Những vụ cháy lớn tại một số chung cư ở Hà Nội vừa qua đang khiến người dân cả nước nói chung và người dân TPHCM nói riêng hết sức hoang mang về an toàn cháy nổ. Tại TPHCM, ghi nhận cho thấy hiện có nhiều chung cư vẫn chưa tuân thủ các quy định về an toàn cháy nổ, đặc biệt những tòa nhà xây dựng lâu năm, xuống cấp trầm trọng, trong trường hợp xảy ra hỏa hoạn sẽ rất nguy hiểm tính mạng và gây khó khăn cho công tác phòng cháy chữa cháy (PCCC).

Sờ đâu sai đấy

Theo thống kê của Cảnh sát PCCC, trên địa bàn TP tính đến tháng 9-2015 có 608 công trình nhà cao tầng (trong đó 488 công trình cao 10-20 tầng; 103 công trình cao 20-30 tầng và 17 công trình cao trên 30 tầng). Riêng nhà chung cư cao tầng có 223 nhà cao từ 10 tầng trở lên. Trong đó có 84 chung cư xây dựng từ trước năm 1975.

Bên cạnh những tòa nhà cao tầng xây dựng mới được thiết kế đầy đủ các giải pháp về an toàn PCCC, còn nhiều nhà cao tầng xây dựng cách đây hàng chục năm đã xuống cấp nghiêm trọng và không đảm bảo các yêu cầu về PCCC, trong đó phải kể đến các chung cư cao tầng xây dựng từ năm 1975 đến năm 1996.

Các vi phạm về an toàn thường gặp như: thiếu hoặc không có hệ thống tăng áp buồng thang; thông gió, hút khói hành lang, tầng hầm; giải pháp chống cháy lan trong hộp kỹ thuật giữa các tầng; hệ thống kỹ thuật PCCC và hệ thống điện…

Do nhu cầu trong sinh hoạt, kinh doanh nên nhiều hộ đã tự ý xây dựng cơi nới, lấn chiếm hành lang, lối đi, bố trí bãi giữ xe trên đường nội bộ và xung quanh công trình, làm giảm khoảng cách an toàn và không đảm bảo giao thông cho xe chữa cháy, cứu hộ hoạt động khi có sự cố.

Các chung cư với nhiều hộ gia đình sinh sống với nhiều công việc khác nhau nên có thể tồn trữ hàng hóa là những chất dễ cháy khác nhau nên rất khó quản lý và phân loại đám cháy khi có sự cố xảy ra.

Tại các chung cư tái định cư, ý thức trách nhiệm và kiến thức về PCCC của người dân chưa cao nên việc chấp hành các quy định về PCCC chưa đầy đủ và triệt để. Ban quản lý chủ quan, tránh né, chậm thực hiện các kiến nghị khắc phục về an toàn PCCC của cơ quan Cảnh sát PCCC do nguồn kinh phí hạn hẹp và chưa thống nhất được mức phí cho công tác PCCC đối với các hộ dân, nhất là tại các khu chung cư đã giao về hộ dân tự quản lý.

Tại các tòa nhà cao tầng, hệ thống chữa cháy được trang bị nhưng qua kiểm tra không thấy bố trí lăng, vòi chữa cháy, bình chữa cháy tại các tầng lại đem bố trí tập trung tại phòng bảo vệ ở tầng 1. Hệ thống báo cháy tự động được trang bị nhưng do không có kinh phí để kiểm tra bảo trì, bảo dưỡng định kỳ nên hệ thống này thường xảy ra sự cố báo cháy giả gây hoảng loạn cho người dân, nên nhiều ban quản lý đã ngắt nguồn cung cấp cho tủ trung tâm báo cháy.

Công tác tổ chức chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ ở tầng cao còn gặp nhiều khó khăn do phương tiện khó tiếp cận. Việc thông tin báo cháy cho lực lượng PCCC chuyên nghiệp còn chậm dẫn đến cháy lớn, cháy lan làm giảm khả năng khống chế đám cháy ở giai đoạn ban đầu, giai đoạn dập tắt đám cháy hiệu quả nhất.

Quản chặt an toàn PCCC

Qua đợt tổng kiểm tra chuyên đề chung cư trên địa bàn TP, đặc biệt sau những vụ cháy chung cư cao tầng tại phía Bắc, Cảnh sát PCCC TPHCM đã đề xuất một số giải pháp tăng cường đảm bảo an toàn PCCC trong thời gian tới.

Các ngành chức năng và chính quyền địa phương cần kiểm tra thường xuyên và yêu cầu các hộ dân thực hiện nghiêm quy định về việc cấm sử dụng căn hộ để ở vào mục đích khác. Ban quản lý các chung cư nhắc nhở các hộ dân không được tự ý cơi nới thêm diện tích, hàn song sắt cửa sổ hoặc ngăn phòng bằng các vật liệu dễ cháy.

Chủ đầu tư dự án đầu tư và thiết kế xây dựng mới, cải tạo hoặc thay đổi tính chất sử dụng công trình chung cư cao tầng thuộc mọi nguồn vốn đầu tư phải lập dự án thiết kế theo đúng quy định. Hồ sơ thiết kế phải do đơn vị tư vấn thiết kế xây dựng có đủ năng lực và tư cách pháp nhân thực hiện tuân theo các quy định của tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật về PCCC hiện hành.

Bên cạnh đó, lãnh đạo các cấp ở địa phương và người đứng đầu cơ sở, phụ trách quản lý tòa nhà phải chủ động ban hành các nội quy, quy định và biện pháp PCCC phù hợp với cơ sở và tổ chức thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả những nội quy, quy định đó. Tổ chức tham gia các hoạt động PCCC, tuyên truyền, huấn luyện, trang bị các phương tiện PCCC tại chỗ.

Tổ chức tự kiểm tra, khắc phục kịp thời những vi phạm không đảm bảo về PCCC, huy động các nguồn kinh phí cho hoạt động PCCC. Tùy điều kiện thực tế, ban quản lý chung cư phải có kế hoạch xây dựng lực lượng PCCC tại chỗ và thường xuyên tổ chức huấn luyện, đảm bảo sử dụng thành thạo các loại phương tiện PCCC được trang bị.

Tổ chức tuyên truyền sâu rộng đến cư dân nâng cao ý thức chấp hành các quy định của pháp luật về PCCC, nắm được kiến thức cơ bản về PCCC, thoát nạn, đặc biệt tại các khu chung cư cao tầng.

Tăng cường tổ chức tuyên truyền ý thức, kiến thức về PCCC cho người dân sống trong các khu chung cư nhằm nâng cao ý thức chấp hành các quy định của pháp luật về PCCC, nắm bắt và thực hiện các kiến thức cơ bản như: thoát nạn, sử dụng điện, quản lý sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt, thiết bị sinh lửa, sinh nhiệt, quản lý hàng nguy hiểm về cháy nổ trong các khu chung cư cao tầng.

Công tác kiểm tra an toàn PCCC cần tập trung lưu ý các điều kiện về giải pháp ngăn cháy, hệ thống thông gió hút khói, hệ thống thoát nạn, hệ thống PCCC, hệ thống ống đổ rác, gas trung tâm (LPG), hệ thống điện, thang máy dùng cho lực lượng chữa cháy. Trong quá trình kiểm tra phải kích hoạt các hệ thống trên để có đánh giá về tình trạng hoạt động của hệ thống nhằm có biện pháp xử lý kịp thời theo quy định.