Đáp ứng nhu cầu nhà ở xã hội phải gắn với sinh kế

Đây là bài học kinh nghiệm quốc tế về giải pháp quan trọng để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội.

Sáng nay (12/3), Bộ Xây dựng phối hợp cùng Ngân hàng Thế giới  (WB) tại Việt Nam tổ chức hội thảo về nhà ở xã hội tại Việt Nam và bài học từ kinh nghiệm quốc tế.

Đô thị Việt Nam đối mặt thách thức gia tăng khu ổ chuột

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng cho biết, thời gian qua, thị trường BĐS Việt Nam gặp nhiều khó khăn, một nguyên nhân quan trọng là sự mất cân đối cung – cầu về nhà ở. Đó là thị trường thừa quá nhiều nhà ở cao cấp, thiếu nhà ở giá rẻ, bình dân. Do đó, tồn kho bất động sản nhiều, người có nhu cầu về nhà ở thực sự thì không được đáp ứng, do giá nhà bán trên thị trường không phù hợp với khả năng chi trả của người có nhu cầu.

Vì thế, từ năm 2011, Bộ Xây dựng đã trình và được Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020 và tầm nhìn đến 2030. Chiến lược này đã khẳng định phát triển nhà ở là một trong những nội dung quan trọng của chính sách phát triển kinh tế xã hội đồng thời là trách nhiệm của Nhà nước, cùa xã hội và của người dân.

Hơn nữa, giải quyết bài toán về nhà ở cho người dân, đặc biệt là nhà ở xã hội là việc không phải của riêng Bộ Xây dựng mà là của các cấp, bộ ngành liên quan và của toàn xã hội. Để giải quyết về nguồn cung và vốn cho nhà ở xã hội, nguồn lực của nhà nước có hạn, cho nên cần xã hội hóa công tác đầu tư từ nguồn lực tư nhân trong nước để xây dựng nhà ở xã hội, đồng thời cần sự hỗ trợ từ quốc tế.

Bà Victoria Kwa kwa, Giám đốc WB tại Việt Nam cho rằng, Việt Nam có tốc độ đô thị hóa nhanh. Điều này khiến gia tăng nhu cầu về nhà ở tại đô thị, đặc biệt là các gia đình có thu nhập trung bình và thu nhập thấp. Việc giải quyết vấn đề về nhà ở cho đối tượng thu nhập thấp, đặc biệt là dân di cư từ nông thôn ra thành thị, không chỉ nhằm giảm các thách thức nảy sinh mà đặc biệt là tránh tình trạng nghèo hóa đô thị.

Thời gian qua, theo bà Kwakwa, “thị trường BĐS Việt Nam dư thừa nguồn cung về nhà ở giá cao, thiếu nhà ở giá thấp, đó là sự thất bại của thị trường BĐS Việt Nam”.

Hơn thế, hiện đô thị tại Việt Nam không có nhiều khu ổ chuột như nhiều nước khác, nhưng nếu không giải quyết tốt vấn đề về nhà ở cho người di cư từ nông thôn ra thành thị, người thu nhập thấp, thì sẽ đối mặt sự gia tăng các khu ổ chuột tại đô thị.

Bà Kwakwa còn cho biết, kinh nghiệm tại các quốc gia khác trên thế giới cho thấy, Chính phủ phải tham gia giải quyết vấn đề về nhà ở xã hội. Đây cũng sẽ là vấn đề rất quan trọng với Việt Nam trong việc quản lý và phát triển đô thị. Nếu làm tốt việc này, đô thị Việt Nam sẽ thực sự là nơi “dễ chịu”.

Đến 2015, Việt Nam cần 66.000 căn nhà ở xã hội

Ông Nguyễn Mạnh Hà, Cục trưởng Cục Quản lý Nhà và Thị trường BĐS, cho biết: Nhu cầu về nhà ở cho người thu nhập thấp tại Việt Nam hiện là 11,28 triệu m2, tương đương 282.000 căn. Trong giai đoạn 2013 – 2015, nhu cầu tăng thêm 2,64 triệu m2, tương đương 66.000 căn.


Trong giai đoạn 2016 – 2020, nhu cầu tăng thêm 3,36 triệu m2, tương đương 84.000 căn. Như vậy, tổng nhu cầu từ nay đến năm 2020 là khoảng 432.000 căn tương đương khoảng 17,28 triệu m2.

Đến nay, cả nước có hơn 3 triệu m2 sàn chung cư cũ được xây dựng từ trước năm 1991 với hơn 100.000 hộ dân đang sinh sống. Trong đó, tính riêng Hà Nội hiện đáng có khoảng 23 khu chung cư cũ từ 4 đến 5 tầng với diện tích sàn khoảng 1 triệu m2 với trên 30.000 hộ và 10 khu nhà ở thấp tầng.

Tại TP HCM con số này là là 6 khu chung cư tập trung và nhiều nhà chung cư lẻ nằm rải rác trong 12 quận nội thành. Tính riêng các khu chung cư cũ bị hư hỏng nặng tại TP này là là hơn 0,4 triệu m2 với khoảng 10.000 hộ dân hiện đang sinh sống.

Hiện tại tổng quỹ nhà ở trên toàn quốc vào khoảng 1.790 triệu m2. Nếu tính theo khu vực thì con số này tại các khu vực đô thị là gần 690 triệu m2 trong khi đó khu vực nông thôn là gần 1.100 triệu m2…

Đáp ứng nhu cầu nhà ở phải gắn liền giải quyết sinh kế cho người dân

Tham luận tại hội thảo, ông Sameh Naguib Wahba, Giám đốc Ban Phát triển đô thị của WB đã giới thiệu một số kinh nghiệm phát triển nhà ở xã hội tại Brazil, Ai Cập, Marrocco... Theo ông Sameh, NƠXH được cấu thành bởi những yếu tố gồm: Quy định phát triển, đất đai, tài chính phát triển, dịch vụ hạ tầng, công nghiệp xây dựng, tài chính cho người sử dụng cuối cùng…

“Bất kỳ mắt xích trong chuỗi yếu tố này yếu kém đều dẫn đến yếu kém trong việc phát triển nhà ở”- ông Sameh nhấn mạnh. Kinh nghiệm ở các nước làm tốt việc phát triển NƠXH là Nhà nước đưa ra được các khoản hỗ trợ tài chính cho người sử dụng cuối cùng; cung cấp được cho khoảng 50% cho những người có thu nhập thấp nhất các khoản tín dụng ưu đãi để thuê, mua nhà ở và quan trọng nhất là tăng cường khả năng tiếp cận đất đai cho doanh nghiệp và người dân tham gia phát triển NƠXH…

Đặc biệt, theo ông Sameh, kinh nghiệm đã làm thành công tại một số ngước cho thấy, muốn phát triển NƠXH thành công, không thể chỉ nhìn vào việc đáp ứng nhu cầu về căn hộ, diện tích sử dụng... mà phải luôn đi kèm với giải quyết vấn đề về sinh kế cho cư dân. Đó là sự hội nhập thực sự về văn hóa, xã hội và kinh tế cho họ.../.