Những tưởng sau khi nới điều kiện cho vay và thêm nhiều ngân hàng tham gia giải ngân gói 30.000 tỷ đồng, khách hàng có thu nhập thấp ổn định sẽ có nhiều cơ hội hơn trong việc tiếp cận gói tín dụng ưu đãi vay mua nhà để ở này, song thực tế không như kỳ vọng.

Đến thời điểm hiện tại, dư nợ gói tín dụng trên chỉ ở mức khiêm tốn. Bên cạnh nguyên nhân là không ít ngân hàng chưa mặn mà cho cá nhân vay, vì lo ngại rủi ro nợ xấu, còn tồn tại hiện tượng nhiều khách hàng bị “bắt chẹt” khi vay nên khó tiếp cận vốn.

Sau hơn 1 năm kể từ khi triển khai gói tín dụng 30.000 tỷ đồng, với sự tham gia giải ngân của các ngân hàng thương mại có vốn nhà nước (Vietcombank, Vietinbank, Agribank, BIDV và trước đó còn có MHB khi chưa sáp nhập vào BIDV), dư nợ tín dụng tăng khá chậm. Trước thực trạng này, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã cho phép bổ sung thêm 14 ngân hàng thương mại cổ phần khác được tham giải ngân gói tín dụng trên, bao gồm: BaoVietBank, PVComBank, Eximbank, SCB, TPBank, SHB, NamABank, SeABank, VPBank, OCB, ACB, VIB, VietBank và LienVietPostBank. Thế nhưng, tiến độ giải ngân của gói 30.000 tỷ đồng này vẫn không mấy cải thiện so với trước đây.

Theo phản ánh của một số khách hàng vay vốn, khi khách hàng hỏi vay từ gói 30.000 tỷ đồng để xây mới, sửa nhà, nhiều ngân hàng lắc đầu, vì lo ngại nợ xấu. Đồng thời, các nhân viên ngân hàng cũng khéo léo “lái” khách hàng sang vay các gói tín dụng thương mại ưu đãi không có sự hỗ trợ của Nhà nước.

Một số ngân hàng tham gia giải ngân gói 30.000 tỷ đồng cho khách hàng vay ở một hạn mức khá thấp, nhưng điều kiện đưa ra là người vay phải mở một tài khoản tiết kiệm mới tại ngân hàng và gửi vào một khoảng tiền tương đương. Anh Nguyễn Văn H (TP. HCM) là một trường hợp điển hình. Anh H cho biết, thu nhập của 2 vợ chồng anh vào khoảng 10 triệu đồng/người.

Với mong muốn mua nhà để ở, vợ chồng anh H đã tham khảo những dự án chung cư có mức giá phù hợp và quan trọng nhất là được vay vốn gói 30.000 tỷ đồng, lãi suất ưu đãi 5%/năm. Cuối cùng, vợ chồng anh H đã chọn mua căn hộ 55m2, với giá khoảng 950 triệu đồng, thuộc Dự án Flora Anh Đào (Quận 9, TP. HCM) của Công ty Nam Long kết hợp với nhà đầu tư Nhật Bản triển khai.

Flora Anh Đào hiện được một số các ngân hàng liên kết tài trợ vốn, sẵn sàng cho khách hàng vay tiền mua căn hộ thuộc dự án này. Trong đó, có Vietcombank và TPBank theo chương trình giải ngân gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, do thu nhập của vợ chồng anh H vượt quá 9 triệu đồng/tháng, không nằm trong đối tượng thu nhập thấp theo quy định vay gói 30.000 tỷ đồng, nên không được Vietcombank hỗ trợ cho vay. Vì vậy, anh H đã tìm đến TPBank để nhờ được hỗ trợ tài chính từ gói vốn ưu đãi lãi suất nói trên.

Theo đó, vợ chồng anh H được TPBank tài trợ khoản vốn gần 400 triệu đồng, trong thời hạn từ 10 - 15 năm. Tuy nhiên, điều kiện TPBank đưa ra để được giải ngân khoản vốn trên là ngoài khoản tiền đã đóng cho chủ đầu tư trong 2 đợt đầu, trị giá hơn 200 triệu đồng, vợ chồng anh H phải có khoản tiền gửi tiết kiệm được mở tại TPBank trị giá 250 triệu đồng, với mức lãi suất theo bảng lãi suất mà Ngân hàng đang áp dụng.

Khi được hỏi, phía nhân viên TPBank cho biết, sở dĩ Ngân hàng buộc phải có khoản tiền gửi tiết kiệm nói trên là nhằm đảm bảo khách hàng có khả năng hoàn thành được việc góp vốn mua căn hộ, như vậy, TPBank mới cho vay phần vốn thiếu còn lại, vào khoảng 400 triệu đồng.

Điều đáng chú ý là lãi suất 5%/năm theo gói 30.000 tỷ đồng chỉ được TP.Bank áp dụng trong khoảng thời gian giải ngân cho vợ chồng anh H, từ giữa tháng 8/2015 đến hết năm 2015. Lãi suất áp dụng cho thời hạn vay sau thời gian quy định sẽ được TPBank tự động điều chỉnh phù hợp với lãi suất do NHNN công bố hàng năm, không vượt quá 6%/năm.

Trong khi đó, trả lời ĐTCK, ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó giám đốc NHNN TP. HCM cho biết, đối với gói vốn 30.000 tỷ đồng giải ngân cho khách hàng cá nhân có thu nhập thấp mua nhà, mức lãi suất 5%/năm được áp dụng từ năm 2015 và các năm sau có thể thay đổi, nhưng tối đa không quá 5%/năm.

Không chỉ đối mặt với vấn đề điều kiện cho vay hay lãi suất, nhiều khách hàng muốn tiếp cận gói vốn ưu đãi nói trên còn chịu nhiều khó khăn. Thực tế, khách hàng cá nhân khó tiếp cận được gói vốn ưu đãi mua nhà, bởi ngân hàng luôn thẩm định chặt chẽ khả năng trả nợ, trong khi các đối tượng khách hàng thu nhập thấp không dễ để chứng minh khả năng trả nợ, cho dù thu nhập ổn định. Mặt khác, để chứng minh được thực trạng có nhà ở hay không của khách hàng cũng là một trong những điều nan giải, khi ủy ban phường, xã không mấy mặn mà.

Các lý do trên đã phần nào lý giải cho việc tiến độ giải ngân khá chậm. Cục Quản lý Nhà và Thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cho biết, đến hết tháng 5/2015, khoảng 50% gói 30.000 tỷ đồng (tương đương 14.161 tỷ đồng) đã được cam kết cho vay. Song thực tế, tổng số tiền đã giải ngân chỉ là 7.621 tỷ đồng (đạt 25,4%), trong đó, có 17.624 hộ gia đình, cá nhân được vay số tiền 5.520 tỷ đồng, số còn lại là vốn để cấp cho 33 dự án.

Ông Nguyễn Hoàng Minh cũng cho hay, đến hết tháng 5/2015, dư nợ cho vay của các ngân hàng trên địa bàn TP. HCM đối với gói vốn 30.000 tỷ đồng là 1.800 tỷ đồng. Tổng số vốn cam kết giải ngân là 3.100 tỷ đồng. Trong khi đó, có 4.100 hồ sơ khách hàng cá nhân tham gia vay gói vốn trên. Trong tổng dư nợ 1.800 tỷ đồng nêu trên, có 3 khách hàng doanh nghiệp được vay với số dư nợ ngân hàng giải ngân chiếm trên 800 tỷ đồng.

Cơ quan quản lý thừa nhận, kết quả giải ngân chưa đạt được như kỳ vọng, xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó, số lượng dự án nhà ở thương mại (giá bán dưới 15 triệu đồng/m2 hoặc dưới 1,05 tỷ đồng mỗi căn hộ) còn ít tại các địa phương trọng điểm, kể cả ở Hà Nội và TP. HCM. Trong khi đó, hiện tượng một số doanh nghiệp lợi dụng gói hỗ trợ 30.000 tỷ đồng để trục lợi, còn đối tượng chính của gói hỗ trợ là người thu nhập thấp lại gặp khó khăn khi tiếp cận gói vay này cho thấy, cơ quan quản lý chưa có giải pháp ngăn chặn doanh nghiệp trục lợi, khiến người dân phải chịu thiệt hại.

Hiện tại, NHNN đã chỉ đạo rà soát kỹ quy trình cho vay, việc giải ngân vốn vay nhằm đảm bảo đúng mục đích, đúng đối tượng theo quy định và sẽ phối hợp với các địa phương kiểm tra các dự án nhà ở xã hội trên địa bàn, nhằm xử lý nghiêm các vi phạm nếu có.