Những trường hợp khách "méo mặt" vì không tìm hiểu tính pháp lý của BĐS, hoặc pháp nhân thực sự của chủ sở hữu trước khi giao dịch vẫn tồn tại như mặt trái của thị trường.

Đầu năm 2014, thị trường ghi nhận nét tích cực đồng đều ở giao dịch mua bán lẫn cho thuê. Mảng cho thuê bán lẻ ở Hà Nội đến nay thực sự đã vào "guồng", với mức thanh khoản "chóng mặt". "Rổ hàng" ngày càng đa dạng, người thuê thoải mái lựa chọn tùy theo yêu cầu và khả năng tài chính.

"Lĩnh đủ" vì thiếu hiểu biết

Chuyện thuê nhà không hợp đồng được xem là phổ biến xưa nay đối với những ai từng học tập, làm việc ở Hà Nội nhiều năm trước. Thanh toán ngay khi dọn tới ở, "chốt" công tơ điện là quy định bất thành văn ở bất cứ khu trọ tập thể nào. Mọi chuyện suôn sẻ, chủ nhà thấu hiểu cảnh khổ đi thuê thì không sao. Nhưng đa phần "ác mộng" đều xảy ra với người đi thuê (sinh viên, người lao động ngoại tỉnh) do khách thiếu hiểu biết, không cẩn trọng trong quá trình giao dịch.

Nhỏ thì tiền điện, tiền nước luôn theo giá "tùy hứng" của gia chủ. Lớn thì đủ mọi quy định ngặt nghèo về thời gian đóng, mở cửa khu, bạn bè người thân tới thăm… Đáng lo nhất, tâm thế mỗi "Thượng đế" đều sẵn sàng… ra đi bất cứ khi nào chủ nhà "trái gió, giở trời".
Chị Lan, thuê một căn phòng khép kín tại Định Công (Q. Hoàng Mai) than: "Mới chuyển đến đây chưa đầy 3 tháng, chủ nhà yêu cầu phải rời đi trong tuần tới, với lý do khó chịu vì tiếng ồn (!)", dù họ đã cho thuê 3 năm nay. Cái khó cho người thuê xuất phát từ việc hai bên không ký kết hợp đồng thuê một cách chi tiết. Thay vào đó, chỉ là thỏa thuận miệng về giá thuê, tiền điện, nước, sinh hoạt, gửi xe… Rất nhiều trường hợp người thuê phải đóng tiền trước 3 tháng (thậm chí 6 tháng), nhưng bên A (cho thuê) không đả động tới hợp đồng. Dẫn tới việc chủ nhà dễ dàng tự ý "đuổi khách" (có trả lại tiền) vì lý do chủ quan lẫn khách quan. Điều gây phiền toái cho khách thuê là thời gian, công sức tìm kiếm một chốn "an cư" tạm thời khác.

Hiện tại, tìm kiếm những thông tin cụ thể, hữu ích về các sản phẩm nhà ở cho thuê không khó khăn lắm. Tuy vậy, bên cạnh những phương tiện thông tin chính thống, có cả các tờ giấy dán trên cột điện, bờ tường, thậm chí trong nhà vệ sinh công cộng, với nội dung: tìm người ở ghép; có phòng cho thuê giá rẻ bất ngờ, chung cư mini cho thuê, nhà cấp 4 tìm người thuê…

Không "vơ đũa cả nắm", nhưng việc lọc chọn thông tin để sử dụng là cần thiết để tránh rắc rối phát sinh. Bởi đây là hình thức quen thuộc của nhiều trung tâm nhà đất chuyên kiếm tiền bằng cách lừa đảo sinh viên, những người mới sinh sống ở Hà Nội 1-2 năm (thông qua việc thu tiền dẫn khách đi xem 50 – 100.000 đồng/lần). Lời khuyên, người tìm thuê nhà hãy sử dụng các phương tiện thông tin như website, báo in để loại bỏ phần nào nguy cơ trên.

Theo anh Tuấn, một lãnh đạo sàn giao dịch BĐS tại khu vực Hoàng Mai, mảng cho thuê bán lẻ thường không được các môi giới "mặn mà", vì giá trị hoa hồng thấp. Bù lại, tần suất giao dịch thành công của thuê nhà ở riêng lẻ, chung cư dự án cao gấp nhiều lần mua, bán. Ở mảng này, từng xảy ra đủ chuyện "khóc, cười" của người đi thuê nhà khi gặp chủ nhà "rởm".

Nỗi lo "chính chủ"

Chị Lan, nhân viên bán hàng siêu thị tại Q.Cầu Giấy, thuê một căn hộ khép kín gần 40m2, từ 2 tháng trước trong một ngõ đường Xuân Thủy, với giá thuê 6 triệu đồng/tháng. Chị Lan đóng trước 3 tháng tiền nhà cho ông B chủ BĐS đứng tên trong hợp đồng, nhưng chủ nhà lại "qua mặt" khách, không công khai sổ đỏ. Cách đây một tuần, Chị Lan phải khăn gói lên đường vì chủ nhân thực sự của căn nhà tìm tới thu tiền thuê của ông B (!).

Khôn ngoan và am hiểu rõ về luật BĐS, anh Nam tìm được một căn hộ chung cư 3 phòng ngủ, 2 vệ sinh với nội thất đầy đủ ở Q.Đống Đa, với giá 12 triệu/tháng, thanh toán 1 năm/lần. Quá vui mừng vì tìm kiếm được căn hộ theo đúng nhu cầu và giá cả hợp lý, anh quyết định làm hợp đồng và thanh toán ngay. Tuy nhiên, trong quá trình làm hợp đồng, anh yêu cầu được xem giấy tờ căn hộ, chủ nhà có vẻ lúng túng và biện bạch là để ở quê chồng, có điều kiện sẽ gửi bản photo cho anh sau.

Theo kinh nghiệm bản thân, anh Nam e ngại, việc làm hợp đồng thuê căn hộ được hoãn lại. Sau 1 tuần, "chủ nhà" đó lại chính là khách thuê cũ, đến hạn thanh lý hợp đồng mới và quyết định "làm liều" cho thuê lại để trục lợi. Cái "bẫy" giá rẻ không sập được, vì người đi thuê thực sự hiểu biết và… dừng đúng lúc.

Chuyện đất đai nhà cửa vốn dĩ quen thuộc với mỗi người dân Việt từ lâu nay. Luật Kinh doanh BĐS, Luật Nhà ở cũng không còn xa lạ với những người quan tâm tới địa ốc. Nhưng nhận thức của đại bộ phận khách thuê nhà vẫn chỉ dừng ở mức…"vỡ lòng". Cộng thêm sức ép quá cần gấp nhà trọ, "Thượng đế" dễ tự đưa mình vào "bẫy".