Mặt bằng ở TP HCM đang khan nhưng nhiều khu đất công được cho thuê với giá rẻ bèo để rồi sử dụng sai mục đích, gây bất bình trong dư luận

Trong đợt giám sát công tác quản lý, sử dụng và xử lý nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước vừa qua, Phó Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND TP HCM Cao Thanh Bình đã chỉ rõ bất cập trong việc cho thuê đất công lãng phí trên địa bàn TP.

Bị nhắc vẫn chây ì

Ông Bình cho biết Công ty CP Dược liệu Trung ương 2 được UBND TP HCM cho thuê đất tại số 97 Quang Trung, phường 8, quận Gò Vấp để làm trung tâm giới thiệu sản phẩm, cửa hàng, văn phòng làm việc và nhà kho với diện tích hơn 18.400 m2 (gồm 1.114 m2 thuộc lộ giới đường Quang Trung). Giá thuê là 7.700 đồng/m2/năm, thời hạn thuê đến năm 2054. Tổng giá thuê đất là 142 triệu đồng/năm. Thế nhưng, trái với mục đích ban đầu, sau khi được ký hợp đồng giao đất, Công ty CP Dược liệu Trung ương 2 đã "xẻ" một phần đất được giao đem cho thuê làm nhà hàng ăn uống để kiếm lời hàng tỉ đồng mỗi năm.

Cụ thể, công ty này chỉ trực tiếp sử dụng 12.490 m2 làm nhà kho, văn phòng làm việc, nhà xe, sân; phần diện tích gần 6.000 m2 công ty đã ký 2 thỏa thuận hợp tác kinh doanh với Công ty Nhà hàng Bốn Mươi Lăm, Công ty CP Dịch vụ ăn uống và Giải trí Anh Em để xây dựng nhà hàng ẩm thực 45 và nhà hàng bia tươi Mahalo.

Những sai phạm trên đã liên tục được UBND quận Gò Vấp cùng các sở ngành liên quan đề nghị khắc phục nhưng xem ra "lệnh" cứ ban, chây ì thì vẫn cứ chây ì. Bằng chứng là đến hiện tại, theo ghi nhận của phóng viên, nhà hàng ẩm thực 45 được xây dựng rất khang trang trên khu đất có 2 mặt tiền đường Quang Trung và đường 21, phường 8, quận Gò Vấp vẫn còn đó. Riêng nhà hàng bia tươi Mahalo đang trong quá trình ngưng hoạt động để nâng cấp, sửa chữa phục vụ nhu cầu của khách hàng. Trước cổng nhà hàng này còn trưng bảng thông báo: "Mahalo tạm ngưng hoạt động từ ngày 13-11 để nâng cấp và sửa chữa và sẽ phục vụ khách hàng trong thời gian sớm nhất…".

Tương tự, Công ty CP Dệt may Thắng Lợi được nhà nước cho thuê đất ở số 2 Trường Chinh, quận Tân Phú để kinh doanh. Tuy nhiên, công ty này đã "vô tư" cắt lại cho Công ty Ôtô Ngôi Sao Việt thuê đất làm nơi trưng bày. Chúng tôi từng đến liên hệ phía Công ty Dệt may Thắng Lợi để làm rõ vụ việc nhưng khi đến cổng thì bảo vệ công ty này nói "giám đốc không cho gặp nhà báo". Khi chúng tôi hỏi làm cách nào để liên lạc với người có thẩm quyền công ty, nam bảo vệ còn quả quyết "không bao giờ gặp được đâu. Đến đây làm gì cho mất công".

Một trường hợp điển hình hưởng lợi từ việc thuê đất công khác là Công ty CP Cơ khí điện tử Phú Thọ Hòa (Viemco). Công ty này được nhà nước cho thuê 4.023 m2 đất tại số 1026B Lũy Bán Bích, quận Tân Phú với giá 60.000 đồng/m2/năm, hình thức trả tiền được tính theo từng năm, giá thuê ổn định trong 5 năm. Công ty này thuê đến năm 2020, mục đích làm văn phòng, nhà xưởng sản xuất cơ khí điện tử và phòng trưng bày sản phẩm. Thế nhưng, ghi nhận thực tế của phóng viên thì hiện tại toàn bộ mặt tiền đường Lũy Bán Bích của lô đất ngang gần 50 m trên chỉ có cổng và nhà bảo vệ của Viemco, còn lại là một dãy hơn 10 ki-ốt bán quần áo. Mỗi ki-ốt phía trong đều có gác nhỏ để làm nhà kho hoặc nơi ở của các chủ cửa hàng.

Ấy vậy mà, tiếp xúc với phóng viên Báo Người Lao Động, ông Nguyễn Đức Minh - Giám đốc Viemco - cho rằng Viemco đi vào hoạt động từ năm 1984, đến năm 2002 thì cổ phần hóa thành Công ty CP Cơ khí điện tử Phú Thọ Hòa. Công ty được nhà nước cho thuê đất 50 năm, số tiền phải trả hằng năm khoảng 1 tỉ đồng. Về thông tin phản ánh công ty xây cả chục ki-ốt rồi cho thuê bán quần áo, ông Minh nói không đúng (?!).

Ông Minh lý giải rằng trước đây công ty xây ki-ốt mục đích là để bán đồ cơ khí điện máy nhưng do bán ế ẩm nên dẹp làm nhà kho chứa đồ. Ngoài ra, Viemco còn thiết kế 1 căng-tin bán "phở bò", 1 shop cửa hàng giới thiệu sản phẩm điện tử để phục vụ cho công ty (!).

Dư luận bất bình

Trái với những gì ông Minh nói, qua tìm hiểu thì được biết hồi năm 2013, UBND quận Tân Phú đã ban hành quyết định xử phạt hành chính Công ty CP Cơ khí điện tử Phú Thọ Hòa về hành vi sử dụng đất sai mục đích. Điều này đã nói lên tất cả.

Trong suốt gần tuần lễ đi ghi nhận ở các địa điểm đất công được cho thuê trên, tới đâu chúng tôi cũng nhận được những bức xúc về kiểu "ngồi mát ăn bát vàng" của các công ty được thuê. Theo chị Tr. (hành nghề dịch vụ cho thuê mặt bằng) thì hiện giá đất ở mặt tiền Lũy Bán Bích, quận Tân Phú khá cao so với các nơi khác.


Chị Tr. dẫn chứng hiện chị đang "cò" cho thuê căn nhà rộng khoảng 100 m2 gồm 1 trệt, 1 lầu trên đường Lũy Bán Bích, phường Phú Thọ Hòa, quận Tân Phú với giá 25 triệu đồng/tháng (tức 250.000 đồng/m2/tháng). Dù hợp đồng cho thuê tăng giá mỗi năm nhưng đến thời điểm này đã có nhiều người gọi điện đến đặt hàng với chủ nhà.

Chị Tr. nhẩm tính so với giá gốc 60.000 đồng/m2/năm thì việc cho thuê 6,3 triệu đồng/40 m2/tháng thì công ty đã thu lợi hàng chục lần. Còn nếu so với giá thị trường hiện tại thì mối lợi cứ thế tăng theo cấp số nhân.

Chính vì vậy, theo chị Tr., thì việc thuê lại của Viemco không phải dễ. "Đất công chỉ có người quen biết rộng mới thuê lại được với giá rẻ, chứ tôi làm dịch vụ thì không có cửa đâu" - chị Tr. nói. Anh H. (chủ quán cà phê) cho biết hiện anh đang thuê mặt bằng sâu 5 m, ngang 24 m để mở quán cà phê trên đường Lũy Bán Bích, phường Hiệp Tân, quận Tân Phú với giá 30 triệu đồng/tháng.

Dù giá thuê mặt bằng khá cao nhưng khi anh H. lên mạng rao sang nhượng thì lập tức có người tìm đến đặt cọc tiền và chờ ngày lấy quán. "Nói vậy để thấy, công ty được nhà nước cho thuê đất công sau đó đem cho thuê lại là sướng vô cùng" - anh H. nói.

Tương tự, khi gặp chúng tôi, chị N. ("cò" dịch vụ) cho biết giá thuê mặt bằng trên đường Quang Trung (quận Gò Vấp) tăng khá nhanh so với trước đây. Theo chị T., gần chợ Hạnh Thông Tây (đường Quang Trung, phường 11, quận Gò Vấp) giá thuê mặt bằng hiện nay xấp xỉ khoảng 25-30 triệu đồng/50 m2. "Đoạn đường này giờ sầm uất, quán xá, shop thời trang… mọc như nấm. Dù mặt bằng lên giá nhưng chỉ cần rao trong giây lát thôi là có người liên hệ đến đặt cọc, thuê liền" - chị H. nói và khẳng định: Giờ mà tôi được giao lô đất công rộng đến hơn 18.000 m2 với giá 142 triệu đồng/năm, thì bảo đảm chỉ cần 1 năm, tôi đã thành đại gia mà không cần phải làm gì ngoài việc cho thuê lại lấy lời.

Riêng mặt bằng trên đường Trường Chinh (quận Tân Phú) cũng có giá thuê khá… chát. Ông D. (ngụ quận Tân Phú) cho biết cách đây mấy hôm ông lên mạng rao cho thuê mặt bằng diện tích 4 m x 20 m gần khu vực siêu thị, chợ và bệnh viện trên đường Trường Chinh, phường Tân Sơn Nhì, quận Tân Phú với giá 16 triệu đồng/tháng. Chỉ vài hôm sau đã có người đến đặt cọc tiền và thuê mặt bằng mà không cần thương lượng giá cả.

Theo ông D., giá thuê mặt bằng hiện nay khá cao, đó cũng là lý do một số doanh nghiệp được nhà nước cho thuê đất sử dụng rồi "xẻ" ra cho thuê lại để thu lợi nhuận. "Giá thuê đất công so với mặt bằng chung hiện nay phải nói là như… cho. Một số doanh nghiệp lợi dụng sự "quen biết" thuê đất để làm ăn nhưng sau đó cho thuê lại để kiếm lời" - ông D. bức xúc.

Nợ tiền thuê nhà của nhà nước hơn 45 tỉ đồng

Báo cáo của Sở Xây dựng cho thấy tính đến tháng 5-2017, có gần 3.500 trường hợp nợ tiền thuê nhà ở cũ thuộc sở hữu nhà nước quá 3 tháng (thuộc diện phải thu hồi nhà) với tổng số tiền lũy kế khoảng 45 tỉ đồng.

Theo Ban Kinh tế - Ngân sách, giá cho thuê nhà ở thuộc sở hữu nhà nước hiện nay thấp hơn giá thị trường rất nhiều, gây thất thoát nguồn thu cho ngân sách. Đặc biệt có những trường hợp thuê nhà ở thuộc sở hữu nhà nước rất rẻ, sau đó cho đơn vị khác thuê lại với giá cao, thay đổi mục đích cho thuê từ nhà ở sang sản xuất, kinh doanh.