Theo Nghị quyết số 30/2012/QH13 của Quốc hội, các địa phương phải hoàn thành việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền trên đất (sổ đỏ) lần đầu trong năm 2013. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, Hà Nội còn gặp nhiều tồn tại, vướng mắc trong việc cấp sổ đỏ cho hộ gia đình, cá nhân.

Chưa xong thủ tục,đã xây nhà và bán

Ông Nguyễn Hữu Nghĩa, Phó Giám đốc Sở TN&MT Hà Nội cho biết, trên địa bàn TP Hà Nội có 125.000 trường hợp sử dụng đất còn tồn đọng, vướng mắc. Nguyên nhân do nguồn gốc sử dụng đất phức tạp, do lấn chiếm, chuyển mục đích sử dụng đất trái phép, giao đất trái thẩm quyền… Bên cạnh đó, tỷ lệ cấp sổ đỏ cho người mua nhà tại các dự án phát triển nhà ở còn thấp, theo thống kê sơ bộ có khoảng 200.000 trường hợp vướng mắc cần tháo gỡ.

Dù Bộ TN&MT đã có Văn bản số 2470 ngày 17/7/2012 hướng dẫn thực hiện các giải pháp đẩy nhanh việc cấp sổ đỏ, nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc, chủ yếu do chủ đầu tư. Cụ thể, thời gian triển khai dự án kéo dài, có dự án khởi công nhưng thời gian thi công, đầu tư xây dựng trên 10 năm, trong khi thực hiện dự án lại thay đổi chủ đầu tư, điều chỉnh quy hoạch, thay đổi hệ số sử dụng đất, quy mô công trình. Nhiều chủ đầu tư vi phạm về quy hoạch, thiết kế xây dựng đã được duyệt nên phải chờ xử lý xong vi phạm mới cấp sổ đỏ.

Theo Quyết định số 13/2013/QĐ-UBND, từ 4/5, Hà Nội cấp sổ đỏ cho chung cư mini nếu bảo đảm các tiêu chí sau: Nhà chung cư mini là nhà ở do hộ gia đình, cá nhân xây dựng có từ 2 tầng trở lên, mỗi tầng có từ 2 căn hộ trở lên và mỗi căn hộ được thiết kế, xây dựng theo kiểu khép kín. Căn hộ của chung cư mini được xây dựng theo giấy phép xây dựng, đảm bảo quy chuẩn xây dựng theo quy hoạch 1/500... Với trường hợp công trình xây dựng không có giấy phép xây dựng hoặc xây dựng sai với giấy phép thì hộ gia đình, cá nhân xây dựng nhà chung cư mini không được cấp sổ đỏ.

Thậm chí, có những chủ đầu tư chưa làm xong thủ tục pháp lý về đất đai đã xây dựng và bán nhà nên không đủ căn cứ để cấp sổ đỏ. Ngoài ra, còn có tình trạng chủ đầu tư chậm trễ trong việc nộp hồ sơ để làm sổ đỏ cho khách hàng, hoặc chưa muốn làm thủ tục cấp sổ đỏ do tình trạng mua đi, bán lại nhiều lần…

Bảo vệ quyền lợi người mua nhà

Tính đến nay, toàn TP Hà Nội đã cấp được 1.066.058 sổ đỏ đất ở cho các hộ gia đình, cá nhân tại khu vực đô thị và nông thôn. Năm 2013, Hà Nội đặt kế hoạch cấp 86.420 sổ đỏ, trong đó quý I đã thực hiện được 8.413 trường hợp, đạt 9,7%.

Sở TN&MT đang đề nghị UBND TP chỉ đạo các sở, ngành nghiên cứu và bãi bỏ việc chứng thực hợp đồng chuyển quyền sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân ở UBND phường, xã sang cơ quan công chứng, để người dân được lựa chọn hoặc chứng thực, hoặc công chứng. Đồng thời, Sở TN&MT đề xuất Bộ TN&MT và các bộ, ngành liên quan xem xét miễn lệ phí trước bạ khi cấp sổ đỏ lần đầu cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất, để khuyến khích người dân đăng ký đất đai.

Tại hội nghị giao ban trực tuyến về cấp sổ đỏ cho hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn TP vừa diễn ra, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Vũ Hồng Khanh yêu cầu, với các hồ sơ chưa đủ điều kiện cấp sổ đỏ, Sở TN&MT và các sở, ngành, địa phương liên quan phải phân tích nguyên nhân, tìm giải pháp tháo gỡ cho người dân. Với trường hợp rơi vào quy hoạch "treo", UBND quận, huyện, phường xã phải kiểm tra, kiến nghị lên cơ quan cấp trên để thu hồi dự án. Với các trường hợp nhà đất trong khu vực đang nghiên cứu lập quy hoạch vẫn được xem xét cấp sổ đỏ nếu nguồn gốc đất hợp pháp và không phải chờ quy hoạch.

Về việc cấp sổ đỏ cho người mua nhà tại các dự án phát triển nhà ở, Phó Chủ tịch Vũ Hồng Khanh cho biết, TP đang cùng với Bộ TN&MT tìm cách tách trách nhiệm của chủ đầu tư dự án nhà ở với người mua nhà trong quá trình xét cấp sổ đỏ. "Sở TN&MT phải có giải pháp bảo vệ quyền lợi người dân mua nhà đã làm xong nghĩa vụ với chủ đầu tư và Nhà nước. Phải hỗ trợ tối đa người dân khi cấp sổ đỏ, kể cả trường hợp chủ đầu tư vi phạm hoặc vướng mắc nghĩa vụ tài chính với Nhà nước. Đồng thời, các sở, ngành phải đề xuất chế tài xử lý các chủ đầu tư vi phạm, chậm trễ trong việc thực hiện các thủ tục cấp sổ đỏ. Sở TN&MT phải thanh tra, kiểm tra ngay đối với những biểu hiện vi phạm trong việc cấp sổ đỏ; xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân có biểu hiện nhũng nhiễu, gây phiền hà cho dân" - Phó Chủ tịch Vũ Hồng Khanh nhấn mạnh.

Cấp sổ đỏ cho các tổ chức qua mạng

Từ ngày 2/5, Sở TN&MT Hà Nội triển khai thử nghiệm việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến đối với các thủ tục hành chính liên quan đến cấp sổ đỏ cho các tổ chức sử dụng đất. Theo đó, toàn bộ thủ tục, hướng dẫn về hồ sơ cấp sổ đỏ đối với tổ chức sử dụng đất được công bố tại mục "Thủ tục hành chính" trên trang web của Sở (www.tnmtnd.hanoi.gov.vn). Về việc cấp sổ đỏ đối với hộ gia đình, cá nhân, lãnh đạo Sở TN&MT cho rằng, các thủ tục, giấy tờ còn phức tạp nên chưa thể triển khai ngay.