Sau khi Luật Đất đai 2013 có hiệu lực, việc thực hiện các thủ tục hành chính về đất đai ở các cấp, địa phương đã có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy vậy, sau khi thanh, kiểm tra về các nội dung này ở 8 tỉnh, thành phố, Tổng cục Quản lý đất đai đã phát hiện ra nhiều vi phạm.

Theo Tổng cục Quản lý đất đai, trong năm 2017, thực hiện theo Quyết định 1675 ngày 29/8/2016 của Thủ tướng Chính phủ và Kế hoạch 07 ngày 7/12/2016 của Bộ TN&MT về Đề án tăng cường xử lý vi phạm về quản lý, sử dụng đất đai giai đoạn đến năm 2020, Tổng cục đã ban hành kế hoạch chi tiết thực hiện thanh tra năm 2017. Theo đó, Tổng cục đã xây dựng kế hoạch thực hiện tập trung vào các nội dung như: Thanh tra việc thực hiện thủ tục hành chính về đất đai các cấp, trọng tâm là các thủ tục về thu hồi, bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi thu hồi đất; giao đất cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất (kể cả thông qua đấu giá); đăng ký lần đầu và biến động sử dụng đất, cấp Giấy chứng nhận cho các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân thực hiện thủ tục từ ngày 1/7/2014 đến thời điểm thanh tra.

Kết quả, trong năm 2017, Tổng cục đã thanh tra các nội dung tại 8 tỉnh, thành phố là Vĩnh Phúc, Bà Rịa - Vũng Tàu, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Hà Nội, Khánh Hòa, Gia Lai và Phú Thọ. Qua thanh tra đã phát hiện nhiều tồn tại trong quản lý ở một số địa phương, sử dụng đất, đặc biệt là việc chấp hành thực hiện thủ tục hành chính còn chưa đúng quy định.

Cụ thể, thời gian thực hiện nhiều thủ tục còn chậm, kéo dài quá thời gian quy định; một số thủ tục hành chính về giao đất, cho thuê, chuyển mục đích đấu giá đất bị chia thành nhiều thủ tục và người sử dụng đất phải nhiều lần phải nộp hồ sơ.

Đặc biệt, một số việc thực hiện không cần thiết, làm phức tạp thủ tục như: Hồ sơ thủ tục phải nộp còn có nhiều giấy tờ sai quy định, cụ thể, giấy cam kết chưa được cấp Giấy chứng nhận, Giấy cam kết chuyển nhượng đất, cam kết việc sử dụng đất đúng hiện trạng, xác nhận tình trạng hôn nhân, cam kết tài sản riêng; bản khai quan hệ nhân thân, giấy khai sinh, sổ hộ khẩu. Cơ quan thuế yêu cầu chuyển quá nhiều giấy tờ ngoài quy định để xác định nghĩa vụ tài chính phục vụ việc ban hành quyết định cấp Giấy chứng nhận.

Một số thủ tục công việc không đúng thẩm quyền, trách nhiệm, có quá nhiều tờ trình đề nghị cấp Giấy chứng nhận tại UBND cấp xã, Văn phòng Đăng ký đất đai và Phòng TN&MT. UBND cấp xã vẫn thẩm tra hồ sơ, xác định trên thực địa và đề nghị cấp Giấy chứng nhận đối với trường hợp đăng ký biến động; Sở TN&MT xác nhận việc thu hồi trên trang 3, 4 của Giấy chứng nhận.

Một số việc không được thực hiện hoặc thực hiện không đúng quy định như: Đơn đăng ký cấp Giấy chứng nhận không đúng mẫu, không ghi đủ nội dung; khi xác nhận hồ sơ không ghi vào sổ theo dõi, không ghi ngày ký xác nhận đã kiểm tra vào đơn; các xã tiếp nhận và giải quyết xong không trực tiếp chuyển lên huyện theo cơ chế một cửa liên thông mà trả lại hồ sơ cho người dân đi nộp; thủ tục đính chính hoặc cấp đổi Giấy chứng nhận nhưng làm tờ trình với nội dung cấp mới; bản sao Giấy chứng nhận để lưu không sao y bản chính theo quy định; Giấy chứng nhận thu hồi để lưu không xác nhận lý do thu hồi. UBND cấp xã cho thuê đất công ích mà không thực hiện việc đấu giá đất, không cập nhật chỉnh lý hồ sơ địa chính.

Ngoài ra, một số trường hợp thực hiện không đúng trình tự như Giấy chứng nhận trước khi người sử dụng đất thực hiện nghĩa vụ tài chính; bàn giao đất thực địa cho trường hợp giao đất, chuyển mục đích sử dụng đất, trúng đấu giá trước khi hoàn thành nghĩa vụ tài chính; việc phê duyệt giá đất bồi thường trong thủ tục thu hồi đất thực hiện trước khi quyết định thu hồi đất; việc triển khai xây dựng giá đất giao, cho thuê chỉ được thực hiện sau khi có quyết định giao, cho thuê…