Khu đô thị mới Thủ Thiêm, TP.HCM: "Điểm nóng" 160ha đất tái định cư

Xoay quanh "điểm nóng" 160ha đất tái định cư cho dự án khu đô thị mới Thủ Thiêm, UBND TP.HCM đã nhiều lần giải thích với dân và báo cáo Thủ tướng Chính phủ về thắc mắc, khiếu nại của dân.

Tuy nhiên, người dân vẫn chưa đồng tình về sự khác nhau giữa quyết định của Thủ tướng Chính phủ và việc thực hiện của UBND TP về vị trí đất tái định cư. Câu chuyện này vẫn chưa dừng lại...

Phần 1: Tái định cư ở 5 phường, thành tái định cư ở nhiều nơi

Những khiếu nại của người dân xoay quanh việc UBND TP đã thực hiện không đúng vị trí 160ha đất tái định cư đã kéo dài và vẫn còn tiếp tục. Vì sao?

Dự án xây dựng khu đô thị mới Thủ Thiêm chính thức được khởi động khi UBND TP có tờ trình Thủ tướng Chính phủ vào năm 1996 xin duyệt qui hoạch xây dựng khu đô thị mới này (thuộc huyện Thủ Đức trước đây, nay là quận 2).

 Theo đó, khu đô thị có diện tích được xác định khoảng 770ha, còn đất dành cho tái định cư khoảng 160ha được "bố trí tiếp cận giáp ranh phạm vi lập qui hoạch".

Quyết định của Thủ tướng: tái định cư ở 5 phường

Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt qui hoạch xây dựng khu đô thị mới Thủ Thiêm đã xác định qui mô của dự án: tổng diện tích 930ha, trong đó: khu đô thị mới 770ha và khu tái định cư 160ha.

 Nghị quyết 21 năm 2002 về đầu tư xây dựng trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm của HĐND TP khóa VI cũng xác định qui mô dự án là 930ha, trong đó khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm 770ha và khu tái định cư 160ha.

Đến khoảng đầu năm 2002, tại văn bản của Thủ tướng Chính phủ đồng ý cho UBND TP thu hồi 930ha đất để thực hiện dự án nói trên, một lần nữa xác định rõ phần diện tích được thu hồi gồm 770ha để xây dựng khu đô thị mới và 160ha để xây dựng khu tái định cư.

Hai phân khu chức năng cơ bản này được Thủ tướng chỉ đích danh nằm trên phạm vi năm phường, trong đó có ba phường bị giải tỏa trắng: Thủ Thiêm, An Lợi Đông, An Khánh; hai phường bị giải tỏa một phần là Bình An và Bình Khánh.

Theo quyết định này, phần đất tái định cư của dự án cũng nằm trên phạm vi năm phường này, tuy chưa được xác định chính xác ở những địa điểm nào.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu chính quyền thành phố sớm tổ chức bồi thường, giải phóng mặt bằng, xây dựng khu tái định cư và quản lý chặt chẽ các khu đất được giải tỏa trong phạm vi năm phường nói trên.

Các quyết định trên cho thấy chỉ đạo của Thủ tướng đã xác định rất rõ diện tích đất được thu hồi để xây khu đô thị mới và xây khu tái định cư cũng như giới hạn phạm vi được thu hồi đất.

Như vậy từ đầu Thủ tướng Chính phủ và HĐND TP đã xác định cho người dân bị giải tỏa được tái định cư tại chỗ để được hưởng những lợi ích từ việc phát triển khu đô thị mới.

 Thế nhưng sau đó UBND TP đã thực hiện quyết định của Thủ tướng Chính phủ cũng như nghị quyết của HĐND TP về dự án khu đô thị mới Thủ Thiêm không hoàn toàn đúng như vậy.

UBND TP: rải ra nhiều nơi

Theo một báo cáo của UBND TP, tại cuộc họp ngày 14/3/2002, Chủ tịch UBND TP Lê Thanh Hải lúc đó khẳng định phải thực hiện đúng theo quyết định của Thủ tướng về qui mô của dự án Thủ Thiêm.

 Diện tích đất phải thu hồi là 930ha, bao gồm 770ha để xây dựng khu đô thị mới và 160ha để xây dựng khu tái định cư.

Ông giao cho Kiến trúc sư trưởng TP (nay là Sở Qui hoạch - kiến trúc TP) và giám đốc Sở Địa chính - nhà đất (nay là Sở Tài nguyên và môi trường TP) có trách nhiệm cắm mốc giao đủ 770ha của khu trung tâm, theo giải pháp bổ sung khu tái định cư Bình Khánh vào khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm.

 Riêng đất tái định cư, Chủ tịch Lê Thanh Hải yêu cầu rà soát quĩ đất trên địa bàn quận 2 đề xuất phạm vi giao đủ 160ha để xây dựng các khu tái định cư thuộc khu đô thị mới Thủ Thiêm, tính đến việc thu hồi đất của các dự án chậm triển khai.

Tuy nhiên tại kết luận này không khẳng định rõ phần diện tích đất tái định cư phải nằm ở năm phường trong phạm vi dự án như Thủ tướng đã quyết định trước đó.

Sau đó ngày 19/3/2002 tiếp tục có một cuộc họp bàn về vấn đề xác định ranh tái định cư phục vụ đền bù giải tỏa cho dự án Thủ Thiêm, dưới sự chủ trì của Chủ tịch UBND TP Lê Thanh Hải.

Cuộc họp này khép lại, ngày 22/3/2002 văn phòng UBND TP chính thức có văn bản thông báo kết luận của Chủ tịch Lê Thanh Hải với nội dung phải đảm bảo đủ 160ha đất tái định cư cho dự án khu đô thị mới Thủ Thiêm. Nhưng về vị trí xây khu tái định cư, ông Hải đã chỉ đạo.

"... không nhất thiết ở một địa điểm, có thể bố trí từ 3 - 4 địa điểm trên địa bàn quận 2"; yêu cầu có một khu tái định cư khoảng 10 - 20ha gần khu đô thị Thủ Thiêm. Từ sau kết luận này, các cơ quan thực hiện bố trí tái định cư có cơ sở vận dụng để "chấm" các khu tái định cư tại một số khu vực khác nhau, miễn là nằm trên địa bàn quận 2.

Cho đến nay, các khu tái định cư cho dự án khu đô thị mới Thủ Thiêm được bố trí tại sáu vị trí khác nhau trên địa bàn quận 2 với tổng diện tích khoảng 164ha, thuộc các phường Bình Khánh, An Phú, Thạnh Mỹ Lợi, Cát Lái.

Trong số này chỉ có duy nhất khu tái định cư 15,5ha nằm ở phường Bình Khánh - một trong năm phường có tên trong qui hoạch đô thị mới Thủ Thiêm theo quyết định của Thủ tướng. Theo UBND quận 2, đây là khu tái định cư nằm trong phạm vi qui hoạch đô thị mới Thủ Thiêm để tái định cư cho những người sống lâu năm ở bán đảo Thủ Thiêm, nay bị giải tỏa.

Như vậy, phần lớn người dân bị giải tỏa trong dự án đã không được bố trí tái định cư trong khu vực theo tinh thần quyết định của Thủ tướng.

Chính việc tái định cư sai vị trí đó đã dẫn đến việc nhiều cư dân trong dự án đô thị mới Thủ Thiêm liên tục thắc mắc, khiếu nại... trong nhiều năm qua.

Giải thích của UBND TP.HCM

Trong báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ mới đây về phần đất tái định cư cho dân, UBND TP khẳng định khi lập qui hoạch xây dựng khu đô thị mới Thủ Thiêm (1996 - 1998), cơ quan này đã xác định quĩ đất phục vụ tái định cư khoảng 160ha.

Tuy nhiên, về vị trí lúc đầu thì chỉ xác định khu đất 60ha thuộc phường Bình Khánh và An Phú, nằm giáp ranh khu đô thị mới về phía đông. Đây là quĩ đất tái định cư trong giai đoạn đầu của dự án. Riêng 100ha đất tái định cư còn lại, theo UBND TP, chưa được xác định vị trí cụ thể.

Phần đất 60ha tái định cư nói trên, UBND TP cho biết đã dùng 17,3ha thuộc phường An Phú, giáp ranh phường Bình Khánh, để làm khu tái định cư cho dự án đại lộ đông tây.

Phần còn lại khoảng 42ha thuộc phường Bình Khánh được đưa vào khu đô thị mới Thủ Thiêm nhưng trong phần đất này, UBND TP đã cắt ra 15,5ha để tái định cư cho người dân ở lâu năm, nay bị giải tỏa như đã đề cập.

UBND TP cũng nói chủ chương của thành phố là khu tái định cư tại phường Bình Khánh, giáp ranh khu đô thị mới Thủ Thiêm, chỉ bố trí căn hộ chung cư, không bố trí nền đất liền kề.

Chính vì vậy, UBND TP mới quyết định bố trí tái định cư bằng nền đất ở xa khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm tại các phường An Phú, Cát Lái và Thạnh Mỹ Lợi.

Cũng theo báo cáo của UBND TP, thực tế đất tiếp giáp với khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm không còn đủ để bố trí khu tái định cư 160ha vì đã có nhiều dự án được giao đất trước năm 2002.

Mặc dù đã cố gắng giải thích nhiều lần những vấn đề liên quan đến thắc mắc, khiếu nại của dân về 160ha đất tái định cư trong dự án khu đô thị mới Thủ Thiêm, nhưng dư luận và người dân vẫn chưa đồng tình.

Người dân than bị thiệt thòi

Nhiều cư dân bị giải tỏa trong dự án khu đô thị mới Thủ Thiêm cho rằng nếu không được tái định cư trong phạm vi năm phường có tên trong qui hoạch đô thị mới Thủ Thiêm, họ sẽ bị thiệt thòi về giá trị sử dụng căn hộ hoặc nền đất tái định cư, đặc biệt là giá trị vô hình từ khu đô thị mới này mang lại mà lẽ ra họ phải được thụ hưởng.

UBND TP bố trí tái định cư không đúng vị trí như vậy làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích chính đáng của họ. Nói như ông Lê Hiếu Đằng - phó chủ tịch UBMTTQ TP - khi xây dựng đô thị mới Thủ Thiêm thì người hưởng thụ trước tiên phải là người dân quận 2, nhất là nhóm người có phần hi sinh một phần quyền lợi của mình phục vụ sự phát triển chung...

Theo Tuổi Trẻ