Báo cáo giám sát tối cao về cổ phần hóa DNNN cho biết, giai đoạn 2011 - 2016 cả nước đã cổ phần hóa 571 DN.

Công tác cổ phần hóa trong giai đoạn này đã đạt được những kết quả tích cực. Từ năm 2011 đến hết năm 2015 đã có 276 DN cổ phần hóa…

Ghi nhận kết quả bước đầu, nhưng ĐB Vũ Tiến Lộc thẳng thắn “phê” tiến trình cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước trong thời gian qua lại diễn ra rất chậm chạp và rất hình thức. Cổ phần hóa được 571 DN và bộ phận DN nhưng chỉ thu về cho nhà nước 43.000 tỉ đồng là quá ít ỏi. Nhiều tổng công ty chỉ bán 1 - 2% vốn điều lệ ra bên ngoài nên khó có thể nói là cổ phần hóa theo đúng nghĩa, thậm chí là vô nghĩa.

Song vấn đề mà các ĐB lo ngại hơn cả là tình trạng thất thoát đất đai khi cổ phần hóa, định giá DN. Theo ĐB Nguyễn Minh Sơn (Tiền Giang), báo cáo của Kiểm toán Nhà nước, hầu hết các tập đoàn tổng công ty nhà nước khi thực hiện cổ phần hóa giai đoạn 2011 - 2015 đều không tính giá trị lợi thế quyền thuê đất vào giá trị DN. Thực tế một số DN có diện tích đất lớn, vị trí đắc địa nhưng không có tính giá trị lợi thế quyền thuê đất vào giá khởi điểm để đấu giá thì giá trúng cao hơn nhiều so với giá khởi điểm. “Công ty cổ phần khách sạn Kim Liên giá khởi điểm 30.600 đồng, giá trúng là 274.200 đồng. Công ty cổ phần Ong T.Ư giá khởi điểm là 15.000 đồng, giá trúng 116.000 đồng”, ĐB Sơn ví dụ.

ĐB Leo Thị Lịch (đoàn Bắc Giang) cũng cảnh báo nguy cơ thất thoát tài sản nhà nước qua cổ phần hóa, xác định giá trị thấp hơn giá trị thực tế lợi thế đất, thương hiệu không được đánh giá đúng. “Nhiều DN bị bán với giá bèo bọt, có tình trạng tài sản nhà nước mua vào thì cao, còn bán ra thì thấp”, ĐB Lịch nêu ý kiến và đề nghị không cách nào hay hơn phải đấu giá công khai minh bạch, loại bỏ các yếu tố lũng đoạn, chi phối mới không bị lãng phí, phát sinh tiêu cực. Cơ chế định giá tài sản phải thay đổi.

Liên quan đến thông tin các ĐB chỉ ra, nhiều DNNN khi cổ phần hóa sử dụng đất sai mục đích, theo Bộ trưởng Bộ TN-MT Trần Hồng Hà, có nhiều khu vực đất đai đang sử dụng lãng phí, nhiều khu đất vàng sau khi cổ phần hóa xong các DN lại chuyển đổi mục đích ngay. Việc chuyển đổi mục đích thông thường vướng mắc khi không thể tính toán được việc đưa ra đấu giá, như tài sản... trên đất đó.

“Hiện chúng ta đang tiến hành công tác thanh tra tất cả các dự án mà có đất vàng. Trên cơ sở phát hiện có vấn đề gì mà thiếu minh bạch, không đảm bảo sự phù hợp về vấn đề xác định giá đất đai thì sẽ xem xét để có những biện pháp để xử lý thích hợp”, ông Hà khẳng định.