Hàng loạt sơ hở, sai sót trong công tác quản lý sử dụng đất và thực hiện đầu tư một số dự án khu đô thị, khu công nghiệp, sân golf… của lãnh đạo tỉnh Hòa Bình giai đoạn 2004 - 2014 đã làm thất thoát hàng trăm tỷ đồng.

Soi đâu dính đấy

Việc Thanh tra Chính phủ phải mất đúng 21 tháng (26/2/2015 - 23/11/2016) để ra được Kết luận thanh tra công tác quản lý sử dụng đất, quản lý đầu tư tại Hòa Bình, giai đoạn 2004 - 2014 đã cho thấy tính chất phức tạp của những vụ việc nổi cộm tại tỉnh miền núi phía Bắc này.
Trên thực tế, trong bản Kết luận vừa được Thanh tra Chính phủ đưa ra cuối tháng 11/2016, hai cụm từ “vi phạm”, “thất thoát” xuất hiện tại hầu hết dự án khu dân cư - đô thị; KCN và sân golf nằm trong diện thanh tra.

Được biết, trong số 9 dự án giao đất có thu tiền sử dụng đất được triển khai trên địa bàn tỉnh Hòa Bình trong giai đoạn này, Thanh tra Chính phủ đặt 6 dự án vào “tầm ngắm”. Đó là: Dự án Khu dân cư Bắc đường Trần Hưng Đạo; Dự án Xây dựng sân golf Phượng Hoàng; Dự án Khu đô thị sinh thái và dịch vụ Cửu Long; Dự án Xây dựng Khu công nghệ thực phẩm và dịch vụ San Nam; Dự án Trung tâm thương mại và nhà ở thị trấn Lương Sơn; Dự án Khu dân cư cảng Chân Dê.

Công trình giao đất có thu tiền sử dụng đất được Thanh tra Chính phủ đề cập đầu tiên tại bản kết luận gồm 44 trang là Dự án khu dân cư Bắc đường Trần Hưng Đạo do Công ty cổ phần Đầu tư phát triển khu đô thị và khu công nghiệp Sông Đà (Sudico) làm chủ đầu tư.
Dự án khu dân cư Bắc đường Trần Hưng Đạo là công trình phát triển khu đô thị đầu tiên tại Hòa Bình, được triển khai tại xã Sủ Ngòi, TP. Hòa Bình có diện tích sử dụng đất là 24,7 ha, tổng mức đầu tư 157 tỷ đồng, khởi công vào tháng 3/2005, hoàn thành quý II/2011.

Vi phạm đầu tiên tại dự án này bị Thanh tra thổi còi là việc Sudico tiến hành chuyển nhượng lô đất có diện tích 7.717 m2 với số tiền 20,6 tỷ đồng, theo quy hoạch là đất công trình cơ quan (ký hiệu CQ1) cho Công ty cổ phần Sông Đà Thăng Long, trong khi đây là loại đất Nhà nước giao không thu tiền sử dụng đất trước khi có ý kiến điều chỉnh quy hoạch, điều chỉnh nghĩa vụ tài chính phải nộp.

Thanh tra Chính phủ cũng cho rằng, việc Sudico tiến hành chuyển nhượng đất dịch vụ cho Viettel với diện tích 4.407 m2 và cho Công ty cổ phần Xây dựng Sao Vàng với diện tích 2.480 m2 để xây dựng trụ sở làm việc là chưa đúng mục đích nhằm hưởng chênh lệch so với số tiền sử dụng đất đã nộp là 8,1 tỷ đồng là vi phạm khoản 1, Điều 11; Điều 15; khoản 3, Điều 38 Luật Đất đai năm 2013.

Điều đáng nói là tại dự án này, Thanh tra Chính phủ phát hiện, khi tham mưu trình lãnh đạo UBND tỉnh Hòa Bình phê duyệt lại tiền sử dụng đất phải nộp khi giao đất cho chủ đầu tư (Quyết định số 328/QĐ - UBND ngày 13/2/2006), Sở Tài chính Hòa Bình xác định thiếu diện tích đất ở tính tiền sử dụng đất hơn 11.000 m2 so với quy hoạch chi tiết điều chỉnh tỷ lệ 1/500 được phê duyệt tại Quyết định số 328/QĐ - UBND ngày 13/2/2006. Diện tích tính tiền thiếu này được giảm đi khá nhiều khi Hòa Bình phê duyệt cơ cấu quy hoạch sử dụng đất của Dự án năm 2008, nhưng vẫn còn tới hơn 5.400 m2 đất chưa được UBND tỉnh Hòa Bình thu tiền sử dụng đất, gây thất thu ngân sách hơn 30 tỷ đồng.

Cần phải nói thêm rằng, cả 6 dự án nằm trong diện thanh tra đều dính những sai sót, sai phạm trong công tác quản lý, gây thất thoát cho ngân sách nhà nước. Trong đó, dính sai phạm “khủng” nhất đối với diện công trình khu dân cư chính là Dự án Khu đô thị sinh thái và dịch vụ Cửu Long.

Đây là công trình do Công ty cổ phần Đầu tư xây lắp dầu khí Hòa Bình làm chủ đầu tư, được triển khai tại xã Nhuận Trạch, huyện Lương Sơn, với tổng diện tích sử dụng đất 60 ha; tổng mức đầu tư 288 tỷ đồng, thời gian thực hiện từ quý II/2009 đến quý IV/2011.

Tại dự án này, Sở Tài chính Hòa Bình đã trình UBND tỉnh phê duyệt tiền sử dụng đất phải nộp khi giao đất cho chủ đầu tư tại Quyết định số 2542/QĐ - UBND ngày 23/12/2011, theo phương pháp thặng dư, trong đó số tiền lãi vay xác định không đúng theo quy định tại Thông tư số 145/2007/TT - BTC ngày 6/12/2007 của Bộ Tài chính, làm cho tổng chi phí đầu tư phát triển tăng, dẫn đến tiền sử dụng đất phải nộp giảm 101 tỷ đồng, gây thất thoát cho ngân sách nhà nước.

Bên cạnh đó, mặc dù đã được giảm 20% số tiền sử dụng đất phải nộp, nhưng đến thời điểm thanh tra, chủ đầu tư Dự án chưa nộp 41,7 tỷ đồng, chậm 835 ngày so với quy định. Tính tổng cộng, số tiền sai phạm tại Dự án Khu đô thị sinh thái và dịch vụ Cửu Long là 141 tỷ đồng.

Bất động Khu công nghệ thực phẩm San Nam

Mặc dù không bị Thanh tra Chính phủ xác định cụ thể về mức độ thất thoát, nhưng lãng phí rất lớn đã xảy ra tại Dự án Xây dựng Khu công nghệ thực phẩm và dịch vụ San Nam Hòa Bình. Từng nhận được rất nhiều quan tâm, ưu đãi của tỉnh Hòa Bình, nhưng cho đến thời điểm thanh tra, dự án này thực sự là một “góc chết”, lãng phí đất đai trên diện rộng trong thời gian dài.

Được triển khai tại 2 xã Phú Minh và Hợp Thành (huyện Kỳ Sơn), Dự án Xây dựng Khu công nghệ thực phẩm và dịch vụ San Nam Hòa Bình do Công ty cổ phần Đầu tư San Nam Hòa Bình làm chủ đầu tư trên diện tích 405 ha. Dự án có tổng mức đầu tư 56.550 triệu đồng, thời gian thực hiện từ năm 2004 - 2007. Mục tiêu xây dựng khu trồng, chế biến rau quả xuất khẩu theo công nghệ sạch, kết hợp phát triển du lịch sinh thái, thu hút hơn 300 lao động địa phương.

Theo ghi nhận của Thanh tra Chính phủ, ngày 30/8/2007, Sở Tài nguyên và Môi trường Hòa Bình tiến hành lập biên bản bàn giao toàn bộ diện tích 405 ha cho Công ty cổ phần Đầu tư San Nam Hòa Bình để triển khai Dự án. Tuy nhiên, đến ngày 24/3/2009, UBND tỉnh Hòa Bình do ông Bùi Quang Khành - Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường làm đại diện, mới ký Hợp đồng thuê đất số 45 HĐ/TĐ với Công ty San Nam Hòa Bình, với diện tích cho thuê là 79.692 m2 để xây dựng nhà máy, số diện tích còn lại lên tới 398,76 ha đã được bàn giao cho chủ đầu tư quản lý, sử dụng, tính đến thời điểm thanh tra là 8 năm, nhưng không ký hợp đồng thuê đất, chưa nộp tiền thuê đất.

Bên cạnh đó, so với quyết định cho phép đầu tư của UBND tỉnh, Dự án thực hiện chậm tiến độ gần 7 năm. Đến nay, mới chỉ có khu chế biến rau quả sấy khô đã đi vào hoạt động nhưng hiệu quả không cao. Diện tích được giao còn để hoang hóa, cơ quan quản lý nhắm mắt để chủ đầu tư chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với Nhà nước.

Từ một dự án với quy mô đăng ký khá hoành tráng, giải quyết việc làm cho nhiều lao động địa phương bị thu hồi đất, nhưng sau hơn 10 năm vẫn dùng dằng, hoạt động cầm chừng.

Theo Thanh tra Chính phủ, công tác quản lý đất đai tại Dự án Xây dựng Khu công nghệ thực phẩm và dịch vụ San Nam Hòa Bình thiếu trách nhiệm, có tính buông xuôi trong thời gian dài; giao đất cho chủ đầu tư thuê thực hiện dự án, còn diện tích lớn chưa ký hợp đồng, chưa thu tiền sử dụng đất gây thất thoát cho ngân sách nhà nước; tiến độ thực hiện Dự án quá chậm, đầu tư không hiệu quả, không có tính khả thi, để đất vàng hoang hóa nhiều năm không sử dụng.

“Trách nhiệm này thuộc thường trực UBND tỉnh Hòa Bình, Sở Kế hoạch và Đầu tư; Sở Tài nguyên và Môi trường và chủ dự án là Công ty cổ phần Đầu tư San Nam Hòa Bình”, Thanh tra Chính phủ kết luận.