Bộ Xây dựng vừa đưa dự thảo phát triển và quản lý nhà ở xã hội (NƠXH) hỗ trợ hộ gia đình, cá nhân tự đầu tư cải tạo sửa chữa. Quy định tiêu chuẩn là căn hộ (CH) có diện tích tối thiểu 25m2 sàn, tối đa không quá 90m2 sàn, số CH có diện tích sàn từ 25 đến dưới 30m2 và từ 70 đến dưới 90m2 không quá 20% tổng số CH. Nhiều người cho rằng với diện tích sàn 25m2 mặc dù tổng giá trị CH có thể thấp nhưng sẽ bất tiện cho người sử dụng.

Bên trong "chiếc hộp" 30m2

Để tìm hiểu thực tế và trải nghiệm cuộc sống bên trong những CH 30m2, chúng tôi đến khu chung cư Becamex Việt - Sing tọa lạc tại khu công nghiệp Việt Nam - Singapore 1, nằm ở tỉnh Bình Dương. Bên trong CH tầng 1, vợ chồng anh Hoàng Đức Trí (quê Nghệ An) đang chuẩn bị bữa trưa. Ngay dưới chân người vợ là chỗ ngủ của 3 người trong gia đình đồng thời cũng là nơi kê máy vi tính và chỗ làm việc của anh Trí. Trao đổi với chúng tôi, anh cho biết: “Căn hộ này vợ chồng em mua năm 2014 giá 164 triệu đồng, trả trước 70 triệu còn lại mua hỗ trợ lãi suất từ gói hỗ trợ tín dụng 30.000 tỷ, hiện đang trả góp mỗi tháng hơn 1,5 triệu cả nợ gốc lẫn lãi vay. Tính ra cũng giống như đi thuê trọ và phải vài năm mới hết nợ nhưng nó là của mình. Hiện nay giá thuê trọ ở khu vực này cũng vào khoảng 1,2 - 1,5 triệu đồng/phòng 12m2/tháng thì việc mua trả góp CH 20m2, có gác lửng 10m2 lợi hơn rất nhiều. Tuy nhiên, cũng có nhiều bất tiện vì mọi sinh hoạt hằng ngày của gia đình phải gói gọn trong 20m2 tầng trệt, gác lửng được ngăn ra để làm chỗ phơi quần áo, kho chứa đồ và một phần làm chỗ ngủ.

Anh Trí cho biết mặc dù đã cố gắng hạn chế, chỉ sắm những vật dụng thiết yếu như: máy giặt, tủ lạnh... nhưng căn phòng vẫn rất khó sắp xếp. Theo anh, với NƠXH thì diện tích tối thiểu phải đạt 30m2 và có thêm phần lửng 10m2 mới tạm đủ đối với những gia đình gồm 3 thành viên. Trên thực tế, việc tập trung những CH nhỏ, nhiều gia đình sinh sống trên cùng diện tích không rộng lắm bên cạnh sự bất tiện trong chính CH, còn gây ra sự quá tải về mặt hạ tầng. Nhiều gia đình buộc phải tận dụng phần diện tích bên ngoài để gắn ăng-ten tivi, truyền hình cáp khiến chung cư trở nên rối mắt, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn.

Cũng tại chung cư trên, chúng tôi có dịp tiếp xúc với gia đình chị Nguyễn Thị Huyền Em (quê An Giang). Trong CH nhỏ tương tự như của anh Trí là chỗ ở của ông bà nội, vợ chồng chị và người cháu nên gần như không còn chỗ để xoay trở. Chị cho biết ban ngày chiếc nệm được dựng lên để chất toàn bộ chăn, mền, gối... Do nhà có con nhỏ nên phải tiết giảm tối đa bàn ghế, chỗ trống trong phòng được ưu tiên dành đặt chiếc cũi tre cho bé. Vào giờ cơm trưa, căn phòng rất nóng, nồng nặc mùi xào nấu. Chị Em cho biết do CH khá hẹp nên nhiều gia đình trong chung cư đã phải cơi nới bằng cách tận dụng luôn khoảng trống còn lại làm gác suốt. Do chúng tôi đến đây vào ngày thường, phần lớn mọi người đi làm nên không khí đỡ ngột ngạt, ồn ào; còn vào thứ bảy, chủ nhật trẻ em không đi học nên muốn thoải mái một chút họ chỉ còn cách bồng bế nhau xuống đất.

Diện tích nhỏ phù hợp với nhà cho thuê

Bên cạnh quy định diện tích tối thiểu, việc dự thảo quy định diện tích tối đa của NƠXH lên tới 90m2 thay vì 70m2 như hiện nay cũng khiến nhiều người cho rằng không hợp lý. Mặc dù trong đó quy định số CH từ 25 - 30m2 và 70 - 90m2 chỉ chiếm 20% tổng số CH nhưng về mặt xã hội học nó có thể ảnh hưởng đến tâm lý người ở. Trao đổi với chúng tôi, anh Nguyễn Văn Phong (cử nhân xã hội học, ngụ Q.Tân Bình) cho biết: “Với một người đã trưởng thành, việc sinh sống trong CH quá hẹp trong khi bên cạnh là nhà hàng xóm có diện tích lớn hơn nhiều cũng bình thường, nhưng với một đứa trẻ sẽ tạo ra mặc cảm không nhỏ”. Rõ ràng việc bố trí các CH diện tích quá nhỏ bên cạnh căn rộng gần 100m2 chưa cân nhắc đến yếu tố này. Vì thế, một số ý kiến cho rằng loại CH nhỏ chỉ nên phát triển ở dự án nhà cho thuê vì phù hợp nhu cầu, việc quản lý cũng tiện hơn vì đã có quy định chung, khống chế được số người trong cùng CH, hạn chế những mặt trái của CH nhỏ. Trong khi đó, diện tích quá lớn cũng có thể đẩy ước mơ có nhà của người dân xa hơn vì giá một căn NƠXH 90m2 có thể lên tới hàng tỷ đồng và người có khả năng sở hữu phải thu nhập tương đối. Nếu không đủ tiềm lực, họ phải vay mượn số tiền lớn sẽ tạo ra áp lực không nhỏ trong cuộc sống vốn đã bộn bề nỗi lo hiện đại.