Nhiều dự án nhà ở xã hội có vị trí xa trung tâm nên dù mở bán suốt 3 năm nay, chỉ một phần ba số căn hộ được giao dịch.

Trái ngược với cảnh xếp hàng nộp hồ sơ chờ xét duyệt ở một số dự án nhà ở xã hội gần trung tâm, thậm chí người mua còn sẵn sàng trả tiền chênh để có được suất mua, nhiều dự án xa trung tâm bán vài năm vẫn không hết ế.

Tại dự án nhà ở xã hội thuộc xã Kim Chung (Hoài Đức, Hà Nội), do Công ty TNHH Bánh kẹo Thăng Long làm chủ đầu tư, dù hưởng hàng loạt ưu đãi như được miễn cả chục tỷ đồng tiền đất; miễn, giảm thuế VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp; được ủy ban nhân dân cấp tỉnh hỗ trợ toàn bộ hoặc một phần kinh phí đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật… Sau khi được thành phố chấp thuận chủ trương điều chỉnh từ dự án thương mại sang nhà ở xã hội vào đầu năm 2013, dự án có giá bán hơn 14 triệu đồng một m2. Ở thời điểm đó, giá đất thổ cư ở khu vực xung quanh đó chỉ ở mức 12-15 triệu đồng.

Sau gần 3 năm mở bán, dự án vẫn đang tiếp nhận hồ sơ mua nhà đợt 4 với cả nghìn căn hộ chưa bán được. Danh sách người mua chủ đầu tư gửi lên Sở Xây dựng trong đợt mở bán thứ 3 cũng chỉ có 6 người đăng ký trong khi quy mô dự án xấp xỉ 1.500 căn.

Ở một dự án nhà ở xã hội khác tại Quốc Oai cũng nhận được hàng loạt ưu đãi như: được trả lại tiền đất đã đóng trước đó, được miễn, giảm thuế giá trị gia tăng, được vay gói 30.000 tỷ đồng với lãi suất 5%… Tuy nhiên, đến lần mở bán thứ 8 diễn ra gần đây với giá mỗi m2 vào khoảng 10 triệu đồng, lượng người đăng ký mua căn hộ vẫn rất thấp. Theo thống kê của Sở Xây dựng Hà Nội, sau khi dự án này bán đợt 7 vẫn còn tới 282 căn trên tổng số 432 căn hộ.

Vì ế ẩm nên nhiều chủ đầu tư áp dụng mọi chính sách bán hàng hấp dẫn nhằm thu hút khách. Một dự án tại Hà Đông, sau thời gian mở bán nhưng số hồ sơ ít đã tung ra chính sách hỗ trợ lãi suất 5% (chỉ bằng gói 30.000 tỷ đồng). Tuy nhiên, sự ưu đãi này cũng không cải thiện được tình hình bán hàng. Trong đợt mở bán đầu tiên của dự án vào giữa năm ngoái, chủ đầu tư tung ra 542 căn hộ nhưng chỉ có 3 hồ sơ mua được gửi lên Sở Xây dựng Hà Nội.

Ông Vũ Ngọc Đạm - Trưởng phòng Phát triển nhà (Sở Xây dựng Hà Nội) cho biết, với cách tính hiện nay, chủ đầu tư xây dựng nhà ở xã hội được hưởng 10% lợi nhuận nhưng được ưu đãi tiền đất, thuế. Do đó, lợi nhuận thấp hơn nhà ở thương mại nhưng nhiều chủ đầu tư vẫn thích làm nhà ở xã hội vì nhu cầu nhà ở cao vì những chính sách ưu đãi. Hiện Hà Nội có 5 dự án nhà ở xã hội được chuyển đổi từ nhà ở thương mại.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Đực - Phó giám đốc Công ty Địa ốc Đất lành cho rằng, để tăng nhanh nguồn cung nhà ở cho người thu nhập thấp phải thay đổi phương thức đầu tư nhà ở xã hội hoàn toàn theo cơ chế thị trường. Nhà nước nên xóa bỏ các ưu đãi cho chủ đầu tư hiện nay mà chỉ tập trung hỗ trợ trực tiếp cho người mua nhà.

"Khi đó, doanh nghiệp thực hiện đầu tư dự án nhà ở xã hội giống như nhà ở thương mại, nhưng phải dành tỷ lệ 20-50% tùy theo từng dự án để xây nhà ở giá rẻ với diện tích từ 25-45 m2 mỗi căn hộ, sử dụng vật liệu thông thường, chất lượng đảm bảo, an toàn cho người sử dụng", ông Đực nói.

Còn theo Giáo sư Đặng Hùng Võ - nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên & Môi trường, tình trạng thiếu hụt nhà ở cho người nghèo sẽ còn kéo dài nếu không giải quyết tốt vấn đề quỹ đất. Thực tế, những dự án nhà ở xã hội gần trung tâm dù giá cao hơn nhưng vẫn nhiều người mua, còn các dự án ở ngoại thành, hạ tầng, giao thông không thuận lợi thì dù có bán giá thấp cũng sẽ vẫn ế.

“Đã có quy định các dự án phát triển nhà ở thương mại rộng hơn 10 ha phải dành 20% quỹ đất làm nhà ở xã hội. Tuy nhiên, đa số chủ đầu tư thực hiện chưa nghiêm hoặc tìm mọi cách trì hoãn, cơ quan quản lý cũng chưa có chế tài nên không hiệu quả", ông Võ nói. Do đó, cũng theo ông, không ít chủ đầu tư khi đã xây xong phần nhà thương mại thì xin trả bằng tiền hoặc dành phần đất chưa giải phóng xong mặt bằng, khu đất xấu nhất để xây nhà ở xã hội.