Tồn kho nhà thương mại là một gánh nặng cho nền kinh tế, nhưng tại TPHCM lại có thêm nhà tái định cư (TĐC) cũng... tồn kho! Đây là một bất ngờ, bởi trước đó thành phố ưu tiên xây dựng để bố trí chỗ ở cho người dân vì phải di dời khi thực hiện hàng loạt công trình hạ tầng, nhưng giờ đây nhiều khu TĐC vắng bóng người.

Gánh nặng

Khu đô thị mới Thủ Thiêm quận 2 từng trở thành điểm nóng TĐC vì phải di dời trắng 5 phường để dựng khu đô thị hiện đại bậc nhất cả nước. Hàng loạt dự án nhà ở TĐC đã được thực hiện. Từ đầu năm 2013, thông tin từ Ban Quản lý đầu tư - xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm, dù quận 2 mới tiếp nhận 2.878 căn hộ chung cư và 1.512 nền đất, trong tổng số 12.500 căn nhà TĐC phục vụ dự án, nhưng nhu cầu sử dụng số nhà TĐC chỉ khoảng 1.700 - 1.800 căn.

Chúng ta có thể thấy, khắp thành phố có hàng loạt nhà TĐC đang bỏ trống. Dự án khu dân cư Bắc Rạch Chiếc, quận 9 là tòa nhà 5 tầng với hơn 100 căn hộ. Theo kế hoạch, chung cư này được xây dựng để bố trí TĐC cho cư dân bị giải tỏa trong dự án Bắc Rạch Chiếc. Tuy nhiên, dù khánh thành cách đây gần 5 năm nhưng hiện chỉ có vài hộ đến sinh sống.

Theo người dân, do đường dẫn vào chung cư chưa hoàn thiện, phần khác khi về ở đây, người dân không thuận tiện việc kiếm sống. Tương tự, chung cư Tân Hưng (thuộc Khu dân cư Him Lam - Kênh Tẻ, đường Nguyễn Hữu Thọ, quận 7) có 72 căn hộ, được đưa vào sử dụng từ năm 2006, nhưng đến đầu năm 2011 mới có vài hộ dọn về. Tại lô chung cư TĐC Phú Mỹ (quận 7) có 300 căn hộ TĐC nhưng chỉ mới có 50 hộ dân vào ở...

Chung cư 481 Bến Ba Đình, quận 8 có vị trí đắc địa, nằm ngay mặt tiền sông Tàu Hủ - Bến Nghé, khang trang với 350 căn hộ, đã hoàn thành hơn 3 năm trước. Mục đích xây dựng nhằm bố trí TĐC cho dự án cải tạo chỉnh trang đô thị Rạch Ụ Cây và cầu Bình Tiên, quận 8. Sau đó dự án bị dừng lại vì thiếu vốn, đồng nghĩa với 350 căn hộ bỏ trống ngần ấy năm!

Chưa hết, vì không đưa vào sử dụng, chủ đầu tư là Tổng Công ty địa ốc Sài Gòn đã phải gồng lưng trả tiền tỷ để bảo dưỡng, vận hành chung cư! Điều này cũng xảy ra tương tự tại chung cư Vĩnh Lộc B, huyện Bình Chánh khi tồn hơn 1.132 căn hộ. Vì chung cư này ở quá xa, hạ tầng chưa hoàn chỉnh, không thuận tiện trong việc học hành, nên rất ít người ở. Trong khi đó, chủ đầu tư phải trả phí quản lý, bảo dưỡng chung cư lên đến nhiều tỷ đồng.

Không chỉ các công ty tham gia xây dựng nhà TĐC gánh nợ mà ngay cả chính quyền cũng nợ. Quận 12 đã chi 60 tỷ đồng để mua nhà TĐC, nhưng sau đó người dân không ở, bán sang tay cho người khác, quận vẫn phải ôm luôn cục nợ này!

1 năm bán 100 căn hộ?

Luật pháp đã đổi mới, vì đền bù cho người dân theo giá thị trường nên họ sẽ tự chọn nơi ở mới chứ không phải “chỉ định” chỗ ở như trước đây. Những động thái vừa qua cho thấy thành phố đã nỗ lực tháo gánh nặng tồn kho này.

Tháng 8 năm nay thành phố đã chỉ đạo các cơ quan chức năng lên kế hoạch tổ chức bán đấu giá 1.054 nền đất tại khu TĐC 30ha ở Nam Rạch Chiếc, phường An Phú và khu TĐC 50ha, phường Cát Lái, quận 2. Số nền đất này dư ra sau khi cân đối nhu cầu TĐC của người dân. Một lối ra khác là chuyển sang nhà ở xã hội.

Ông Trần Trọng Tuấn, Giám đốc Sở Xây dựng, từng bày tỏ, chủ trương này còn mang đậm nét nhân văn khi những người di dời không đủ tiền mua nhà, lâu nay tạm cư sẽ có chỗ ở đàng hoàng. Từ đây Sở Xây dựng đề nghị UBND TP chuyển 1.769 căn hộ tại 5 dự án sang làm nhà ở xã hội tại quận 7, Bình Tân, huyện Bình Chánh…

Tuy nhiên cho đến nay, các giải pháp trên thực thi rất chậm. Nhà ở xã hội được bán cho đến thời điểm này cũng chỉ dừng lại 100 căn tại chung cư 157/R8 đường Tô Hiến Thành, quận 10. Còn đợt xét duyệt tiếp theo, đặc biệt có nhiều căn hộ thuộc các dự án TĐC, nhưng ông Bùi Văn Hiếu, Trưởng phòng Quản lý nhà và công sở (Sở Xây dựng), cho biết: “Sở đã trình rồi, đang chờ UBND TP chỉ đạo”. Ngoài ra, việc tổ chức đấu giá nền đất hay  cho doanh nghiệp tư nhân được bán nhà ở TĐC mà thành phố có chủ trương mua trước đây, sau một hồi rộn ràng thì nay im hơi lặng tiếng!

Rõ ràng, số lượng nhà ở TĐC đang “chôn” hàng ngàn tỷ đồng ngân sách. Nếu giải quyết sớm, trước mắt thành phố thu lại được ngân sách đang bị ứ đọng, về mặt xã hội sẽ mở thêm nguồn cung cho thị trường, đặc biệt là tăng nguồn cung cho gói 30.000 tỷ đồng, giúp người thu nhập thấp có cơ hội an cư.