Hàng ngàn hộ dân dù đủ tiêu chuẩn nhận suất tái định cư (TĐC) là căn hộ chung cư hay nền đất nhưng đã từ chối để nhận tiền và tự lo chỗ ở mới. Cũng có nhiều người sau khi bị giải tỏa sống vật vạ tại các khu tạm cư trong những căn phòng chật chội, ẩm thấp, điều kiện thiếu thốn…

Những căn hộ tối tăm

Khu tạm cư Bình Khánh, thuộc phường Bình Khánh (quận 2, TPHCM) được xây dựng cách đây hơn 12 năm, gồm 6 block, cao 2 tầng với hàng trăm căn hộ, mỗi căn có diện tích trên dưới 20m2. Đây là nơi tạm cư cho những hộ dân bị giải tỏa trong dự án khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Những hộ dân bị giải tỏa sẽ được bố trí về đây ở tạm cho đến khi tự lo chỗ ở mới hoặc được nhận nhà TĐC thì nhường nhà lại cho những người đến sau. Tuy nhiên, cũng vì lý do chưa có chỗ ở mới hay chưa đồng ý với chính sách đền bù, hỗ trợ nên người dân tiếp tục ở đây. Do là nhà tạm nên các căn nhà được xây cất hết sức tạm bợ, trông như những tổ tò vò tối tăm, ngột ngạt.

Ông Huỳnh Văn Lộc tạm cư ở đây hơn 2 năm, cho biết do có đến 9 nhân khẩu nên dù gia đình ông được bố trí 2 căn với diện tích khoảng 40m2, nhưng vẫn quá chật chội.

Còn nhiều gia đình trong khu nhà tạm này phải tận dụng cả gầm cầu thang để ngủ, nghỉ, nấu ăn, thậm chí đã xảy ra trường hợp sinh con ngay dưới gầm cầu thang. Giữa trưa, những căn phòng tạm cư nóng như lò nung, mọi người phải ra đường hoặc các công viên gần đó trốn nóng. Chưa an cư nên cuộc sống của hầu hết người dân ở đây rất khốn khó, phải làm đủ nghề như xe ôm, bán nước đá, tạp hóa… để kiếm tiền sinh sống qua ngày.

Ngại vào nhà mới

Ông Huỳnh Văn Trọng, một người cũng đã có nhiều năm sống ở khu tạm cư Bình Khánh, cho biết sống tạm bợ cực khổ, bất tiện nhưng vẫn còn hơn nhận nhà TĐC, mắc nợ hàng trăm triệu đồng. Bị giải tỏa, tiền đền bù không nhiều, người dân phải vay tiền mới đủ mua nhà TĐC.

Ở chung cư TĐC phức tạp, xây không như ý của mình. Vào ở, chưa có kế sinh nhai đã phải chi phí nhiều khoản, từ tiền quét dọn, bảo vệ đến tiền gửi xe. Nhiều người được bố trí trên tầng 15 cho biết giá nước sinh hoạt lên tới 15.000 đồng/m3. Bất tiện nên nhiều người ở đây đã nhận nhà TĐC rồi cũng không ở.

Ông Hứa Ngọc Thảo, Phó Chủ tịch UBND quận 2, cho biết quận xây dựng 16 khu TĐC và đã hoàn thành 13 khu với trên 10.200 căn hộ và 2.931 nền đất. Tuy nhiên, trong số hơn 27.500 hộ dân được TĐC, chỉ khoảng 5.500 hộ chọn nhà TĐC, còn lại nhận tiền tự lo nơi ở mới.

Vì vậy căn hộ và nền đất TĐC trên địa bàn quận 2 thừa rất nhiều. Theo số liệu của Sở Xây dựng, TPHCM hiện còn tồn khoảng 4.482 căn hộ/nền TĐC. Lãnh đạo một số quận, huyện cho biết đã mua sẵn nhiều căn hộ, nền đất làm quỹ nhà TĐC chuẩn bị cho các dự án.

Tuy nhiên, khi thị trường BĐS đóng băng, giá nhà đất xuống thấp nên bị lỗ. 5 năm trước, CTCP Địa ốc Him Lam dành 32 căn hộ chung cư Him Lam Nam Khánh (quận 8) cho UBND TPHCM làm quỹ nhà TĐC. Đến nay, các căn hộ thương mại đã bán hết. Riêng các căn hộ TĐC TP vẫn chưa mua, còn chủ đầu tư không dám bán ra ngoài để thu hồi vốn.

Mới đây, làm việc với HĐND TPHCM, đại diện Tổng công ty Địa ốc Sài Gòn (Resco) cho biết dự án chung cư 481 Bến Ba Đình (2 khối nhà 15 tầng, quy mô 350 căn hộ) khởi công từ năm 2006 với tổng vốn đầu tư 175 tỷ đồng dành bố trí TĐC cho các hộ dân dự án rạch Ụ Cây và cầu Bình Tiên (quận 8).

Dự án đã hoàn thành vào tháng 4-2010, nhưng đến nay hàng trăm căn hộ vẫn để trống và đang xuống cấp vì công tác giải phóng mặt bằng 2 dự án đi kèm tạm ngưng. Điều đáng nói, Resco thực hiện dự án bằng nguồn vốn vay, đến nay không những không thu hồi được vốn mà còn thiệt hại hơn 13 tỷ đồng (trả tiền lãi và tiền bảo trì công trình).

Một số chủ đầu tư dự án nhà TĐC đang đề xuất chuyển nhà TĐC sang nhà ở xã hội (NoXH) để thu hồi vốn, cắt lỗ, như ở dự án chung cư 481 Bến Ba Đình, dự án Him Lam, khu TĐC Vĩnh Lộc B, dự án Thới An (quận 12) do CTCP Địa ốc Gia Định làm chủ đầu tư…

Được biết trong năm 2013, TPHCM sẽ chuyển đổi 5 dự án nhà TĐC (1.769 căn hộ) đang bỏ trống sang NoXH, vừa khơi thông vốn cho doanh nghiệp, vừa có quỹ nhà bố trí cho các đối tượng được mua NoXH.

Kết quả điều tra của Cục Thống kê TPHCM về đời sống của 1.200 hộ dân sau TĐC, cho thấy người dân chưa mặn mà với nhà TĐC do hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ.

Ông Trần Trọng Tuấn, Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM