180 tỷ đồng là phải có căn cứ. Vậy căn cứ của họ là gì? Họ cho rằng nhà thầu đã tiết kiệm kinh phí điều chỉnh giá 9,6 tỷ đồng; tiết kiệm giá dịch vụ tư vấn 48 tỷ đồng; đặc biệt là lợi ích kinh tế, xã hội (giá trị giả định) do việc “vượt tiến độ” lên tới 1.441 tỷ đồng.

Nhiều nhà chuyên môn cho rằng, cách tính tiền thưởng theo kiểu trên - lấy số ngày vượt tiến độ nhân với “giá trị giả định” đương nhiên sẽ ra một khoản tiền rất lớn nhưng không hợp lý. Ông Lê Văn Thịnh, Trưởng phòng Giám định 1, Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng, Bộ Xây dựng cho hay: Chi thưởng được thực hiện theo nguyên tắc: không được xin thêm tiền từ ngân sách Nhà nước để thưởng vì sẽ làm tăng tổng mức đầu tư công trình. Nếu đơn vị hoàn thành công trình sớm, tiết kiệm được một khoản tiền so với tổng giá trị đầu tư đã ký kết thì đề xuất thưởng không quá 12% giá trị số tiền “tiết kiệm được”.

Ở mọi công trình xây dựng, việc giải phóng mặt bằng luôn rất khó khăn, “ngốn” nhiều thời gian nhất. Nhưng ở dự án Đường Vành đai 3, việc này không đặt ra (vì đường ở trên cao). Vậy nên đương nhiên không tốn thời gian hoàn thành công trình. Thêm nữa, đây là con đường huyết mạch trong việc giải tỏa ùn tắc giao thông ở Thủ đô nên chủ đầu tư cũng như các đơn vị thi công đã nhận được nhiều ưu ái đặc biệt, được tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để hoàn thành. Vượt thời hạn tới hơn 1 năm trong điều kiện trên đặt ra vấn đề cần phải xem xét lại việc lập dự toán và thời gian hoàn thành dự án. Dư luận cho rằng, đã có sự quá “rộng rãi”, “dễ dàng” nên mới “vượt” như vậy. Và “vượt” để rồi được thưởng. Rõ ràng là không minh bạch, công bằng. Chưa nói công trình đang phơi bày sự “nhanh ẩu đoảng” như đã thấy.

Thứ trưởng Bộ GT-VT Nguyễn Hồng Trường nêu ý kiến: “Quan điểm của Bộ GT-VT là sẽ thưởng. Nhưng con số thưởng bao nhiêu sẽ được tính toán, chưa chắc là con số PMU đề xuất”. Như vậy là đã rõ. Một công trình bộc lộ nhiều bất ổn về dự toán ngân sách cũng như thời gian hoàn thành, bất ổn về chất lượng mà vẫn được nhà chức trách nói rằng “sẽ thưởng” thì quả là... khó hiểu.