Để đánh giá được đầy đủ, khách quan, hiệu quả sử dụng đất của các nông, lâm trường cần phải rà soát, xác định, cắm mốc giới và đo đạc ranh giới.

Nhìn ở góc độ nghĩa vụ tài chính, ngày 14/10/2015, trên Cổng Thông tin Điện tử của Bộ Tài chính đã có đánh giá của Cục Quản lý công sản thuộc Bộ này về hiệu quả sử dụng đất của các nông - lâm trường.

Theo Báo cáo của Chính phủ, hiện nay 642 nông, lâm trường đã được giao 7.599.580 ha đất bao gồm rừng, khu bảo tồn, vườn quốc gia. Trong đó có 5.143.653 ha không phải thực hiện nghĩa vụ tài chính vì đây là rừng phòng hộ, rừng đặc dụng và đất các nông, lâm trường sử dụng để thực hiện nhiệm vụ công ích. Và có 472.709 ha chuyển sang hình thức thuê đất giao cho 112 nông, lâm trường.

Còn lại 2.029 ha chuyển sang giao đất có thu tiền sử dụng đất. Theo số liệu báo cáo chưa đầy đủ thì tổng số tiền thu nộp nghĩa vụ tài chính về đất đai của các nông, lâm trường khoảng 1.927,9 tỷ đồng (bao gồm tiền sử dụng đất và tiền thuê đất). Hiện đã thu được phần lớn số này.

Nhìn từ số thu, Cục Quản lý công sản Bộ Tài chính khẳng định “Số liệu thu nộp nghĩa vụ tài chính của các nông, lâm trường nêu trên là đúng quy định của pháp luật, phản ánh đúng thực tế tình hình quản lý, sử dụng đất đai tại các nông, lâm trường quốc doanh trong giai đoạn 2004-2014”. Tuy nhiên, các nông lâm trường đang còn nợ lại hơn 230 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, là vấn đề hiệu quả đang được đặt ra với 1.981.189 ha giao cho 242 nông, lâm trường quản lý thuộc đối tượng phải chuyển sang thuê đất hoặc giao đất có thu tiền sử dụng đất khi số chưa thu còn quá nhiều. Các nông, lâm trường thì giải thích do gặp khó khăn vì diện tích rừng, cây trồng chưa đến thời gian được khai thác, thu hoạch. Trong khi đó nguồn vốn của các nông, lâm trường hạn hẹp dẫn đến khó khăn trong việc thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đối với nhà nước.

Các nông, lâm trường cũng báo cáo rằng sau khi được chuyển đổi do thiếu kinh phí nên chưa rà soát đất đai, đo đạc cắm mốc giới, lập hồ sơ địa chính để chuyển sang thuê đất theo quy định.

Nhưng còn có thực tế là ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận cán bộ ở nhiều nông, lâm trường còn hạn chế, vẫn còn mang tư tưởng bao cấp, chờ ưu đãi, hỗ trợ của nhà nước. Họ “ngại” làm thủ tục chuyển sang thuê đất, giao đất có thu tiền sử dụng đất để tránh việc phải kê khai thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đối với nhà nước.

Trước thực trạng này, Bộ Tài chính cho rằng vấn đề quan trọng là quản lý, sử dụng hiệu quả, đúng pháp luật đối với diện tích 5.143.653 ha được giao đất không thu tiền sử dụng đất của các ban quản lý, vườn quốc gia, khu bảo tồn quản lý.

Bộ đề nghị cho thuê đất đối với diện tích 1.981.189 ha thuộc đối tượng phải chuyển sang thuê đất hoặc giao đất có thu tiền sử dụng đất theo quy định nhưng chưa thực hiện.

Đồng thời, đề nghị các cơ quan chức năng chỉ đạo việc thu nộp đầy đủ nghĩa vụ tài chính về đất đúng theo quy định đối với diện tích sử dụng vào mục đích sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp đã chuyển sang thuê đất, giao đất có thu tiền sử dụng đất.

“Trên cơ sở đó tạo ra sự công bằng giữa các thành phần kinh tế, tạo ra giá trị gia tăng từ việc sử dụng đất tiết kiệm, hiệu quả, tạo việc làm và thu nhập cho các hộ đồng bào người dân tộc ở địa bàn nơi có các nông, lâm trường”, theo Bộ Tài chính.

Để đánh giá được đầy đủ, khách quan, hiệu quả sử dụng đất của các nông, lâm trường cần phải rà soát, xác định, cắm mốc giới và đo đạc ranh giới. Từ đó tách các phần diện tích đất phải nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất diện tích đất giao không thu tiền sử dụng đất để làm thủ tục giao đất, cho thuê đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định.