Trước quy mô dân số đã lên đến gần 13 triệu người, trong đó có gần 3 triệu người nhập cư, chiếm khoảng 23% dân số, bài toán giải quyết nhu cầu nhà ở, nhất là nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá rẻ đang được lãnh đạo TP.HCM coi trọng.

Theo báo cáo của Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), trước năm 1975, trên địa bàn Thành phố đã có nhiều chung cư thấp tầng, nhà tập thể với những căn hộ nhỏ, có diện tích chỉ khoảng 28 - 30 m2 được xây dựng (tổng số là 473 khu), điển hình như Chung cư Nguyễn Thiện Thuật (quận 3), Chung cư Ngô Gia Tự, Chung cư Nguyễn Kim (quận 10), Chung cư 727 Trần Hưng Đạo (quận 5)...

Sau năm 1975, Thành phố đã phát triển thêm nhiều khu nhà chung cư, nhà lưu trú công nhân, ký túc xá sinh viên như 1.000 căn hộ bán trả góp đầu tiên của cả nước tại Khu dân cư Bàu Cát (quận Tân Bình), xây dựng Chung cư Xóm Cải (quận 5), các chung cư Nguyễn Kiệm, Phan Văn Trị, Đinh Bộ Lĩnh (quận Bình Thạnh)…

Bên cạnh đó, sau năm 2000, các doanh nghiệp bất động sản đã đầu tư phát triển các dự án nhà ở thương mại vừa túi tiền, tại các quận, huyện vùng ven.

Chẳng hạn, Công ty Lê Thành đã đưa ra thị trường 2 chung cư thấp tầng với quy mô 285 căn hộ nhỏ (19 m2/căn), cho thuê với giá chỉ 1,5 triệu đồng/tháng. Công ty Thiên Phát đã đầu tư dự án chung cư nhà ở xã hội gồm 2.500 chỗ ở cho công nhân thuê tại Khu công nghiệp Linh Trung 2. Tổng công ty Địa ốc Sài Gòn đã đầu tư khu nhà lưu trú công nhân tại Khu chế xuất Linh Trung, quận Thủ Đức. Công ty Hoàng Quân đã hoàn thành và đưa vào sử dụng khu nhà ở xã hội gồm 1.700 căn tại xã An Phú Tây, huyện Bình Chánh. Công ty Nam Long đã thực hiện 8 dự án nhà ở thương mại vừa túi tiền EHome và đang triển khai đầu tư các dự án nhà ở xã hội EhomeS…

Tuy nhiên, trước 139.000 cán bộ, viên chức - tương đương hơn 80.000 hộ - chưa có nhà; 13.000 hộ bị di dời trong các dự án chỉnh trang đô thị và 1,2 triệu người nhập cư - tương đương 300.000 hộ - cần nhà ở, thì số lượng trên vẫn còn ít, giống như “muối bỏ biển”.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA cho biết, các ký túc xá thuộc Đại học Quốc gia TP.HCM và các trường đại học khác, cũng như các khu lưu trú công nhân do Ban quản lý Khu công nghệ cao, các doanh nghiệp đầu tư xây dựng trên địa bàn Thành phố hiện nay mới chỉ giải quyết được khoảng 13% nhu cầu chỗ ở của sinh viên, công nhân, lao động, người nhập cư. Còn lại 87% là do các hộ gia đình, cá nhân đầu tư các khu nhà trọ, phòng trọ tạm bợ, phần lớn không đủ tiện ích, không đảm bảo an toàn, an ninh. Dự báo, nhu cầu nhà ở vừa túi tiền, nhà ở thương mại giá rẻ, nhà ở xã hội, nhà ở cho thuê giá rẻ trên địa bàn Thành phố trong 10 năm tới có thể lên đến khoảng 1 triệu căn.

Nhận thấy vấn đề giải quyết nhu cầu nhà ở xã hội, nhà ở thương mại giá rẻ, là nhiệm vụ chính, có tính nhân văn và có ý nghĩa xã hội rất sâu sắc, ngày 25/1/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 03/CT-TTg về việc đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội.

Lãnh đạo HoREA đánh giá, nếu các Bộ, ngành và các địa phương thực hiện khẩn trương và hiệu quả Chỉ thị 03/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, thì chắc chắn sẽ tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc và sẽ tạo được cơ chế thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ các dự án nhà ở xã hội trong năm 2017 và các năm tiếp theo.

Với TP.HCM, sau Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, UBND Thành phố đã có công văn giao cho Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tham mưu và triển khai thực hiện Chỉ thị trên.

Theo kế hoạch phát triển nhà ở xã hội của Sở Xây dựng TP.HCM, từ nay đến năm 2020, Thành phố phát triển 39 dự án với quy mô 45.000 căn hộ. Dự kiến đến năm 2020 sẽ hoàn thành đưa vào sử dụng 30.000 căn, trong đó có 20% dành để cho thuê, 60% căn hộ để bán trả góp dài hạn, 20% căn hộ dành cho chủ đầu tư bán thương mại để bù đắp chi phí.

Đồng thời, từ nay đến năm 2020, Thành phố sẽ xây dựng lại hoặc sửa chữa nâng cấp tối thiểu 50% trong tổng số 473 chung cư cũ đã được xây dựng từ trước năm 1975, với tổng số khoảng trên 35.000 căn hộ mới; triển khai thực hiện các dự án di dời, tái định cư trên 20.000 căn nhà trên và ven các kênh rạch. Riêng năm 2017, Thành phố sẽ hoàn thành 4 dự án chung cư nhà ở xã hội với tổng cộng 1.654 căn hộ. Với những kế hoạch và bước đi này, hy vọng bài toán nhà ở giá rẻ tại TP.HCM sẽ được giải trong tương lai.