Thủ tướng Chính phủ vừa phê duyệt Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2016 – 2020. Theo đó, mục tiêu đến cuối năm 2020, tỷ trọng tiền mặt trên tổng phương tiện thanh toán ở mức thấp hơn 10%.

Để đạt được mục tiêu trên, Chính phủ sẽ nghiên cứu rà soát, bổ sung, sửa đổi các văn bản quy định về việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán; xem xét bổ sung quy định các tổ chức, cá nhân có hoạt động kinh doanh phải mở tài khoản thanh toán tại các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán để thực hiện các giao dịch thanh toán.

Đồng thời nghiên cứu ban hành quy định giao dịch mua bán bất động sản và những tài sản có giá trị lớn (như ô tô, xe máy, tàu thuyền,…) phải thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt.

Nhận định về vấn đề này, một số chuyên gia cho rằng dự thảo Nghị định về thanh toán tiền mặt có nhiều điểm có lợi như sẽ “nắn” dòng tiền lưu thông vào hệ thống ngân hàng, từ đó, có thể kiểm soát tốt hơn hoạt động rửa tiền trong nền kinh tế. Việc hạn chế tiền mặt lưu thông trên thị trường được áp dụng ở nhiều nước trên thế giới từ lâu.

Trong hoạt động giao dịch nhà đất, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội BĐS TP.HCM, cho rằng đây không phải điều mới mẻ, từ nhiều năm trước Chính phủ, Bộ Xây dựng cũng đã có những quy định về điều này, bởi Việt Nam đã ký Công ước Phòng chống rửa tiền của Liên Hiếp Quốc nhằm chặn đứng dòng tiền "đen" trên thị trường, mà BĐS cũng là một đối tượng lớn. Nghị định này nếu được thực thi một cách chặt chẽ, đồng bộ sẽ giúp cho thị trường BĐS tiệm cận với sự minh bạch trong giai đoạn tới.

Ông Châu cũng cho biết thêm, giai đoạn 2010-2012 thị trường BĐS đã chứng kiến nhiều người chở cả xe tải tiền hoặc bao tải tiền đến mua nhà, sau đó bán lại hưởng chênh lệch rất lớn. Nghị định này thực sự sẽ "khai tử" ngay những trường hợp giao dịch bằng tiền mặt như thế, tạo độ minh bạch lớn cho các bên liên quan, Nhà nước sẽ kiểm soát tốt những biến động về giao dịch nếu quá lớn.

Tuy nhiên, cũng theo ông Châu do thói quen của đại bộ phận người dân là cất giữ tiền mặt trong nhà, thanh toán mọi thứ bằng tiền mặt chứ không muốn mất thời gian thực hiện các thủ tục tại ngân hàng. "Trước mắt nghị định này sẽ giúp loại bỏ các dạng rửa tiền trên thị trường BĐS, nhưng sẽ tác động không nhỏ đến giao dịch và sức mua nhà đất do tâm lý e ngại chuyển tiền qua ngân hàng của nhiều người dân. Do vậy người mua nhà sẽ tìm những phương thức chuyển đổi thích hợp", ông Châu nói thêm.

Chuyên gia kinh tế - tài chính Đinh Thế Hiển thì cho rằng đáng lẽ việc này phải thực hiện từ rất lâu, bởi Bộ Tài Chính cũng đã có quy định những giao dịch lớn phải thông qua hệ thống ngân hàng chứ không được dùng tiền mặt.

Thứ nhất, người dân hiện nay cũng quá quen thuộc với việc sử dụng ngân hàng, đa số ai cũng có tài khoản để thực hiện mọi giao dịch lớn hay nhỏ.

Thứ hai, giao dịch BĐS lại thuộc loại giao dịch lớn, liên quan đến vấn đề pháp lý. Do vậy khi thanh toán không sử dụng tiền mặt sẽ giúp cho thị trường minh bạch, hạn chế nhiều rủi ro trong mua bán nhà đất.

Nhưng bên cạnh những mặt được của dự thảo Nghị định, theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp, vẫn có nhiều bất cập và cần phải bổ sung. Chẳng hạn, với hợp đồng mua bán hàng hóa quy định thanh toán bằng USD, nhưng có ngân hàng lại yêu cầu chuyển khoản bằng VND.

Do đó, giả sử bên A muốn chuyển khoản cho bên B thì phải đổi USD sang tiền VND để nộp cho ngân hàng nên sẽ bị thiệt do chênh lệch tỷ giá. Khi bên B chuyển trả bằng tiền VND thì bên A lại thiệt thêm lần nữa.

Ông Nguyễn Văn Đực, Phó Giám đốc Cty Địa ốc Đất Lành, bày tỏ băn khoăn trước đề xuất mua bán bất động sản phải giao dịch qua ngân hàng. Điều này sẽ khiến người mua nhà bỗng dưng mất thêm khoản phí giao dịch do Ngân hàng quy định còn doanh nghiệp phải đợi 2 – 3 ngày mới nhận được tiền.

“Như thế này bỗng dưng ngân hàng thu được một khoản phí trong khi doanh nghiệp kinh doanh bất động sản khi nợ ngân hàng một ngày thì bị phạt nhưng khi ngân hàng vì lý do trục trặc mà chậm trả cho doanh nghiệp tiền giao dịch đến 1 tuần thì không bị ai phạt cả. Rõ ràng, ở đây mọi điều lợi đều thuộc về ngân hàng”, ông Đực nói.