Hiện tại, TP Hồ Chí Minh vẫn còn hơn 100 nghìn hồ sơ chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà; trong số đó có nhiều hồ sơ tồn đọng nhiều năm liền nhưng chưa tìm ra được giải pháp để cấp sổ.

Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) TP Hồ Chí Minh Trần Văn Thạch cho biết, đến nay, thành phố đã cấp gần 1,5 triệu giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (sổ đỏ). Theo thống kê sơ bộ từ các quận, huyện, tính từ trước khi Luật Ðất đai 2013 có hiệu lực cho đến nay, thành phố còn 109.251 trường hợp tồn đọng chưa được cấp sổ đỏ. Trong đó, có gần 20.600 trường hợp đủ điều kiện cấp sổ đỏ nhưng người dân không có nhu cầu. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng hồ sơ nhà đất bị tồn đọng là do vướng quy hoạch, vi phạm pháp luật hoặc chuyển nhượng bằng giấy viết tay. Chỉ tính riêng việc mua bán bằng giấy viết tay, từ ngày 1-7-2004 đến ngày 1-7-2014, đã tồn đọng hơn 10 nghìn hồ sơ. Luật chỉ cho phép những trường hợp mua bán giấy viết tay từ sau ngày 1-7-2004 đến ngày 1-1-2008 được cấp sổ đỏ. TP Hồ Chí Minh đã kiến nghị Bộ TN-MT cho phép thành phố cấp sổ đỏ cho những trường hợp mua bán giấy viết tay đến ngày 1-7-2014 (ngày Luật Ðất đai 2013 có hiệu lực) nhưng Bộ trả lời là không có cơ sở giải quyết cho nên hàng nghìn hồ sơ vẫn bị ách tắc.

Tại buổi làm việc của Ðoàn đại biểu Quốc hội TP Hồ Chí Minh với UBND thành phố giám sát về tình hình cấp sổ đỏ trên địa bàn mới đây, các đại biểu đã chỉ ra những nguyên nhân khác khiến việc cấp sổ đỏ cho người dân bị chậm trễ. Cụ thể, theo TS Trần Du Lịch, quy định thì chủ đầu tư phải xong nghĩa vụ tài chính mới cấp sổ đỏ cho người dân, nhưng nhiều chủ đầu tư không làm hạ tầng, thậm chí đem nhà của người dân đi cầm cố vay tiền, cho nên việc cấp sổ đỏ cho người dân gặp nhiều khó khăn. Luật sư Trương Trọng Nghĩa lại cho rằng, có nhiều trường hợp người dân làm hồ sơ đúng, đầy đủ, nhưng vẫn phải chung chi, “lót tay” mới xong việc. Trong khi, nhiều đơn vị, cá nhân làm càn, xây bừa rồi bán vẫn không bị xử lý hoặc xử lý rất chậm, phạt nhưng vẫn cho tồn tại, vẫn được cấp sổ đỏ.

Theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Hồ Chí Minh Trần Vĩnh Tuyến, trong số hồ sơ không thể cấp sổ đỏ trên địa bàn thành phố, có khoảng 7.000 trường hợp liên quan xây dựng không phép do các quận, huyện quản lý tình trạng vi phạm pháp luật về xây dựng không nghiêm. Việc còn hơn 100 nghìn trường hợp chưa được cấp sổ đỏ, theo ông Tuyến, là vì quản lý nhà nước còn yếu kém, nhất là tình trạng lấn chiếm đất công. Ðơn cử, tại huyện Nhà Bè, có 85 hộ dân lấn chiếm đất để xây nhà, khi UBND thành phố chỉ đạo thì mới có sự chuyển biến. Hay ở các địa phương ngoại thành như các huyện Hóc Môn, Củ Chi, Bình Chánh..., tình trạng xây dựng sai phép tràn lan. Hiện nay, TP Hồ Chí Minh đã thí điểm cấp phép xây dựng một cửa liên thông điện tử, giảm thời gian cấp giấy từ 122 ngày xuống còn 42 ngày, qua đó, giúp hạn chế được việc gây phiền hà, nhũng nhiễu của cán bộ hành chính. Tới đây, thành phố sẽ có nhiều giải pháp để thúc đẩy nhanh việc cấp sổ đỏ cho người dân. Cụ thể, TP Hồ Chí Minh đã cho phép Sở TN-MT được ủy quyền Văn phòng đăng ký đất đai cấp sổ đỏ đối với trường hợp trước đây thuộc thẩm quyền của Sở TN-MT cấp. Cụ thể, văn phòng đăng ký đất đai sẽ được cấp sổ đỏ khi người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản thực hiện các quyền của người sử dụng đất (như mua bán, chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế…); được cấp đổi, cấp lại sổ đỏ. Các trường hợp được ủy quyền cấp sổ đỏ sẽ được sử dụng con dấu của Sở TN-MT. Một số quận, huyện của thành phố như: Thủ Ðức, quận 1 đã có những phần mềm ứng dụng công bố toàn bộ thông tin quy hoạch. Ðây chính là bước đệm tiến tới việc công khai, minh bạch hóa các thông tin về nhà đất, nhanh chóng tháo gỡ khó khăn cho người dân trong việc làm sổ đỏ.

Một nét mới trong công tác cấp sổ đỏ tại thành phố sau thời gian dài bế tắc được ghi nhận, đó là UBND thành phố Hồ Chí Minh sẽ trực tiếp chủ trì, giao các sở, ngành, đơn vị liên quan rà soát, phân loại từng dự án chậm cấp sổ đỏ để giải quyết thủ tục cho người dân trong thời gian tới.