Toàn TP.CM hiện có 106 chung cư, nhà tập thể đã bị xuống cấp nặng, khoảng 22.000 căn nhà lụp xụp, trên và ven kênh rạch bị ô nhiễm. Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) đã kiến nghị Thủ tướng và các cơ quan chức năng xem xét cơ chế mới để sớm giải quyết thực trạng này.

Khu ổ chuột tràn lan

Trong nhiều năm qua, Thành phố đã xây dựng lại được một số chung cư cũ hư hỏng nặng và di dời, tái định cư nhiều hộ dân, mà điển hình là xây dựng mới chung cư lô R Nguyễn Kim; di dời tái định cư toàn bộ hộ dân chung cư lô IV, lô VI Thanh Đa; di dời hơn 98% hộ dân của chung cư 727 Trần Hưng Đạo (quận 5) đang trong tình trạng nguy hiểm sang chung cư 109 Nguyễn Biểu kế cận...

Theo đánh giá của HoREA kết quả đó còn rất thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu chỉnh trang đô thị của Thành phố, chưa đáp ứng được nhu cầu tái định cư của các hộ dân đang sống trong nhiều chung cư hư hỏng, xuống cấp. Nguyên nhân chủ yếu là do thủ tục lựa chọn nhà đầu tư theo quy định hiện hành mất rất nhiều thời gian, chưa hợp lý. Bên cạnh đó, chỉ tiêu quy hoạch áp dụng để xây dựng lại nhà chung cư cũ, hư hỏng chưa tạo điều kiện để nhà đầu tư thu hồi vốn.

Hiện nay, Thành phố có khoảng 474 chung cư cũ cần được kiểm định, phần lớn được xây dựng từ giữa những năm 1960 cho đến nay và có đến 106 chung cư, nhà tập thể đã bị xuống cấp nặng, trong đó có những chung cư đang trong tình trạng nguy hiểm như chung cư 727 Trần Hưng Đạo, quận 5, chung cư Cô Giang, quận 1, chung cư lô 4, lô 6 Thanh Đa, quận Bình Thạnh…

Theo kế hoạch, sắp tới thành phố sẽ di dời, tháo dỡ khoảng 70 chung cư cũ với hơn 7.249 hộ dân đang sinh sống và sửa chữa 03 lô chung cư cũ với quy mô 10.000 m2 sàn; đồng thời, sẽ khởi công xây dựng mới thay thế 61 lô chung cư cũ với quy mô khoảng 9.870 căn hộ, tương đương 901.696 m2 sàn. Tuy nhiên, tiến độ công tác xây dựng mới các chung cư cũ hư hỏng nặng vẫn còn rất chậm, chưa đáp ứng yêu cầu công tác chỉnh trang đô thị của thành phố, và chưa giải quyết được nhu cầu bức thiết của người dân đang cư ngụ trong các chung cư này, mặt khác, do chưa có cơ chế, chính sách phù hợp nên các doanh nghiệp, các nhà đầu tư chưa mặn mà tham gia.

Ngoài các chung cư cũ cần xây mới thì Thành phố vẫn còn khoảng 22.000 căn nhà lụp xụp, trên và ven kênh rạch bị ô nhiễm nặng. Trong đó, Quận 8 chiếm tỷ lệ lớn nhất, với 9.503 căn, riêng kênh Đôi - kênh Tẻ là 5.300 căn với 32.000 nhân khẩu; Tiếp theo là Quận Bình Thạnh tập trung tại khu vực rạch Xuyên Tâm - rạch Lăng, rạch Văn Thánh, rạch Bùi Hữu Nghĩa với khoảng 2.500 căn nhà.

Nhiều bất cập trong cơ chế cần tháo gỡ

Theo văn bản kiến nghị của HoREA, từ cơ chế chọn chủ đầu tư đến chỉ tiêu quy hoạch, về phân cấp phê duyệt dự án nhà ở hiện đang tồn tại nhiều bất cập. Đơn cử chuyện cải tạo chung cư cũ, Nghị định 101/2015/NĐ-CP cho phép người dân được lựa chọn chủ đầu tư nhưng phương thức này khó tìm được sự đồng thuận của các chủ sở hữu nhà chung cư và mất rất nhiều thời gian, không đáp ứng được yêu cầu cấp bách để xử lý các chung cư bị hư hỏng nặng cũng như yêu cầu chỉnh trang đô thị

Từ những vấn đề trên HoREA đã kiến nghị 2 nhóm giải pháp đến Thủ tướng Chính phủ và Bộ Xây dựng.

Về việc chọn chủ đầu tư xây dựng lại các khu nhà chung cư cũ, hư hỏng, chỉnh trang nhà trên và ven kênh rạch, đề nghị ủy quyền cho UBND TP.HCM xem xét, quyết định lựa chọn nhà đầu tư các dự án chỉnh trang đô thị; xây dựng lại các khu nhà chung cư cũ, hư hỏng; chỉnh trang nhà trên và ven kênh rạch trên địa bàn Thành phố, thay vì từng dự án phải trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định phương án lựa chọn nhà đầu tư như đã quy định tại điều 26 Luật Đấu thầu 2013.

Ngoài ra, HoREA cũng đề nghị ủy quyền cho UBND TP.HCM xem xét, quyết định chỉ định thầu đối với nhà đầu tư các dự án chỉnh trang đô thị; xây dựng lại các khu nhà chung cư cũ, hư hỏng; chỉnh trang nhà trên và ven kênh rạch trong trường hợp chỉ có một nhà đầu tư đăng ký thực hiện; hoặc chỉ có một nhà đầu tư có khả năng thực hiện thu xếp vốn; hoặc nhà đầu tư đề xuất dự án đáp ứng yêu cầu thực hiện dự án khả thi và hiệu quả cao nhất do Thành phố xét duyệt.

Về phân cấp phê duyệt dự án, HoREA đề nghị Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng ủy quyền cho UBND TP.HCM xem xét quyết định phê duyệt tất cả các dự án nhà ở trên địa bàn, không phân biệt quy mô, để giảm bớt thủ tục hành chính, thời gian và tiết kiệm chi phí.

Hiệp hội cũng đề nghị đề nghị Bộ Xây dựng bổ sung "chỉ tiêu dân số" vào dự thảo Thông tư hướng dẫn thực hiện Nghị định 101/2015/NĐ-CP khi lập dự án đầu tư xây dựng lại chung cư hư hỏng nặng để đảm bảo tính khả thi; đồng thời bổ sung vào dự thảo Thông tư của Bộ Xây dựng quy định nguyên tắc để tính giá bán căn hộ mua thêm theo giá kinh doanh phải được xác định ngay từ đầu trong dự án xây dựng lại chung cư để bảo vệ quyền lợi của các hộ ghép trong chung cư.