Thời gian qua, thị trường BĐS đã có nhiều chuyển biến tích cực khi lượng giao dịch ngày càng tăng, tồn kho giảm mạnh. Trong đó, một điểm nhấn không thể không nhắc đến là những chính sách phát triển nhà ở xã hội (NƠXH) cho người thu nhập thấp. Đây là vấn đề nhận được rất nhiều sự quan tâm của xã hội.

Mặc dù, chính sách này đã giúp cho rất nhiều người nghèo, khó khăn về nhà ở có chỗ an cư ổn định nhưng theo nhận định của các chuyên gia thì vẫn còn có sự lệch pha về cung - cầu tại các đô thị lớn, nguồn cung NƠXH còn thiếu so với nhu cầu thực tế.

Dự báo đến năm 2020, cả nước sẽ cần khoảng 1 triệu căn hộ dành cho người thu nhập thấp. Tuy nhiên, hiện nay mới chỉ đáp ứng được hơn 10 nghìn căn/năm. Theo lý giải của đại diện Phòng Phát triển nhà, Sở Xây dựng Hà Nội thì nguyên nhân dẫn đến nguồn cung NƠXH đang thiếu hụt so với nhu cầu rất lớn hiện nay là do cơ chế, chính sách vẫn chưa khuyến khích doanh nghiệp “ưu ái” với loại hình nhà ở này. Bên cạnh việc được vay vốn ưu đãi, miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế sử dụng đất..., thì việc hoàn thiện các thủ tục, quy trình còn phức tạp, tốn nhiều thời gian.

Chưa kể, với cách tính hiện tại, doanh nghiệp đầu tư vào NƠXH chỉ được hưởng 10% lợi nhuận, con số này thấp hơn so với việc phát triển nhà ở thương mại, trong khi đó chủ đầu tư không thể giảm giá dự án xuống thấp vì nếu càng giảm giá thành xuống, 10% lợi nhuận định mức càng thấp.

Thêm một nguyên nhân nữa khiến nguồn cung phân khúc nhà ở này không đủ cầu chính là vấn đề quỹ đất. Một số ý kiến cho rằng, tình trạng thiếu hụt nhà ở dành cho người nghèo sẽ còn kéo dài nếu như không giải quyết tốt vấn đề trên. Ngoài việc sử dụng hiệu quả quỹ đất, cũng cần nghiên cứu thay đổi phương thức đầu tư phát triển NƠXH theo cơ chế thị trường khi mà nhu cầu về nhà ở cho người thu nhập thấp (TNT), người nghèo tại các đô thị đang rất bức thiết.

Cùng với đó, đã có quy định những dự án phát triển nhà ở thương mại diện tích hơn 10ha phải dành 20% quỹ đất làm NƠXH, song do cơ quan chức năng quản lý chưa chặt chẽ nên chủ đầu tư dự án thường tìm mọi cách trì hoãn thực hiện hoặc dành khu đất xấu, phần đất chưa giải phóng xong mặt bằng để xây NƠXH...

Trên thực tế, các dự án NƠXH gần trung tâm mặc dù giá cao hơn nhưng vẫn được nhiều khách hàng chọn mua, còn những dự án ở ngoại thành, hạ tầng, giao thông không thuận lợi thì cho dù có bán giá thấp cũng ít người mua. Do vậy, đã có đề xuất được đưa ra rằng, cần ưu tiên làm NƠXH khi xây dựng lại những khu chung cư cũ ở nội đô hoặc tại những khu đất sau khi di dời công sở, nhà máy. Khu di dời công sở, nhà máy cũng phải chuyển một phần sang đất xây dựng NƠXH theo đúng quy hoạch. Nếu được địa phương tạo điều kiện giải phóng mặt bằng và bàn giao quỹ đất sạch đúng tiến độ..., đảm bảo sẽ có rất nhiều nhà đầu tư khác sẽ tham gia tích cực vào lĩnh vực này. Đồng thời, các dự án nhà ở thu nhập thấp chắc chắn sẽ xuất hiện ngày càng nhiều hơn.

Để tạo điều kiện cho những đối tượng thu nhập thấp tại đô thị được cải thiện về nhà ở, đồng thời hỗ trợ giải quyết tồn kho BĐS, Chính phủ đã giao Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại cổ phần về việc thực hiện gói tín dụng 30 nghìn tỷ đồng (theo Nghị quyết số 02/NQ-CP) để những đối tượng này được vay mua NƠXH hoặc mua nhà ở thương mại có diện tích nhỏ hơn 70 m2, giá bán thấp hơn 15 triệu đồng/m2 với thời gian hỗ trợ là 15 năm, lãi suất tối đa không quá 6%/ năm.

Tuy nhiên, gói tín dụng này sẽ kết thúc vào khoảng giữa năm 2016 khi hiệu quả giải ngân chưa đạt được như mong đợi. Chính vì vậy, bên cạnh việc tìm giải pháp tăng nguồn cung NƠXH, Nhà nước cũng cần phải nghiên cứu hỗ trợ hiệu quả hơn cho người nghèo, người thu nhập thấp mua nhà ở tại các đô thị bằng những gói tín dụng hỗ trợ mới và những gói hỗ trợ này chỉ tập trung giải quyết nhu cầu về nhà ở cho người nghèo đô thị, có như vậy mới hỗ trợ được người nghèo mua nhà.