Thực hiện chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ từ tháng 4 đến tháng 11.2008, Bộ Tài nguyên - Môi trường sẽ tiến hành kiểm tra quỹ đất của các tổ chức được Nhà nước giao đất, cho thuê đất trên phạm vi cả nước.
Kết quả kiểm tra là cơ sở để xem xét việc tiếp tục giao, cho thuê hay thu hồi... Trên thực tế, có một tình trạng là các đơn vị được giao quản lý sử dụng nhà đất thuộc sở hữu nhà nước đã và đang sử dụng khối tài sản khổng lồ này không hiệu quả dưới nhiều hình thức như cho thuê, bỏ hoang...
TPHCM đã có 6 năm thực hiện Quyết định 80 của Thủ tướng về xử lý sắp xếp lại quỹ nhà đất thuộc sở hữu nhà nước trên địa bàn. Kết quả rà soát đã cho ra những con số rất cụ thể về tình trạng thất thoát, sử dụng sai mục đích, lãng phí khối tài sản khổng lồ thuộc sở hữu nhà nước.
Vi phạm tràn lan
Theo số liệu của Ban Chỉ đạo thực hiện Quyết định 80 (gọi tắt BCĐ 80) trên địa bàn thành phố có 1.882 đơn vị sử dụng đất thuộc sở hữu nhà nước (gọi tắt là đất công) với tổng diện tích gần 15.000ha. Theo số liệu mới nhất, BCĐ 80 cũng đã xác định có 13.075,3ha đất thuộc sở hữu nhà nước do các tổ chức, cơ quan, đơn vị, DN đang sử dụng đúng mục đích và đề nghị cho tiếp tục sử dụng.
Cũng theo BCĐ 80 thì qua kiểm kê rà soát, các cơ quan chức năng đã đề xuất thu hồi 134 nhà, đất vì các nguyên nhân như sử dụng sai mục đích được giao... với tổng diện tích 327.040m2 chiếm 0,22% so với tổng diện tích quỹ đất thuộc sở hữu nhà nước đã kiểm kê.
Có thể nói đây là một con số vô cùng khiêm tốn vì trước đó, Sở TNMT đã đưa ra một số liệu về tình trạng lãng phí, sử dụng không đúng mục đích quỹ nhà đất thuộc sở hữu nhà nước lớn hơn nhiều.
Cụ thể, kiểm tra 1.995/19.200 khu đất đã phát hiện 142 khu bị cho thuê lại; 153 khu sử dụng không đúng mục đích; 154 khu bị bỏ hoang... với diện tích lên đến cả ngàn hécta. Trên thực tế, quỹ đất công đang bị biến thành làng nướng, quán nhậu, khách sạn, cao ốc văn phòng... Nguồn thu có được từ việc khai thác quỹ đất công rơi vào túi của các đơn vị chứ không hề đi vào nguồn ngân sách.
Chấn chỉnh nửa vời
UBND TPHCM đã ban hành rất nhiều văn bản chỉ đạo các cơ quan chức năng nếu phát hiện các đơn vị được giao quản lý, sử dụng đất công sử dụng không đúng mục đích phải kiên quyết thu hồi. Thế nhưng trên thực tế, có nhiều trường hợp sai phạm, nhưng việc xử lý lại nửa vời, thiếu kiên quyết.
Trường hợp của Công ty dược phẩm T.Ư 2 là một điển hình. Công ty này được thành phố cho thuê 58.912m2 đất tại địa chỉ 136 Tô Hiến Thành, phường 14, quận 10. Trong đó, đất xây dựng công trình như trụ sở làm việc, kho bãi... là 29.940m2, còn lại là diện tích công trình giao thông, cây xanh...
Theo báo cáo kết luận thanh tra của thanh tra Sở TNMT thành phố, Công ty dược phẩm T.Ư 2 xây dựng một dãy gồm 35 kiốt nhưng Công ty chỉ sử dụng có 5 kiốt, còn lại 30 kiốt đem cho thuê. Còn đối với hệ thống kho bên trong, Công ty cũng cắt ra 3.795m2 cho thuê.
Sở TNMT buộc Công ty dược phẩm T.Ư 2 phải chấm dứt việc cho thuê kho bãi và mặt bằng. Đồng thời kiến nghị thành phố chỉ đạo Sở Tài chính kiểm tra làm rõ toàn bộ số tiền thu được từ hoạt động cho thuê kho bãi và mặt bằng của Công ty; thu hồi 10.000m2 trong tổng số 58.912m2 để giao cho quận 10 xây dựng trường học...
Đã hơn 1 năm trôi qua kể từ ngày có kết luận thanh tra, nhưng việc cho thuê mặt bằng tại Công ty dược phẩm T.Ư 2 vẫn tiếp tục diễn ra. Mới đây, UBND thành phố chỉ đạo Sở TNMT rà soát và làm thủ tục thu hồi 5ha đất của Trường Trung cấp Nông nghiệp (nằm trên địa bàn quận 9) vì sử dụng không đúng mục đích...
Sẽ thu hồi đất sử dụng sai mục đích
Trả lời Báo giới (chiều 26.3) Bộ trưởng TNMT Phạm Khôi Nguyên cho biết: Từ ngày 1.4 đến 30.11, Bộ TNMT sẽ tiến hành kiểm kê quỹ đất công trên phạm vi cả nước của các tổ chức được Nhà nước giao đất, cho thuê đất.
Đây là việc làm nhằm xác định diện tích đất mà các tổ chức đang quản lý, sử dụng hiệu quả đến đâu. Nếu không sử dụng hoặc sử dụng không đúng mục đích thì phải thu hồi lại.
Trên thực tế đang xảy ra hiện tượng nhiều cơ quan đơn vị được cấp đất, thuê đất của nhà nước nhưng lại đem cho người khác thuê; hoặc lấy được đất nhưng sử dụng không đúng mục đích, không sử dụng để đất đai hoang hoá, để đất bị lấn chiếm...
Phải đánh giá đúng tình hình sử dụng đất công, qua đó đề xuất các biện pháp quản lý, sử dụng tiết kiệm và có hiệu quả đối với quỹ đất đã giao cho các tổ chức quản lý, nhằm thiết lập trật tự về việc quản lý đối với lĩnh vực đất công.