Theo dự kiến, cuối Kỳ họp thứ 5, Quốc hội sẽ xem xét thông qua Dự án Luật sửa đổi, bổ sung 13 luật liên quan đến Luật Quy hoạch. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, Luật ra đời phải xóa được khoảng trống pháp lý trong thực hiện các quy hoạch, tránh tình trạng lợi dụng kẽ hở chính sách để tạo lợi ích nhóm.

Vẫn lo điều chỉnh quy hoạch tùy tiện

Việc ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều quy định về quy hoạch tại 13 luật liên quan (có hiệu lực đồng thời với Luật Quy hoạch từ 1/1/2019) được đánh giá là cần thiết, tránh tạo ra các khoảng trống pháp lý, các xung đột, cũng như các vướng mắc trong công tác lập, thẩm định, phê duyệt và thực hiện các quy hoạch ngành. Góp phần đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong đầu tư kinh doanh và đảm bảo nguồn kinh phí cho việc lập quy hoạch cho thời kỳ 2021 - 2030.

Tuy nhiên, trong phiên thảo luận vừa qua, nhiều ĐB Quốc hội vẫn lo ngại về tình trạng điều chỉnh quy hoạch tùy tiện. Theo ĐB Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP Hồ Chí Minh), mấy chục năm qua thành công của một số lĩnh vực là nhờ quy hoạch đúng như hàng không, công nghệ thông tin, điện lực… Tuy nhiên, quy hoạch cũng là nguồn cơn của nhiều tiêu cực, gây những thiệt hại, nhiều khi quy hoạch đúng nhưng sau đó phá hỏng, làm cho méo mó đi, điều chỉnh một cách tùy tiện theo lợi ích tức thời.

Cho rằng quy hoạch cần phải có tầm nhìn, xét theo cả quá trình chứ không phải chỉ áp dụng theo giải pháp tình thế, ĐB cho rằng: “Quy hoạch đúng, quy hoạch hợp lý và có từng bước điều chỉnh cho hợp lý hơn, tối ưu hóa lợi ích, chứ không phải điều chỉnh theo giải pháp tình thế, do đó, khi sửa luật phải quán triệt yêu cầu này”.

Cũng băn khoăn trước thực tế điều chỉnh quy hoạch dẫn đến tăng mật độ xây dựng, biến khu sản xuất thương mại thành nhà ở cao tầng đông đúc gây quá tải đến hạ tầng giao thông và hạ tầng xã hội, ĐB Nguyễn Lâm Thành (đoàn Lạng Sơn) cho rằng: Một trong những nguyên tắc quan trọng của công tác quy hoạch là đảm bảo sự ổn định, tránh gây xáo trộn cho DN và người dân, đây cũng là một trong những mục tiêu được đề ra khi ban hành Luật Quy hoạch. So với Luật Quy hoạch, thì Luật Xây dựng và Luật Quy hoạch đô thị quy định thêm hình thức điều chỉnh cục bộ với thủ tục giản đơn hơn. Tuy nhiên, trường hợp áp dụng phạm vi và mức độ điều chỉnh theo hình thức này lại không được quy định cụ thể. Điều này có thể dẫn đến việc lạm dụng hình thức này, dẫn đến việc điều chỉnh tùy tiện, gây khó khăn cho DN và người dân, không đảm bảo nguyên tắc chung của Luật Quy hoạch.

Thừa nhận lâu nay có tình trạng cứ quy hoạch rồi lại điều chỉnh, bổ sung, theo Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng: “Chúng tôi sẽ tiếp tục rà soát, đưa ra các quy định chặt chẽ để đảm bảo việc điều chỉnh quy hoạch không được tùy tiện trong quá trình thực hiện".

Tránh xung đột giữa các luật

Theo nhiều ý kiến, nguyên tắc việc rà soát các quy hoạch để sửa đổi, bổ sung các luật phải lấy Luật Quy hoạch làm chuẩn. Mỗi loại quy hoạch có nhiệm vụ riêng, ở cấp độ khác nhau, quy hoạch vùng, tỉnh, quy hoạch ngành, quy hoạch quốc gia và quy hoạch kỹ thuật chuyên ngành không nên có sự chồng lấn. ĐB Đặng Thế Vinh (đoàn Hậu Giang) cho rằng: Cần làm rõ phạm vi, xác định lại khái niệm quy hoạch xây dựng tại khoản 30 điều 3 của Luật Xây dựng để thu hẹp nội dung của quy hoạch xây dựng với tính chất là quy hoạch chuyên ngành. Quy hoạch đô thị thì đề nghị thực hiện theo Luật Quy hoạch đô thị.

Các ĐB cũng đề nghị cần quy định rõ trường hợp được áp dụng hình thức điều chỉnh tổng thể, hình thức điều chỉnh cục bộ tại Luật Xây dựng và Luật Quy hoạch đô thị để bảo đảm đồng bộ với nguyên tắc chung của hoạt động quy hoạch đã được quy định tại Luật Quy hoạch, tránh tình trạng lợi dụng kẽ hở chính sách tạo lợi ích nhóm.

Theo ĐB Nguyễn Lâm Thành (Lạng Sơn), có đến 16/32 điều trong Dự Luật này liên quan đến xây dựng, trong đó nội dung quan trọng nhất là xác định các loại quy hoạch xây dựng. Về điều chỉnh quy hoạch, Dự Luật đã có sự điều chỉnh theo hướng dễ dàng, linh hoạt hơn, nhưng lại chưa nêu rõ trường hợp áp dụng, phạm vi một cách cụ thể, nên có thể dẫn đến khả năng áp dụng tùy tiện.

Một số ý kiến cho rằng, nếu chưa rà soát đồng bộ để đảm bảo sự thống nhất của Luật này với hệ thống pháp luật nói chung và Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch đô thị nói riêng, thì chưa nên thông qua ngay tại kỳ họp này mà tiếp tục hoàn thiện để thông qua tại kỳ họp sau.