Nếu Nhà nước thực thi pháp luật nghiêm và tuyệt đối không có ngoại lệ, nạn xây dựng trái phép sẽ không có cơ hội lan rộng mà sẽ giảm rất nhiều. 

Thời gian gần đây, báo chí đưa tin nhiều công trình ở các tỉnh như Phan Thiết, Tiền Giang... cũng có hiện tượng xây dựng trái phép, vượt tầng, trong đó nổi lên vụ Tập đoàn Mường Thanh xây nhiều công trình trái phép ở các tỉnh thành khác nhau.

Điều này cho thấy việc xây nhà trái phép không chỉ xuất hiện tại các đô thị lớn như TP.HCM và Hà Nội - nơi đất chật người đông, tấc đất tấc vàng - mà bắt đầu lan đến cả những tỉnh thành khác...

Việc để cho một số tổ chức và cá nhân xây nhà trái phép sẽ gây ra nhiều hệ lụy: phá vỡ sự ổn định của hệ thống hạ tầng, phá vỡ không gian quy hoạch, làm hư không gian lịch sử, làm hỏng không gian văn hóa của đô thị...

Quan trọng hơn, nhà trái phép tồn tại phá vỡ niềm tin của người dân vào luật pháp, dẫn đến tâm lý: cấp phép thì cứ cấp, nhà mình muốn xây bao nhiêu thì xây đại, đưa phong bì là được “qua” hết.

Trong khi các quy định của luật pháp bây giờ cũng du di theo kiểu tìm cách cho công trình xây dựng trái phép tồn tại cho đỡ tốn kém mà quên rằng niềm tin có giá trị cao hơn giá trị nhà trái phép bị đập. Điều này tạo tiền lệ rất xấu.

Lâu nay, khi phát hiện một công trình xây dựng trái phép người ta nói nhiều đến trách nhiệm của chủ đầu tư. Nhưng công bằng mà nói, nhà đầu tư chỉ là người có trách nhiệm lớn nhất chứ không phải duy nhất.

Bên cạnh đó còn lỗi của cơ quan quản lý nhà nước do cấp phép không công bằng, quy hoạch và thông tin quy hoạch chưa rõ ràng, thanh tra, kiểm tra chưa chặt chẽ. Đồng thời, cũng phải nói trách nhiệm của các đơn vị thi công và tư vấn giám sát vì hai đơn vị chuyên môn này biết sai nhưng vẫn làm.

Để ngăn chặn xây dựng trái phép ở tầm cả nước, tôi nghĩ cần có nhiều giải pháp đồng bộ. Trước hết, Nhà nước phải phủ kín quy hoạch, công bố thông tin rõ ràng khu vực nào được xây mấy tầng, diện tích, mật độ xây dựng ra sao. Cơ quan nhà nước cấp phép phải công bằng và minh bạch.

Tại công trình xây dựng phải công khai rõ diện tích đất, diện tích xây dựng, tầng cao, chủ đầu tư là ai, đơn vị thi công, đơn vị tư vấn giám sát, người cấp phép với đầy đủ tên họ, số điện thoại, địa chỉ email và cả thông tin khi phát hiện sai phép thì phải báo cho ai.

Công trình nào bị phát hiện xây dựng trái phép thì chủ đầu tư, nhà thầu thi công và đơn vị tư vấn giám sát đều bị phạt. Phát hiện sai phạm lần thứ nhất có thể cảnh cáo, phạt tiền, cho thời hạn để chủ đầu tư tháo dỡ công trình. Phát hiện sai phạm lần thứ hai sẽ bị phạt tiền nặng hơn, cưỡng chế tháo dỡ công trình, báo về cho cơ quan chủ quản của đơn vị thi công, tư vấn giám sát.

Phải cương quyết xử lý ngay cả khi công trình xây dựng trái phép được hoàn thành đưa vào hoạt động.

Nếu Nhà nước thực thi pháp luật nghiêm như trên và tuyệt đối không có ngoại lệ, nạn xây dựng trái phép sẽ không có cơ hội lan rộng mà sẽ giảm rất nhiều.