Khu đô thị Thủ Thiêm nằm ở quận 2, TP HCM là khu vực xây dựng và phát triển trong quy hoạch tổng thể của thành phố này. Vậy quá trình hình thành quy hoạch và các cơ sở pháp lý của dự án này đã được thực hiện như thế nào?

Khu đô thị mới Thủ Thiêm là khu vực xây dựng và phát triển trong quy hoạch tổng thể thành phố Hồ Chí Minh đã được duyệt tại Quyết định số 20/TTg ngày 16/1/1993 của Thủ tướng Chính phủ là một khu đô thị mới hiện đại, là trung tâm thương mại, tài chính và dịch vụ.
Ngày 04/6/1996, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 367/TTg kèm theo Bản đồ quy hoạch tỉ lệ 1/5.000 về phê duyệt quy hoạch xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm (TP.HCM).

Xác định quy mô diện tích khoảng 930ha, bao gồm Khu đô thị mới khoảng 770ha (trong đó khoảng 637ha đất khu đô thị mới và khoảng 133ha mặt nước sông Sài Gòn) và Khu tái định cư khoảng 160ha. Dân số Khu đô thị mới khoảng 200.000 người, khu tái định cư khoảng 45.000 người.

Ngày 16/9/1998, Kiến trúc sư Trưởng thành phố đã có Quyết định số 13585/KTST-QH về phê duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/2000 Khu đô thị mới Thủ Thiêm dựa trên bản đồ quy hoạch 1/5000, trong đó xác định phạm vi ranh quy hoạch, với tổng diện tích 748ha, bao gồm 618ha đất của Khu đô thị mới và 130ha mặt nước sông Sài Gòn.

Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành Quyết định số 1997/QĐ-UB ngày 10/5/2002 về việc thu hồi và giao đất xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm. Theo đó, thu hồi 6.214.328m2 đất nằm trong khu vực quy hoạch xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm tại các phường An Khánh, Bình An, Bình Khánh, An Lợi Đông và Thủ Thiêm thuộc quận 2 nhằm xây dựng Khu đô thị mới phù hợp quy hoạch được duyệt.
Ngày 24/11/2003, Thủ tướng Chính phủ có Công văn số 1642/CP-CN cho phép Ủy ban nhân dân thành phố tiến hành việc điều chỉnh quy hoạch chung (tỷ lệ 1/5000) Khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm để phù hợp với tình hình thực tế.

Trên cơ sở chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban nhân dân thành phố đã ban hành Quyết định số 6565/QĐ-UBND ngày 27/12/2005 về duyệt điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng Khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm tỷ lệ 1/5000 và Quyết định số 6566/QĐ-UBND ngày 27/12/2005 về duyệt quy hoạch chi tiết Khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm tỷ lệ 1/2000 (thay thế Quyết định 13585/KTST-QH ngày 16/9/1998 của Kiến trúc sư Trưởng thành phố) với phạm vi quy hoạch Khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm theo ranh thu hồi đất.
Việc ranh quy hoạch không được xác định do không có bản đồ quy hoạch làm cơ sở pháp lý khiến chuyện khiếu nại của người dân trong khu vực kéo dài. Gần như toàn bộ bán đảo Thủ Thiêm được TP.HCM giải tỏa trong nhiều năm, khoảng 15.000 hộ dân đã di dời. Theo đó, để chi trả bồi thường, tái định cư, TP.HCM đã huy động gần 30.000 tỷ đồng.

Vào giữa năm 2016, tại cuộc đối thoại giữa các hộ dân khiếu nại với Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Phong, các hộ dân cho rằng họ không nằm trong quy hoạch KĐTMTT và đề nghị chính quyền cung cấp bản đồ đi kèm Quyết định 367 để xác định ranh. Tuy nhiên, chính quyền không thể cung cấp được bản đồ này.

Ngày 2/5/2018, tại buổi họp báo về kinh tế - xã hội 4 tháng đầu năm, trả lời báo chí về “số phận” tờ bản đồ quy hoạch ban hành kèm theo Quyết định 367 năm 1996 của Chính phủ về quy hoạch xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm, Giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc TPHCM Nguyễn Thanh Nhã xác nhận đã 'truy tìm' từ nhiều năm nhưng đến nay vẫn tìm chưa ra bản đồ trên.