Đứng trên cầu Sài Gòn, nhìn về phía quận Thủ Đức, hàng cột trụ của tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên sừng sững, vững chãi như dãy xương sống, định hình cho sự phát triển đô thị của cả khu vực…

Bức tranh hoàn hảo

Đang có một bức tranh đô thị khá hoàn hảo được phác họa cùng với sự hình thành của tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên. Theo ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc TPHCM, bức tranh đó sẽ có những điểm nhấn là các khu dân cư tập trung, hiện đại được xây dựng và kết nối đồng bộ với các nhà ga chính của tuyến metro số 1. Trong khu vực nội thành, tính từ cầu Sài Gòn trở vào là khu dân cư cao tầng đáp ứng cho nhu cầu ở của hàng ngàn hộ dân đang được xây dựng ở khu vực Ba Son. Từ cầu Sài Gòn hướng về quận Thủ Đức, Nhà máy Xi măng Hà Tiên hiện hữu và khu cảng ICD sẽ phải di dời để nhường đất cho một khu đô thị mới hiện đại, thân thiện với môi trường, rộng chừng vài chục hécta sắp hình thành. Ở điểm cuối cùng: khu vực Suối Tiên - nơi có nhà ga kiêm khu vực duy tu, bảo dưỡng các toa xe… của tuyến metro, dự kiến cũng sẽ có một khu đô thị hiện đại mới xuất hiện.

Suốt dọc tuyến, các nhà ga phụ cũng được tính toán để kết nối đồng bộ với các khu dân cư xung quanh. Nhà ga ở khu vực Đại học Quốc gia phục vụ nhu cầu đi lại của sinh viên. Nhà ga gần Khu công nghệ cao phục vụ nhu cầu đi lại cho cán bộ, công nhân làm việc ở đây. Nhà ga khu vực An Phú sẽ kết nối trực tiếp với các cao ốc đang được xây dựng trong khu vực này… Ban quản lý đường sắt đô thị TPHCM cho biết, tất cả các nhà ga mặc dù nằm về phía quận Thủ Đức, song bên cạnh hệ thống cầu thang máy và thang bộ đưa đón hành khách đi và đến ở quận Thủ Đức, đều có thêm cầu vượt, đưa và đón khách ở phía quận 9 và quận 2. Như vậy, tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên không chỉ có tác động tốt cho sự phát triển đô thị của quận Thủ Đức mà còn cả quận 9 và quận 2 (tính từ cầu Sài Gòn trở ra). Ở mỗi điểm ga, dù là ga phụ nhưng TPHCM cũng sẽ khuyến khích các nhà đầu tư tham gia xây dựng các trung tâm thương mại và chỉnh trang đô thị. Bức tranh đô thị của Thủ Đức, quận 9 và quận 2 đi kèm với sự hình thành của tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên là một bức tranh đẹp, hiện đại.

Thực tế ngổn ngang

Theo Ban quản lý đường sắt đô thị TPHCM, tuyến metro số 1 sẽ chính thức hoạt động vào năm 2020. Như vậy, từ nay đến thời điểm này, còn 5 năm. Khoảng thời gian không ngắn nhưng cũng không dài cho việc đầu tư xây dựng các khu dân cư hiện đại. Nhất là khi công tác giải phóng mặt bằng thường kéo dài đến vài năm, cá biệt có dự án phát triển địa ốc đã phải giải phóng mặt bằng tới gần 10 năm. Trên thực tế, hiện nay Nhà máy Xi măng Hà Tiên vẫn đang tồn tại. Các cảng ICD vẫn tấp nập xe container ra vào lấy hàng hóa. Khu vực Suối Tiên vẫn im ắng… Dù rằng, đã có cơ quan được phân công nghiên cứu, lập quy hoạch một trong số các khu dân cư nêu trên.

Trong khi đó, nhiều người dân và không ít nhà môi giới địa ốc ở đây đã nhanh chân… lấp ao, tách cả đất ngập nước, đất sát mồ mả… rao bán. Một khu đất nằm trong hẻm của đường số 2 thuộc phường Trường Thọ, quận Thủ Đức, lối đi vào chỉ tầm 2m đã được “hét” lên tới gần 900 triệu đồng/lô (khoảng 53m² - 60m²) với lý do gần ga metro ngã tư Bình Thái. Tính ra giá một mét vuông đất ở đây lên tới khoảng 15 triệu đồng, cao gần gấp 2 giá đất trong nhiều dự án phát triển đô thị hiện đại của quận 9, dù hai nơi cách nhau không xa. Cũng vậy, một hộ dân nằm trên đường Trần Hưng Đạo, gần ngã tư Thủ Đức “đẩy” giá một ngôi nhà cấp 4 rộng gần 5m, dài 10m lên tới 2,7 tỷ đồng. Tính ra, mức giá này cao không thua kém quận 1: khoảng 50 triệu đồng/m²… Một lô đất khác nằm gần chợ Thủ Đức được rao với giá 35 triệu đồng/m²…

Các cơ quan nhà nước chuyển động chậm hơn chuyển động của thị trường, của người dân… là chuyện bình thường. Tuy nhiên, cái giá của sự chậm trễ này thường rất cao. Nhà nước sẽ phải trả giá đất rất đắt khi cần thu hồi bởi những người đầu cơ đã chớp cơ hội để đẩy giá đất lên. Chưa kể, sự đầu cơ này sẽ làm cho giá đất thêm cao, ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường bất động sản, đến cơ hội mua nhà đất của người thu nhập trung bình và thấp. Trong khi đó, để hoạt động hiệu quả, hệ thống metro phải thu hút được nhiều người dân đi lại. Có lẽ đã đến lúc các sở ngành chức năng cần khẩn trương hơn nữa trong việc chỉnh trang, tái cơ cấu lại đô thị song hành với sự hình thành của hệ thống metro nói chung và tuyến metro số 1 nói riêng.